روانشناسان اجتماعی عمل پرخاشگری را رفتار آگاهانه‌ای می‌دانند که هدف آن اعمال درد و رنج جسمانی یا روانی است. خشم و پرخاشگری به‌صورت پرخاشگری فیزیکی، پرخاشگری کلامی، خصومت، مخالفت، انتقاد، احساس رنجش، بارها دربارۀ چیزی حرف‌زدن، دوری و اجتناب از مسائل و افراد ابراز می‌شود.

بنابراین، می‌توان گفت که پرخاشگری آن دسته از رفتارهای ضداجتماعی و اعمال مغرضانه است که هدف آن صدمه‌زدن به شخص، شیء یا سیستم است که سبب اجتناب دیگران یا مقابله‌به‌مثل آنان و یا باعث آسیب یا صدمه به دیگران شود.در پژوهشی که توسط مهشید فیروزآبادی و اصغر آقایی جشوقانی از دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی انجام شد، پرخاشگری به‌عنوان واکنشی دربرابر فشارهای بیرونی که در کودکی شکل می‌گیرد تعریف شده است که درصورت اصلاح‌نشدن، به‌عنوان عادت رفتاری در بزرگسالی ادامه می‌یابد.

در این پژوهش اثربخشی آموزش گروهی همدلی مبتنی‌بر رویکرد شناختی‌ـ‌رفتاری بر پرخاشگری کودکان پیش‌دبستانی مورد ارزیابی قرار گرفت.در این پژوهش ۳۰ کودک از بین کودکانی که نمرۀ پایین‌تری در مقیاس همدلی شناختی و عاطفی (فرم والدین) و نمرۀ بالاتری در مقیاس پرخاشگری داشتند، انتخاب شدند و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. پرسشنامۀ گزینش هم‌سالان نیز از آنها گرفته شد. گروه آزمایش هشت جلسه آموزش گروهی همدلی مبتنی‌بر رویکرد شناختی‌ـ‌رفتاری را دریافت کردند و پس‌آزمون برگزار شد. پس از ۴۵ روز دوباره تست‌ها تکرار شد و نتایج آزمون‌ها با استفاده از SPSS-۲۳ و آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری‌های مکرر تحلیل شد.

نتایج نشان داد در پرخاشگری و هر سه مؤلفۀ آن شامل ارتباطی، آشکار و جامعه‌پسند، تفاوت بین دو گروه آزمایش و کنترل در هر دو مرحلۀ پس‌آزمون و پیگیری معنی‌دار است؛ بنابراین، می‌توان گفت که آموزش گروهی همدلی مبتنی‌بر رویکرد شناختی‌ـ‌رفتاری در بهبود پرخاشگری و ابعاد آن در پس‌آزمون تأثیر معنی‌داری داشته و اثرات آموزش در پیگیری هم باقی مانده است.

در توجیه این یافته می‌توان به این واقعیت اشاره داشت که برخی محرک‌ها مانند عوامل محیطی و خانوادگی می‌تواند در شکل‌گیری شخصیت و بهداشت روانی کودکان اثرگذار باشد و مسیر رشد پرخاشگری و رفتارهای ناسازگارانه را در آنها هموار سازد.نتایج این پژوهش در نشریه پژوهش های علوم شناختی رفتاری دانشگاه اصفهان در سال ۱۴۰۰ منتشر شد.

بهار نیوز