واکسیناسیون و رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی تنها توصیه وزارت بهداشت است و کمیته علمی مقابله با کرونا هم با توجه به سرایت قابل توجه سویه جدید این بیماری از چندی پیش بر افزایش محدودیت‌هایی که باید از سوی ستاد ملی کرونا تصویب و ابلاغ شود، تأکید کرد. اما به‌ نظر می‌رسد تعلل ستاد ملی کرونا در تصویب مصوبه‌های جدید مقابله با امیکرون حالا منجر به چرخش هر چه بیشتر بیماری در جامعه شده است تا با وجود سبقت امیکرون از مدیریت کرونا آمار مراجعات سرپایی به بیمارستان‌ها هر روز بیشتر از روز قبل شود.
کنسرت‌ها یکی پس از دیگری در حال برگزاری است و چهلمین جشنواره فیلم فجر هم به کانونی برای انتقال بیماری تبدیل شده است. با وجود قرمز و نارنجی‌شدن وضعیت شهرها، ادارات و سازمان‌ها با ظرفیت ۱۰۰درصدی حضور کارکنان فعالیت می‌کنند و مصوبه جدیدی از ستاد ملی کرونا برای دورکاری ادارات و سازمان‌ها صادر نشده است. مجموع ساده‌انگاری‌هایی که باعث شده مردم شب‌ها را در تجمعات غیرضروری سپری کنند و صبح‌ها جلوی مراکز درمانی صف بکشند تا خدمات درمانی سرپایی بگیرند و احتمالا در روزهای آینده باید در انتظار خالی‌شدن تخت در مراکز درمانی بایستند. مراکز درمانی دوباره شلوغ شده‌اند، گزارش‌های رسیده از مراکز درمانی حکایت از ابتلای دوباره کادر درمان به کرونا دارد.
بر اساس خبرهای رسیده به همشهری، در بسیاری از شبکه‌های بهداشت و درمان، مرخصی‌ کادر درمان تا اطلاع ثانوی لغو شده است. معاونت بهداشت وزارت بهداشت هم روز گذشته در ابلاغیه‌ای به تمام واحدهای بهداشتی کشور اعلام آماده‌باش کرده است. قرار است جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا روز شنبه برگزار ‌شود و پس از آن باید دید که خروجی این ستاد، اعمال محدودیت‌های جدید با توجه به وضعیت بحرانی امیکرون در کشور خواهد بود یا خیر.
حداقل پروتکل‌ها هم رعایت نمی‌شود
قرار بود بازگشایی‌های دوباره فعالیت‌های اقتصادی، فرهنگی، ورزشی با محدودیت‌های هوشمند کرونا و با تمرکز بر واکسیناسیون و مثبت‌نبودن تست افراد صورت بگیرد. اما حالا در سبقت برگزاری و بازگشایی‌های منجر به تجمعات مردمی، تنها اتفاقی که نمی‌افتد، رعایت پروتکل‌ها و نظارت‌های هوشمندانه در این حوزه است؛ تا جایی که بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت، هم گفته قرنطینه هوشمند دیگر ارزشی ندارد و باید محدودیت کامل ایجاد شود. این در حالی است که نخستین روز برگزاری جشنواره فیلم فجر با اتفاق عجیبی مواجه و برگزاری مراسم بدون رعایت پروتکل‌های بهداشتی در نشست‌های خبری با اعتراض عکاسان و ترک سالن از سوی آنها همراه شد. در سینماهای منتخب جشنواره فجر و سالن‌های برگزاری کنسرت نه از چهار متر مربع فضا برای هر فرد و فاصله دو متری میان افراد خبری است و نه از فروش بلیت‌ها به‌ صورت محدود. در همین وضعیت، فروش بلیت کنسرت برخی خواننده‌های پاپ رکورد زده و تکمیل ظرفیت در کمتر از نیم‌ساعت منجر به تمدید بسیاری از آنها در چند سانس شده است. شکل برگزاری این رویدادها حتی موجب انتقاد احمد وحیدی، وزیر کشور، هم شده است: «در ستاد ملی مقابله با کرونا درباره اجرای کنسرت‌ها، مصوباتی بوده و بر اساس آن باید بر اساس مدت زمان ماندگاری، حداکثر ۳۰درصد ظرفیت را پر کنند.»
البته به‌ گفته وزیر کشور این موضوع به‌زودی ابلاغ می‌شود و پس از آن لازم‌الاجرا خواهد بود. اما به‌ نظر می‌رسد تا زمان ابلاغ، کنسرت‌هایی که تا هفته آینده ظرفیت فروش بلیت آنها تکمیل شده با همان کیفیت و جمعیت شب‌های قبل برگزار می‌شوند؛ وضعیتی که مورد تأیید متخصصان و مسئولان حوزه بهداشت و درمان نیست. آنها معتقدند با این که پروتکل‌های بهداشتی تعریف‌شده مربوط به دوران پیش از شیوع امیکرون بوده و با توجه به سرایت‌پذیری سویه جدید کرونا باید با محدودیت‌های بیشتری همراه شود اما اگر همین پروتکل‌ها هم رعایت می‌شد، حداقل جای امیدواری برای کندترکردن چرخه انتقال ویروس وجود داشت.
