گزارش گاردین از جشنواره فیلم فجر

گاردین‌ در گزارش خود با اشاره به وجه تمایز آثار امسال با ادوار گذشته نوشت: آنچه جشنواره فجر را از بسیاری جشنواره‌های دیگر در سراسر جهان متمایز می‌کند‌، شلوغی آن است. جوانان از نقاط مختلف تهران با پیشینه‌های متفاوت اجتماعی و اقتصادی ماه فوریه را در صف‌های طولانی سپری کردند. جشنواره فجر‌، رویدادی نیست که روح اصلی آن از هنرمندان خاص‌، ثروتمند یا مشهور نشات گرفته باشد. این جشنواره اعتبارش را مدیون هزاران فیلم‌دوستی است که حتی در سخت‌ترین شرایط‌، سینماهای تهران را پُر می‌کنند.

گاردین در گزارش خود نوشت: امسال 31 فیلم در بخش مسابقه جشنواره فجر با هم رقابت داشتند که این تعداد بسیار بیشتر از 20 اثری است که معمولا در جشنواره‌های سینمایی نمایش داده می‌شوند. البته این روزنامه انگلیسی به نقل از تدوین‌گر یکی از فیلم‌های بخش مسابقه توجیهی برای تعداد بالای فیلم‌های سودای سیمرغ آورده و می‌نویسد: این‌ها همه به خاطر لابی و رایزنی‌ است. تهیه‌کنندگان تماس می‌گیرند و می‌گویند که می‌خواهند فیلم‌شان وارد جشنواره شود‌، کارگردانان تاثیرگذار می‌خواهند لوگوی فجر را روی پوستر فیلم‌هایشان ببینند. نمایش فیلم در جشنواره فجر موجب فروش بالا و شهرت می‌شود، به همین دلیل فیلمسازان به دنبال نهادهایی هستند که فیلم‌شان را در جشنواره شرکت دهند و امسال تمام نام‌های بزرگ در پی چنین هدفی بودند.

این موضوع در مورد برخی آثار به وضوح قابل مشاهده بود. برای نمونه فیلم مسعود کیمیایی با بیش از 40 سال فعالیت سینمایی به گونه‌ای بود که نمی‌شد روی صندلی نشست و تا آخر تماشا کرد. فیلم مملو از صحنه‌های توهین‌، ناسزا‌، جیغ‌وداد و کتک کاری بود،‌ تا حدی که یک‌سوم تماشاچیان در اواسط فیلم پس از اعتراض، سالن را ترک کردند. خبرنگار گاردین در همین راستا نقل قولی از «محسن آزرم» - منتقد فیلم - آورده و می‌نویسد: جشنواره فجر محلی برای کشف استعدادهای نو نیست، بلکه رویدادی برای خودنمایی قدیمی‌ها است. این روشی است که برگزارکنندگان همیشه با آن بلیت‌فروشی کرده و مردم را جمع کرده‌اند.

در ادامه گزارش می‌خوانیم: امسال بسیاری از کارگردانانی که سال‌ها فیلمی نداشتند، در جشنواره حضور داشتند و تقریبا تمام فیلمسازان مشهور ایرانی در فستیوال فجر شرکت کردند. «داریوش مهرجویی» یکی از این کارگردانان با سابقه است که تاکنون فیلم‌های بیادماندنی بسیاری ساخته است. این در حالی است که طی یک دهه‌ گذشته بسیاری از آثار نمایش داده شده از او حرف جدیدی برای گفتن نداشته‌اند. اما آن‌ها همچنان جمعیت را به سمت خود جذب می‌کنند. در چهار روز اول جشنواره،‌ با وجود برف شدیدی که می‌بارید،‌ مردم ساعت‌ها در صف‌های طولانی به انتظار ایستادند تا فیلم کارگردانان مطرح را شاید به امید تماشای آخرین شاهکار نظاره کنند.

زمان اکران «اشباح» مهرجویی‌، سالن‌ها مملو از جمعیت بود‌، اما مخاطبان پیش از پایان فیلم‌، آن را هو کردند و از سالن خارج شدند. گاردین در ادامه با اشاره به اینکه بازار صحبت‌ها درباره‌ی فیلم‌های کمتر شناخته شده‌ داغ شد، نوشت: فجر امسال نسبت به دوره‌های گذشته بسیار آنلاین‌تر بود. چند ماه پیش از آغاز جشنواره‌، صفحه‌ توییتر آن به‌روز می‌شد‌، بلیت‌ها در بسته‌های 11 تایی به صورت آنلاین به فروش می‌رسیدند و قیمت آن‌ها براساس سالن‌های سینما از 22 تا 77 هزار تومان متغیر بود. «سلام سینما» رتبه‌بندی‌ها را به صورت به روز ارائه می‌کرد و اخبار مربوط به هر فیلم را منتشر می‌کرد.

