بهار نیوز - رابطه مزد کارگران و چلوکباب با ارزش پول ملی

گروه اقتصادی: مقايسه هزينه زندگي، معيشت و سبد مصرفي خانوارها طي چند دهه اخير، همواره يكي از موضوعات مورد مناقشه بين سياسيون و اقتصاددانان بوده است. از يك سو برخي افراد وضعيت معيشتي فعلي را بهتر از گذشته دانسته و از سوي ديگر اقتصاددانان مقايسه شرايط فعلي را بدون درنظر گرفتن افزايش نرخ جمعيت، تورم، قدرت خريد پول ملي و... گمراه‌كننده مي‌دانند. با اين حال بازار مقايسه بين آنچه وجود داشته و آنچه اكنون وجود دارد، همچنان داغ است.

در آخرين اظهارنظر نيز امام جمعه مشهد وضعيتي كه هم‌اكنون در كشور وجود دارد را مناسب‌تر از دهه‌هاي گذشته مي‌داند. او براي مقايسه وضعيت از دو وعده ساده و گران نان، پنير و انگور و يك دست چلوكباب كوبيده استفاده كرده و گفته بود كه در گذشته كارگران بيش از يك‌سوم مزد روزانه خود را تنها براي خريد يك وعده ساده هزينه مي‌كردند در حالي كه هم‌اكنون يك‌سوم مزد افراد براي خريد يك دست چلوكباب هزينه مي‌شود.

با بررسي قيمت‌ها در سال 55 و آذر سال جاري (با استناد به آخرين داده مركز آمار درخصوص تورم و قيمت برخي اقلام خوراكي) متوسط مزد روزانه افراد حدود 16 تومان بود. بنابراين براي خريد يك وعده شامل يك عدد نان، 200 گرم پنير و 300 گرم انگور در آن سال يك فرد ‌بايد حدود 3.5 تومان بپردازد، 21 درصد از حقوق روزانه. همين فرد مي‌توانست با حقوق روزانه خود دو دست چلوكباب به قيمت هر پرس 6 تومان بخرد. اين در حالي است كه حداقل حقوق روزانه يك فرد در سال جاري 88 هزار تومان و هر پرس چلوكباب نيز 80 هزار تومان است؛ بنابراين يك كارگر ‌بايد 80درصد حداقل حقوق روزانه خود را براي خريد يك پرس چلوكباب هزينه كند. اما مقايسه هزينه ماهانه اين دو وعده غذايي براي خانوارها نيز نشان مي‌دهد كه خريد يك وعده غذاي ساده كه همان نان، پنير و انگور است، براي يك خانواده چهارنفري در سال 55 حدود 2.7درصد و 4 دست چلوكباب نيز 5.4درصد از حداقل حقوق ماهانه يك فرد را به خود اختصاص مي‌داد.

در حالي كه در سال جاري يك فرد با حداقل حقوق ماهانه‌اش مجبور است 12درصد حقوقش را براي خريد چلوكباب بپردازد. البته كه تورم در سال 55 حدود 16درصد و در آذر سال جاري نيز 43.4درصد اعلام شده بود. بنابراين مقايسه بهبود وضعيت افراد با قيمت برخي اقلام بدون درنظر گرفتن ساير موارد تاثيرگذار تقريبا بي‌معني خواهد بود. اما به راستي وضعيت معيشت افراد طي اين مدت چه تغييري كرده است؟

مقايسه هزينه در 45 سال اخير
جمعه گذشته امام جمعه مشهد صحبت‌هايي درخصوص مقايسه وضعيت فعلي كارگران با زماني كه دلار هفت تومان معامله مي‌شد، كرده بود. او به اين موضوع اشاره كرد كه در سال‌هايي كه دلار هفت تومان بوده، كارگران بيش از يك‌سوم مزد روزانه خود را براي خريد نان، پنير و انگور هزينه مي‌كردند. در حالي كه امروزه كارگران با يك‌سوم مزد خود براي ناهار حداقل يك دست چلوكباب مي‌خورند.

براساس داده‌هايي كه از سال‌هاي پيش از انقلاب منتشر شده، در سال 55 حداقل دستمزد ماهانه 456 تومان، نرخ تورم 16.6درصد و ميزان افزايش دستمزد نيز 16درصد اعلام شده بود. در اين سال يك خانواده چهارنفري براي يك وعده غذايي شامل 5 عدد نان سنگك، يك كيلو انگور و يك كيلو پنير ‌بايد 12.5 تومان هزينه مي‌كردند؛ حدود 2.7درصد حداقل حقوق يك ماه. همچنين براي چهاردست چلوكباب كوبيده نيز به ميزان 5.4درصد از همان حقوق مصرف مي‌شد؛ هر دست 6 تومان قيمت‌گذاري شده بود. يك كيلو گوشت گوسفند بدون استخوان نيز حدود 23 تومان قيمت داشت؛ هر فرد با حداقل حقوق ماهانه خود مي‌توانست حدود 20 كيلو گوشت خريداري كند.