فروش بلیت خارج از پروتکل‌ها
محسن فرهادی، معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، هم رعایت‌نشدن پروتکل‌های بهداشتی در رویدادهای فرهنگی و اجتماعی را تایید می‌کند:‌ «در مباحثی که در کمیته امنیتی وزارت کشور داشتیم به ستاد ملی مقابله با پیشنهاد کاهش تماشاگران تا ۱۵درصد را ارائه کردیم. هیچ زمانی هم در رعایت پروتکل‌ها اجازه استفاده از  ۱۰۰ درصد ظرفیت سالن‌ها را  ندادیم.»
به گفته فرهادی در پروتکل اعلام‌شده قبل از سویه جدید چهار متر مربع فضا و فاصله دو متری مصوب شده بود اما این فاصله‌گذاری‌ها در سینماها و جشنواره رعایت نمی‌شود و علاوه بر این کنترلی هم روی واکسینه‌بودن افراد یا بیماربودنشان نیست: «این در حالی است که با توجه به بررسی همکاران، بلیط با ظرفیت ۱۰۰درصدی فروخته شده است.»
حالا وزارت بهداشت خواستار اعمال محدودیت کامل کرونایی است و وزیر بهداشت در این‌ باره می‌گوید: «با توجه به شرایط و شیوع بیماری به‌صورت مرتب به ستاد ملی کرونا پیشنهادهای لازم را می‌دهیم اما یک بخشی مصوب می‌شود و یک بخشی مصوب نمی‌شود. اگر وضعیت به پیک برسد قرنطینه هوشمند دیگر ارزشی ندارد و باید محدودیت کامل ایجاد شود. در زمینه قرنطینه هم ما پیشنهاد می‌دهیم و ستاد کرونا با توجه به شرایط کشور باید در این زمینه تصمیم بگیرد.»
خطر ناقلان بی‌علامت
به‌ گفته احمد مهری، اپیدمیولوژیست، مقصر اصلی وضعیت کنونی شیوع امیکرون در جامعه نبود متولی رعایت پروتکل‌ها در کشور با گذشت نزدیک به دو سال از شیوع بیماری است: «به مردم گفتیم اگر واکسن بزنند می‌توانند با کرونا خداحافظی کنند و این خوش‌خیالی را به‌ وجود آوردیم که کرونا تمام‌شدنی است. قرارداشتن در پیک نزولی کرونا هم منجر به تقویت این تصور شد. در شرایط فعلی آن چه می‌بینیم به اتفاقات یک تا یک و نیم ماه گذشته برمی‌گردد، این که جمعیت مستعد ابتلا به امیکرون در حال افزایش بودند، یعنی کودکان واکسینه‌نشده، افراد بالای ۶۰ سال که دوز سوم‌شان تکمیل نشده و آنهایی که پروتکل‌های بهداشتی را کنار گذاشته‌اند. ما به مردم نگفتیم که در بیماری‌های عفونی، واکسیناسیون نمی‌تواند منجر به ترک رعایت پروتکل‌های بهداشتی شود و همین مسئله باعث شد آنها با خیالی آسوده در تجمعات حاضر شوند.»
به‌ گفته این اپیدمیولوژیست در شرایط فعلی هر تجمع به مثابه نفت بر آتش است؛ چرا که ویروس در گردش است: «بار ویروس در جامعه به‌شدت بالاست و ممکن است خیلی‌ها به این ویروس مبتلا باشند. بر اساس آخرین مطالعه متاآنالیز که به‌ صورت جهانی انجام شده، اکنون ۴۰.۵درصد افراد مبتلا به کرونا هیچ علامتی ندارند. این عدد برای زنان باردار حدود ۵۵تا ۵۷درصد و برای سنین پایین‌تر حدود ۵۰درصد است. یعنی جامعه به دو بخش علامت‌دار و بدون علامت تقسیم شده است. نکته مهم اینجاست که این افراد اگر تست کرونا بدهند، حتما مثبت می‌شود اما چون علامتی ندارند برای تست هم مراجعه نمی‌کنند. این اتفاق باعث می‌شود تا با خیال راحت در تجمعات حاضر شوند یا حتی به دیدار پدر و مادر خود بروند که منجر به بیماری آنها می‌شود؛ در حالی‌ که از واقعیت بیماربودن خود بی‌اطلاع‌اند.»
