کودتای عربستان و چین علیه سلطه پترودلار

گروه اقتصادی: روزنامه دنیای اقتصاد نوشت: عربستان سعودی به جدیدترین متحد چین در صحنه جهانی بدل شده و حالا در حال مذاکره با پکن بر سر قیمت‌گذاری نفت خام از طریق یوآن است. کودتای آرام سعودی و پکن علیه سلطه پترودلار در صورت موفقیت، می‌تواند بسیاری از مناسبات در سطح جهانی را تغییر داده و آغازی بر عصر پترویوآن باشد. روزنامه وال‌استریت‌ژورنال می‌‌‌گوید که حاکمیت پادشاهی سعودی از سیاست‌های آمریکا در منطقه ناامید و خشمگین است و از همین رو، سرعت مذاکرات خود با طرف چینی را افزایش داده است.
 برخی از تحلیلگران معتقدند که چنین تصمیمی حتی در صورت عملی شدن تاثیر چندانی بر هژمونی دلار آمریکا نخواهد داشت، اما واقعیت این است که نزدیک‌‌‌تر شدن هرچه بیشتر عربستان و دیگر کشورهای تولیدکننده نفت به ابرقدرت‌‌‌های جهان شرق، موقعیت پترودلار را در خطر بیشتری قرار می‌دهد. خصوصا آنکه پس از عیان شدن اختلافات حاد میان ولیعهد سعودی و جو بایدن، انتظار می‌رود که چرخش ریاض به سمت پکن سرعت بیشتری به خود بگیرد. با این وجود، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به مذاکرات پکن و ریاض گفته که واشنگتن مشکلی با مذاکرات میان این ۲ کشور ندارد. با این حال، سفیر سابق آمریکا در عربستان سعودی با انتشار یادداشتی نسبت به همکاری چین و عربستان سعودی هشدار داده و می‌‌‌گوید که این کشورها با همکاری روسیه در حال ایجاد یک محور نفتی هستند.
روزنامه وال‌استریت ژورنال  گزارش داد که عربستان سعودی و چین در حال مذاکرات فعال برای فروش بخشی از نفت عربستان به جمهوری خلق چین از طریق یوآن به جای دلار آمریکا هستند. این گفت‌‌‌وگوها ۶سال است که انجام می‌‌‌شوند؛ اما اخیرا به دلیل نگرانی‌های عربستان در مورد تعهدات امنیتی ایالات متحده در قبال پادشاهی سعودی، این گفت‌‌‌وگوها شتاب بیشتری گرفته‌‌‌اند. فروش نفت سعودی از طریق یوآن، می‌تواند اثرات روانی بسیار جدی در اقتصاد جهانی و بازار نفت داشته باشد و سرآغازی باشد بر عصر سرنگونی پترودلار و تقویت پترویوآن.
گفتنی است که اختلافات بایدن و محمدبن‌سلمان، تقریبا به نقطه‌‌‌ای تعیین‌‌‌کننده رسیده و پادشاهی سعودی با انجام این مذاکرات پیامی بسیار روشن به واشنگتن ارسال کرده است. به گفته وال‌استریت ژورنال، رهبران سعودی به طور ویژه از موضع بایدن در قبال جنگ داخلی در یمن، مذاکرات هسته‌‌‌ای با ایران و خروج هرج‌ومرج‌آمیز آمریکا از افغانستان ناراحت هستند. عربستان سعودی و ایالات متحده آمریکا در دهه ۱۹۷۰ میلادی توافق کردند که بهای فروش نفت را به دلار آمریکا قیمت‌گذاری کنند. این توافق به دلار آمریکا کمک کرد تا موقعیت خود به عنوان ارز ذخیره غالب جهانی را تثبیت و تقویت کند.
عربستان سعودی نخستین کشور خاورمیانه‌‌‌ای نیست که به فکر بر انداختن دلار آمریکا در معاملات نفتی افتاده است. عراق قبل از سال ۲۰۰۳ و پیش از اشغال عراق و سرنگونی صدام حسین، تصمیم گرفت تا نفت را به جای دلار، به یورو قیمت‌گذاری کند. معمر قذافی، حاکم سابق لیبی نیز ۲ سال پیش از حمله ناتو به لیبی پیشنهاد استفاده از طلا به جای دلار برای خرید نفت را داده بود.
