وقوع بزرگترین شوک عرضه در بازار نفت

 بازار جهانی نفت حتی پیش از حمله نظامی روسیه به اوکراین، دچار محدودیت عرضه بود، اما جنگ پوتین و پیامدهای آن روی عرضه نفت روسیه و قیمتهای انرژی ممکن است بازار را دچار شوک عرضه‌ای کند که با تحریم نفتی عربی سال ۱۹۷۳ قابل مقایسه است. ذخایر نفت در اقتصادهای توسعه یافته مصرف کننده بزرگ نفت شامل آمریکا چندین ماه است که با بهبود تقاضا، به طور مستمر رو به کاهش است.
عرضه بازار آمریکا محدود است و طبق جدیدترین گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا که مربوط به هفته منتهی به چهارم مارس بود، ذخایر نفت تجاری به ۴۱۱.۶ میلیون بشکه رسیده که ۱۳ درصد پایین میانگین پنج ساله برای این وقت از سال است. ذخایر بنزین حدود یک درصد بالای میانگین پنج ساله است اما ذخایر سوختهای تقطیری حدود ۱۸ درصد پایین‌تر و ذخایر پروپان و پروپیلن ۲۱ درصد پایین‌تر از میانگین پنج ساله برای این وقت از سال است.
رشد عرضه جهانی نفت از بهبود تقاضا عقب افتاده و اوپک پلاس هر ماه ۴۰۰ هزار بشکه در روز به تولیدش اضافه می کند. با این حال ماه‌ها افزایش تولید این گروه پایین‌تر از ۴۰۰ هزار بشکه در روز و گاهی نصف این میزان بوده است زیرا بسیاری از اعضای اوپک پلاس به دلیل عدم ظرفیت کافی یا سرمایه‌گذاری ضعیف، قادر به افزایش تولید نبوده‌اند.
از ژانویه بود که بانکهای سرمایه گذاری بزرگ با اشاره به محدود بودن عرضه، پیش بینی صعود قیمت نفت به ۱۰۰ دلار در هر بشکه را آغاز کردند.
پس از آغاز حمله روسیه به اوکراین، تنها یک ماه زمان برد تا قیمتها سه رقمی شوند. اکنون صحبتها درباره احتمال صعود قیمت نفت به ۱۵۰ دلار در هر بشکه به دلیل مختل شدن عرضه روسیه است. خریداران اروپایی به دلیل نگرانی از تحریمها، از خرید نفت روسیه اجتناب می کنند اما چین می تواند به تنهایی همه نفت دریابرد روسیه را که به اروپا می رفت، دریافت کند.
بانک استاندارد چارترد پیش بینی کرد روسیه ناچار خواهد بود بخشی از تولید نفت خود را تعطیل کند زیرا قادر نیست نفتی که از راه‌یابی به بازارهای اروپا یا مناطق دیگر بازمانده است را به فروش رساند و تولید نفت روسیه کاهش پیدا می کند و حداقل به مدت سه سال آینده پایین می ماند. حتی پیش از ممنوعیت آمریکا علیه واردات نفت روسیه، تجارت کالاهای روسی برای بسیاری از بازیگران جهانی پرریسک شده بود.
جنگ در اوکراین ریسک ژئوپلیتیکی زیادی را به بازار نفت اضافه کرده و طوفان کاملی برای جهش قیمتهای نفت ایجاد کرده است. مایکل تران، مدیرکل استراتژی انرژی جهانی در شرکت آر بی سی کپیتال مارکتس به بلومبرگ گفت: دیگر هیچ چیز در این بازار غیرمعقول نیست. نفت هفته گذشته نوسانات شدید قیمت را تجربه کرد و معاملات نفت برنت حدود ۳۳ دلار در هر بشکه نوسان داشت.
تحلیلگران از جمله جان کمپ، تحلیلگر بازار رویترز اظهار کردند: محدودیت عرضه نفت و دشواری روسیه برای فروش نفت خود، زمینه را برای بزرگترین شوک عرضه از دهه ۱۹۷۰ که شاهد تحریم نفتی عربی در فاصله سال ۱۹۷۳ تا ۱۹۷۴ و انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹ بود، ایجاد می‌کند.
دانیل یرگین، نایب رئیس شرکت آی اچ اس مارکیت اوایل مارس به شبکه سی ان بی سی درباره پیامدهای حمله نظامی روسیه به اوکراین گفته بود: این اتفاق اختلال بزرگی از نظر لجستیکی ایجاد می‌کند و همه برای یافتن نفت به تقلا می افتند. این یک بحران عرضه است. یک بحران لجستیکی. یک بحران پرداخت و این بحران به بزرگی بحران دهه ۱۹۷۰ خواهد بود.
برونو لومر، وزیر اقتصاد و دارایی فرانسه هم اخیرا اظهار کرد: بحران انرژی فعلی از نظر شدت و وخامت قابل مقایسه با شوک نفتی ۱۹۷۳ خواهد بود. در سال ۱۹۷۳، واکنش صورت گرفته باعث شوک تورمی شد و در نتیجه بانکهای مرکزی بزرگ نرخهای بهره را به شدت افزایش دادند که به نابودی رشد اقتصادی منتهی شد. جهان می خواهد از رکود تورمی در سال میلادی جاری اجتناب کند.
علاج قیمت بالای نفت می‌تواند نابودی تقاضا باشد یا این که اوپک پلاس تولیدش را افزایش دهد تا شکاف عرضه ناشی از مختل شدن صادرات روسیه را پر کند. این به معنای آن است که تولیدکنندگان اوپک شامل عربستان سعودی و امارات متحده عربی که ظرفیت مازاد تولید دارند، بخواهند تولیدشان را بیشتر از سقف تعیین شده توسط اوپک پلاس افزایش دهند بدون این که این پیمان را که روسیه هم در آن حضور دارد، برهم بزنند. بازار به این حجم نیاز دارد زیرا نفت شیل آمریکا نمی تواند تولیدش را به میزان قابل توجهی در کوتاه مدت افزایش دهد.
جی پی مورگان در این باره گفت: تحریم یا بدون تحریم، بیش از پیش روشن شده که نفت روسیه طرد شده است.
طبق آمار ارائه شده از سوی جی پی مورگان، بارگیری نفت روسیه برای مارس یک میلیون بشکه در روز در بنادر دریای سیاه، یک میلیون بشکه در روز در بالتیک و ۵۰۰ هزار بشکه در روز در خاوردور کاهش داشته است. بعلاوه برآورد می‌شود بارگیری فرآورده‌های نفتی ۲.۵ میلیون بشکه از دریای سیاه کاهش داشته که مجموع افت صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی را به ۴.۵ میلیون بشکه در روز می رساند.
بر اساس گزارش اویل پرایس، ناتاشا کانِوا، مدیر استراتژی کالاهای جهانی در جی پی مورگان اظهار کرد: شوک عرضه فوری به حدی بزرگ است که معتقدیم قیمتها به ۱۲۰ دلار در هر بشکه افزایش پیدا می‌کند و بدون بازگشت نفت ایران، ماه‌ها در این سطح می ماند تا باعث نابودی تقاضا شود.