به گفته متخصصان در ســطح جهانــی آمارهــا نشــان می‌دهند که طـی سـه دهـه آینـده، تعـداد افـراد سـالمند در سـال ۲۰۵۰ می‌تواند بـه بیـش از ۱.۵ میلیـارد نفـر برسـد. در ایـران نیـز هم‌اکنون ســالمندان ۱۰ درصــد جمعیــت را شــامل می‌شوند و تــا دو الـی سـه دهـه آینـده، جمعیـت سـالمندان ایـران بـه ۲۵ درصـد می‌رسد. بــر اســاس گــزارش ســازمان بهداشــت جهانــی پیرامــون ســالمندی، فرآینــد ســالمندی ســالم، رونــد مــداوم توســعه و حفــظ توانایــی عملکــردی اســت کــه کیفیــت و رفــاه را در ســنین بالاتر فراهــم می‌کند. اما بــه دلیــل محدودیت‌های دوران سـالمندی، تعداد زیادی از افراد ۶۰ سـال بـه بـالا قـادر بـه انجـام فعالیت‌های روزمــره خــود نیســتند و به کمک‌هایی در جهات مختلف و به‌ویژه انگیزه‌های زندگی و سالم ماندن نیاز خواهند داشت.

پژوهشگرانی از دانشگاه آزاد اسلامی تهران و دانشگاه علامه طباطبایی در یک تحقیق جدید، سعی کرده‌اند به شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر در توسعه بازی و ورزش ویژه سالمندان به‌منظور بهبود وضعیت روحی روانی و سلامت این عزیزان بپردازند.این تحقیق با رویکرد هم‌زمان کیفی و کمی در محدوده زمانی بهمن ۱۳۹۹ الی اردیبهشت ۱۴۰۰ انجام گرفته است و در آن تعدادی از سالمندان کشورمان حضور داشته‌اند.

بر اساس یافته‌های این تحقیق می‌توان با فرهنگ‌سازی صحیح پیرامون بازی و ورزش، زمینه مشارکت سالمندان در فراغت فعال را فراهم کرد. در این راستا، توسعه تسهیلات و امکانات توسط بخش خصوصی و دولتی باید به شکل جدی‌تری اجرایی شود.در این خصوص، علی‌محمد صفانیا، استاد گروه علوم ورزشی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران و دیگر همکارانش در این پژوهش اظهار کرده‌اند: «یافته‌های این تحقیق به شناسایی ۴ طبقه اصلی و ۸ طبقه عمومی انجامید که عبارتند از: طراحی بازی و ورزش، فواید بازی و ورزش، الزامات توسعه بازی و ورزش و انواع بازی‌ها».

به گفته آن‌ها، «جملـه معـروف عقـل سـالم در بـدن سـالم است، یـادآور می‌شود کــه ذهــن و بــدن، هــر دو مهــم هســتند و ورزش، تنهــا شــامل فعالیـت فیزیکـی نمی‌شود، بلکـه بایـد در آن بـه فعالیت‌های ذهنـی هـم توجـه شود. ورزش یکـی از عواملـی اسـت کـه می‌تواند موجـب بهبـود سـلامت سـالمندان شود. البته میـان آنچـه بـرای فـرد مفیـد اسـت و آن چه بـه انجـام آن تمایـل دارد، تفـاوت وجـود دارد».

بر اساس این تحقیق، افـراد سـالمند تمایـل دارنـد کـه فعالیت‌های روزمـره را بـا رونـد همیشـگی دنبـال کننـد، چراکه مغـز انسـان در هنـگام انجـام کارهـای تکـراری، به‌صرف انـرژی بیشـتر نیـاز نـدارد. در ایـن حالـت کارهـا به‌خودی‌خود در بهتریـن شـکل ممکـن انجـام می‌پذیرند. بـرای تغییـر رونـد تکـراری در زندگـی فـرد، بایـد از راه‌هایی کـه در روش زندگـی سـالمند ایجـاد انگیـزه کند، مثــل بازی‌های فیزیکــی و سرگرمی‌های فکــری اســتفاده کــرد. در ایــن صــورت فــرد خــود را در معــرض تغیـیر قــرار می‌دهد.

به اعتقاد صفانیا و همکارانش، «بـا در نظـر گرفتـن ایـن مفهـوم کـه سـالمندان معمولاً علاقه چندانـی بـه فعالیت‌های ورزشـی ندارنـد، ایجاد مسـیری جدیـد در شـکل فعالیـت اوقـات فراغـت، می‌تواند زمینه‌ساز مشــارکت ورزشــی بــا رویکــرد بــازی شــود. فرهنگ‌سازی و توسـعه ایـن مسـئله توسـط بخـش خصوصـی و دولتـی بـا ایجـاد مکان‌هایی رایـــگان، می‌تواند فــرد ســالمند را ترغیـب بــه شــرکت در ایــن فعالیت‌ها به‌صورت داوطلبانــه کند».

بــا بهره‌گیری از نتایــج ایــن تحقیــق سازمان‌های ذی‌نفع می‌توانند ورزش را در قالـب بـازی بـا رویکردهـای نویـن بـرای ایـن گـروه سـنی گسـترش دهنـد و موجـب فعـال شـدن آن‌ها در جامعـه شونـد.از این یافته‌های تحقیقاتی، یک مقاله علمی پژوهشی تهیه شده که در «نشریه سالمندشناسی» وابسته به انجمن علمی پرستاری ایران منتشر شده است.

بهار نیوز