در صورتی که عربستان سعودی حاضر به پذیرش یوآن شود؛ ممکن است برتری مطلق دلار را خدشه‌‌‌دار کند. البته برخی از تحلیلگران نیز معتقدند که تاثیر چنین رویدادی می‌تواند حداقلی باشد.
مارک چندلر، استراتژیست ارشد بازار در شرکت بانوکبرن گلوبال فارکس می‌‌‌گوید که چین بیش از یک سال است که قراردادهای تحویل نفت آتی را به یوآن ایجاد کرده و تاثیر عمده‌‌‌ای بر اقتصاد جهانی نداشته است.
او با اشاره به حجم روزانه ۶/ ۶ تریلیون دلاری بازار ارز در جهان عنوان کرد که یک طرف بیش از ۸۰‌درصد معاملات دلار آمریکاست. چندلر افزود: «فکر نمی‌‌‌کنم که این موضوع اتفاق مهم و تاثیرگذاری باشد، اما بسیاری معتقدند که پذیرش یوآن توسط سعودی‌‌‌ها برای فروش نفت به چین، معامله بسیار بزرگی است.» با این حال، در طرف مقابل ویکتور زینگ، مدیر شرکت ککسلیاس (Kekselias) به بلومبرگ گفت: ‌‌‌ «بسیاری از کشورها، از جمله متحدان همسو با ایالات متحده متوجه شده‌‌‌اند که داشتن مقادیر هنگفت دلار منجر به توهم ثبات می‌شود. در هر لحظه، یک تصمیم سیاسی می‌تواند منجر به مسدودشدن یا توقیف آن ذخیره دلاری شود.
سعودی‌‌‌ها می‌توانند این تغییر مناسبات را پیش‌بینی کنند و به همین دلیل نیز قیمت‌گذاری نفت خام به یوآن، افزایش مازاد تجاری سعودی به یوآن و کاهش ارگانیک دارایی دلار آنها را به دنبال دارد.»

تنش‌‌‌های کاخ سفید و متحدان اوپکی
تنش‌‌‌های ایالات متحده و عربستان - علاوه بر تهاجم روسیه به اوکراین - اخیرا تاثیر زیادی در بازار جهانی نفت داشته است. هفته گذشته، امارات متحده عربی که مهم‌ترین متحد عربستان سعودی در منطقه و اوپک محسوب می‌شود، اعلام کرد که از افزایش تدریجی عرضه اوپک‌پلاس تبعیت خواهد کرد. این در حالی است که پیش از آن برخی مقامات اماراتی وعده‌‌‌هایی مبنی بر افزایش عرضه از سوی این کشور داده بودند که به سرعت توسط مقامات ارشد حکومت امارات تکذیب شد. این اتفاق نشان داد که امارات متحده روابط خود با عربستان سعودی و روسیه و همکاری با آنها در زمینه‌‌‌های مختلف، از جمله بازار نفت را به اجرای اوامر کاخ سفید ترجیح می‌دهند.
دولت بایدن از تولیدکنندگان نفت جهان خواسته است که تولید خود را افزایش دهند تا از این طریق قیمت‌های رو به رشد نفت را مهار کرده و پایین بیاورند. اما در اتفاقی کم سابقه در دهه‌‌‌های اخیر، عربستان سعودی که بزرگ‌ترین تولیدکننده اوپک است، تاکنون از افزایش عرضه خودداری کرده و به عنوان رهبر دوفاکتو اوپک و اوپک‌پلاس نیز تلاش کرده تا وضعیت بازار تحت شرایط کنونی حفظ شود.یک تحلیلگر هفته گذشته به المانیتور گفته است که اعضای اوپک نسبت به تلاش‌‌‌های دولت بایدن برای مهار ایران نگران هستند و این بر بحث‌‌‌های مرتبط با عرضه نفت تاثیر می‌‌‌گذارد.