مهری تنها چاره وضعیت کنونی را توجه به سه مسئله می‌داند: «تهویه هوا، رعایت فاصله و دوری از تجمعات مهم‌ترین اصلی است که باید به آن توجه شود. البته درباره دوری از تجمعات، توصیه جهانی حذف تجمعات است و دیگر فاصله معنا ندارد؛ چرا که هر فرد می‌تواند هشت تا ۱۰ نفر را مبتلا کند. این خطرات را در برگزاری جشنواره فیلم فجر و رویدادهای فرهنگی که اخیرا در حال برگزاری است، به هیچ عنوان ندیده‌اند. این جشنواره از نظر محتوای فرهنگی برای ما اهمیت دارد اما با شرایط خطرناک است.»
به‌ گفته او بر اساس آمار جهانی اعلام‌شده از ناقلان بی‌علامت در امیکرون، اگر تنها چند نفر از آنها در این مراسم شرکت کرده باشند، بیماری به بخش زیادی از افراد حاضر در سالن منتقل می‌شود؛ چرا که این اماکن عمدتا تهویه مناسب هم ندارند و در شرایط نبود تهویه اثر ماسک هم کاهش پیدا می‌کند. او معتقد است آن چه امروز در حال رخ‌دادن است، نتیجه بی‌تفاوتی مسئولان به اتفاقات پیرامون است. از سوی دیگر هم هیچکس متولی رعایت پروتکل‌های بهداشتی در کشور نیست: «بازرسان بهداشتی برای نظارت بر رعایت پروتکل‌ها در نقاط مختلف حضور دارند اما در نهایت گزارش و نظر تخصصی آنها درباره رعایت‌نشدن بسیاری از پروتکل‌ها مورد توجه هیچکس قرار نمی‌گیرد.»
احتمال اجرای محدودیت‌های جدید کرونایی
در این وضعیت بلاتکلیفی از اجرای دوباره محدودیت‌های کرونایی، حالا از ستاد ملی مقابله با کرونا خبر می‌رسد که در صورت نیاز، محدودیت‌های بیشتری اعمال می‌شود. عباس شیراوژن، سخنگوی این ستاد، در توضیح بیشتر به همشهری درباره این که چرا با وجود شیوع گسترده امیکرون برخی مناسبت‌های غیرضروری فرهنگی و هنری در محیط‌های بسته برگزار می‌شود، می‌گوید: «درباره تجمعاتی از جنس فرهنگی - اجتماعی بر اساس تصمیمات جدید و اخبار مکتوب ابلاغ‌شده قرار است از این پس این رویدادها در اماکن مسقف تنها با ۲۰ تا ۳۰ درصد ظرفیت فضا و ۹۰دقیقه برگزار شود.»‌
او درباره این که بر اساس هشدار متخصصان روزهای آینده وضعیت توفانی‌تری از نظر شیوع بیماری در کشور رقم خواهد خورد اما به‌ نظر می‌رسد باز هم تصمیم‌گیری درباره اعمال محدودیت‌های جدی و گسترده مانند پیک‌های قبلی در لحظه آخر انجام شود، توضیح می‌دهد: «با توجه به آماری که در حال افزایش است، قطعا تصمیم‌گیری جدی درباره محدودیت‌ها انجام می‌شود. البته هم‌اکنون هم محدودیت‌های نسبتا مناسبی لحاظ شده است. در بحث‌ مراکز آموزشی و مدارس تصمیم‌گیری درباره برگزاری آنلاین کلاس‌ها به ستادهای کرونای استانی واگذار شده که در محدوده مشخص یک بخش، منطقه یا شهر با توجه به وضعیت شیوع بیماری اعمال محدودیت کنند. سفرهای استانی هیأت دولت هم به‌مدت ۱۰روز لغو شده و پیگیری جدی برای تکمیل دوز سوم واکسن کارکنان بخش‌های دولتی و عمومی هم در دستور کار است. با مجموع اینها اگر لازم باشد محدودیت‌های بیشتری هم اعمال خواهد شد؛ به‌ویژه اگر واکسیناسیون به میزان مطلوبی پیش نرود باید تدابیر جدی‌تری در این‌باره اندیشیده شود.»
شیراوژن همچنین درباره انتقادات مطرح‌شده مبنی بر لغو مصوبه دورکاری در شهرهای قرمز و نارنجی هم می‌گوید: «اعمال این محدودیت‌ها در گذشته با توجه به این که واکسیناسیون در وضعیت مناسبی نبود، بر اساس تغییر رنگ‌ شهرها منجر به تعطیلی مشاغل و اصناف یا اعمال محدودیت فعالیت و دورکاری برای سازمان و ادارات می‌شد اما هم‌اکنون تعداد قابل توجهی از کارکنان و بخش زیادی از مردم جامعه واکسینه شده‌اند. به همین دلیل نگرانی‌ها مثل گذشته نیست و ستاد کرونا هم هنوز در این‌ باره تصمیمی نگرفته است. البته بررسی وضعیت شیوع بیماری در روزهای آینده می‌تواند منجر به تصمیم‌گیری‌های جدید در این‌ باره هم بشود.»