سبد معيشتي يك خانواده 4 نفري شامل: «يك كيلو گوشت گوسفندي، 30 عدد تخم‌مرغ، شكر، قند، چاي، روغن، حبوبات، ماست، پنير، شير، يك كيلو گوشت گاو، مرغ و 10 كيلو برنج» حدود 190 تومان مي‌شد؛ 41.6درصد حقوق ماهانه يك فرد. اين رقم در سال‌هاي بعدي به دليل تورم بالا و بعضا دو رقمي كشور، بيشتر شد. البته كه دولت‌ها سعي داشتند با افزايش حداقل دستمزدها جلوي كوچك شدن سبد مصرفي افراد را بگيرند، اما اين امر در ميان‌مدت و بلندمدت باعث ماندگاري تورم و بالا رفتن شاخص‌هاي پولي مانند نقدينگي و پايه پولي شد.

هزينه يك سبد مصرفي؛ 790 هزار درصد بيشتر شده است
در سال جاري و براساس داده‌هاي مركز آمار يك فرد براي خريد وعده نان، انگور و پنير همچنين چهاردست چلوكباب ‌بايد به ترتيب حدود 100 هزار تومان و 300 هزار تومان بپردازد كه حدود 5درصد و 12درصد حداقل حقوق ماهانه‌اش است. هزينه مصرفي يك خانواده 4 نفري براي خريد سبد معيشتي شامل: «يك كيلو گوشت گوسفندي، 30 عدد تخم‌مرغ، شكر، قند، چاي، روغن، حبوبات، ماست، پنير، شير، يك كيلو گوشت گاو، مرغ و 10 كيلو برنج» در آذرماه سال جاري و براساس داده‌هاي مركز آمار به حدود يك ميليون و 500 هزار تومان رسيد كه حدود 57درصد حداقل دستمزد يك كارگر است.

يك كارگر با حداقل حقوق اعلامي توسط وزارت كار مي‌تواند 14 كيلو گوشت خريداري كند. مقايسه اين اعداد با آنچه پيش‌تر اعلام شد، نشان مي‌دهد كه هزينه خريد سبد يكساني از اقلام خوراكي براي يك خانواده 4 نفره در آذرماه سال جاري 790 هزار درصد بيشتر از سال 55 هزينه مي‌برد. در اين مدت حداقل دستمزد نيز از 456 تومان به دو ميليون و 655 هزار تومان رسيده؛ 582 هزار درصد. تورم نيز در سال 55، 16.6درصد و در آذر نيز 43.4درصد بود.
با كنار هم قرار دادن آنچه در اين مدت گذشته مي‌توان به اين نتيجه رسيد كه شتاب هزينه‌ها بيشتر از درآمدها بوده و وضعيت از منظر بالا رفتن هزينه‌ها، بدتر شده است.

رويكردهاي پولي براي بهبود وضعيت اقتصاد
افزايش هزينه‌ها و بالا رفتن تورم، نشأت گرفته از رويكردهايي است كه دولت‌ها براي بهبود معيشت مردم اتخاذ مي‌كردند. اين رويكردها الزاما به بهتر شدن شرايط نينجاميد؛ اين را مي‌توان از مقايسه متوسط رشد نقدينگي از دهه 40 تا دهه گذشته نيز متوجه شد. براساس آن متوسط رشد اين شاخص پولي از دهه 40 تا 80 به ترتيب 17، 33، 18.4، 27.3 و 27.4 درصد بوده است.

البته كه تا سال 98 رشد اين شاخص حدود 27درصد بود، اما تاثير همزمان تحريم و كرونا بر اقتصاد كشور باعث شد كه رشد اين شاخص در آخرين سال از دهه 90 به 40.6 درصد برسد و رقم 3467 هزار ميليارد براي آن ثبت شود. تا پيش از دهه 90، بالاترين رشد سالانه نقدينگي به سال‌هاي 53، 85 و 74 بود. با استناد به داده‌هاي رسمي رقم نقدينگي در سال 1357 حدود 256 هزار ميليارد تومان بود كه در آبان ماه سال جاري به 4160 هزار ميليارد تومان رسيده؛ 1525درصد افزايش. به نظر نمي‌رسد در شرايطي كه رشد نقدينگي بيش از 40درصد بوده و انتظار مي‌رود تا پايان سال جاري رقم اين متغير پولي به 4400 هزار ميليارد تومان برسد، تغييري در معيشت و بهبود وضعيت سبد خوراكي افراد رخ دهد.