با این حال، ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به خبر مذاکره سعودی و چین بر سر قیمت‌گذاری نفت با یوآن چین به جای دلار، گفت که متحدان آمریکا روابط خود را با چین دارند و ما از آنها نمی‌‌‌خواهیم که بین چین و آمریکا یکی را انتخاب کنند.

داستان متحدان جدید ریاض
با این حال، تغییر محسوس سیاست خارجی عربستان و چرخش ۱۸۰ درجه‌‌‌ای این کشور در سال‌های اخیر، باعث نزدیک‌‌‌تر شدن روابط آنها با چین و روسیه شده است. در کنار این مذاکرات، سعودی‌‌‌ها شی‌‌‌جین پینگ، رهبر حزب کمونیست و رئیس‌جمهور چین را در میانه تیرگی روابط با واشنگتن به ریاض دعوت کرده‌‌‌اند. یک مقام سعودی در این باره گفته است: «ولیعهد سعودی و شی دوستان صمیمی هستند و هر ۲ می‌‌‌دانند که پتانسیل زیادی برای روابط قوی‌‌‌تر وجود دارد. فقط اینگونه نیست که آنها از ما نفت بخرند و ما از آنها تسلیحات بخریم.»
چین در حال حاضر بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان و بزرگ‌ترین شریک تجاری عربستان سعودی است که این کشور نیز بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان است. تعمیق بیشتر روابط بین این ۲ کشور به نگرانی‌های آمریکا دامن خواهد زد. با سرکار آمدن بایدن و موضع بسیار سخت‌‌‌گیرانه او در رابطه با عربستان سعودی، محمد بن‌سلمان تصمیم گرفته تا دست به تغییر رویکردی عمده در روابط بین‌المللی کشورش بزند و حالا در حال انجام اقداماتی است که کاخ سفید را بیش از هر زمانی نگران کرده است. چینی‌‌‌ها بیش از ۲۵‌درصد از صادرات نفت عربستان سعودی را به خود اختصاص داده‌‌‌اند و این رقم دائما در حال افزایش است. اهمیت این همکاری نفتی برای چینی‌‌‌ها به حدی است که خرید آنها از عربستان بیش از میزان خرید نفت چین از متحد شماره یک خود، یعنی روسیه است. چین همچنین در روزهای اخیر قراردادی ۱۰‌میلیارد دلاری برای همکاری در زمینه صنعت پتروشیمی با شرکت آرامکو سعودی امضا کرده است. از سوی دیگر، واشنگتن اخیرا خبر از همکاری موشکی ریاض و پکن داده و منابع آمریکایی می‌‌‌گویند که چین دیگر به سعودی موشک نمی‌‌‌فروشد و حالا در حال انتقال فناوری تولید این تسلیحات به عربستان و کمک به توسعه برنامه موشکی سعودی است.
این اقدامات محمد بن‌سلمان و رابطه بسیار خوب او با شی‌جین‌پینگ، بسیاری را در آمریکا نگران کرده است. مایکل گفلور، سفیر سابق آمریکا در عربستان سعودی در یادداشتی مشترک به همراه دیوید رندال، رئیس سابق بخش عملیاتی سفارت آمریکا در این کشور که در دالاس مورنینگ نیوز منتشر شده؛ درباره ایجاد محور نفتی عربستان سعودی - چین - روسیه هشدار داده است. سفیر سابق آمریکا در عربستان معتقد است که محور انرژی که بین پکن، مسکو و ریاض پدید آمده، بر اساس منافع اقتصادی محکم است و شروع به توسعه یک مؤلفه سیاسی جدید کرده است. گفلور همچنین هشدار داده که اگر بزرگ‌ترین صادرکننده و بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان، تصمیم بگیرند که تجارت خود را به شیوه‌‌‌ای متفاوت از گذشته انجام دهند، می‌توانند سلطه آمریکا بر بازارهای مالی جهانی را تضعیف کنند.