منتقدان سایت «کافه سینما»‌ هر ساعت نقدی جدید را ارائه می‌کردند. برای اولین‌بار‌، برنامه‌های جشنواره فجر امسال در 30 استان دیگر به غیر از تهران اجرا شد. این روزنامه انگلیسی همچنین نوشت: یکی از بهترین آثار امسال جشنواره فجر «طبقه حساس» کمال تبریزی بود. داستان فیلم درباره‌ی مردی است که قبری دو طبقه می‌خرد تا نزدیک همسر متوفی‌اش دفن شود، اما تصادفا مردی دیگر در طبقه‌ بالای همسرش خاک می‌شود. در جریان این داستان بحث‌برانگیز‌، باورهای اجتماعی‌، سیاسی و مذهبی بازنگری و موشکافی می‌شوند.

این هنر کمال تبریزی است که موضوعی دم دستی را انتخاب می‌کند تا هم تماشاچی را به خنده بیاندازد و هم سوال در ذهنش ایجاد کند. فیلمنامه‌ی این اثر را نویسنده‌ای جوان به نگارش درآورده که نامش برای فیلم‌دوستان ایرانی بسیار آشناست: «پیمان قاسم‌خانی» که فیلمنامه‌هایش طی سال‌های اخیر دستمایه‌ ساخت برخی از بهترین کمدی‌های اجتماعی شده است. در ادامه نقد گاردین می‌خوانیم: یکی دیگر از فیلم‌های قابل توجه امسال «خانه پدری» کیانوش عیاری بود که پس از سه سال توقیف به نمایش درآمد. عیاری جدا از برجسته بودن،‌ یکی از بهترین فیلمسازان ایرانی است. او با «خانه پدری» اثری جدی و عمیق ارائه کرده است. پدری دخترش را به خاطر لکه‌ ننگی که بر دامن خانواده گذاشته‌، می‌کشد. هیچ جزییاتی درباره‌ گناه دختر ارائه نمی‌شود. پدر او را در زیرزمین‌ خانه دفن می‌کند، اما روح دختر تا نسل‌ها بر این خانواده سایه می‌افکند.

«مهدی رحمانی» نیز کارگردان با استعدادی است که «برف» را به جشنواره فجر امسال آورد،‌ فیلمی که کمتر درباره‌اش حرف می‌زنند. «برف» درام خانوادگی زیبایی است که بازی‌های خیلی خوبی را نمایش می‌دهد. خبرنگار گاردین بهترین اثر امسال جشنواره فجر را فیلم «شیار 143» می‌داند و می‌نویسد: رخشان بنی‌اعتماد طی دو دهه‌ گذشته تقریبا پای ثابت جشنواره‌های فجر بوده‌، اما برترین فیلم این دوره متعلق به یک کارگردان زن به نام «نرگس آبیار» بود که «شیار 143» را روی پرده برد. این فیلم نگاه فمینیستی بی‌سابقه‌ای را به جنگ ایران و عراق دارد.

«شیار 143» که در یکی از روستاهای کوچک ایران به تصویر کشیده شده‌، داستان مادری است که در انتظار شنیدن خبری از پسر مفقودالاثرش است‌، فرزندی که 15 سال پیش در جریان جنگ ناپدید شده است. این فیلم علاوه‌بر اشک‌، نوعی حس تسکین را به تماشاچی القا می‌کند. نسل جدید فیلمسازان ایرانی داستان‌هایی را روایت می‌کنند که پدران‌شان قادر نبودند به تصویر بکشند. درحالی که به فیلم‌های بیشتری همچون این فیلم نیاز است.

گاردین در پایان گزارش خود با اشاره به اینکه جشنواره فجر بدون حاشیه و جنجال نمی‌شود، درباره فیلم «عصبانی نیستم» نوشت: فیلم دُرمیشیان یکی از فیلم‌های جشنواره‌ فجر امسال بود که زیاد درباره آن حرف زده می‌شد. «عصبانی نیستم» درباره‌ی دانشجویی است که در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد به دلیل اعتراضات سیاسی از دانشگاه اخراج می‌شود. یکی از خصیصه‌های عجیب جشنواره‌ فیلم فجر این است که هرچه یک اثر جنجالی‌تر باشد‌، احتمال ممنوعیت اکران آن پس از جشنواره بالاتر می‌رود. بسیاری پیش‌بینی می‌کنند چنین سرنوشتی در انتظار «عصبانی نیستم» باشد.