کارگردان "بودن": ده سال به عقب برگشتیم!

گروه فرهنگی: مرتضی جلیلی‌دوست که این روزها نمایش «بودن» را روی صحنه می‌برد، می‌گوید کرونا سبب شد ده سال به عقب برگردیم، پیش از دوران کرونا اجرای نمایش‌هایی که قصه‌گو نبودند، برای مخاطب تئاتر تعریف شده بود ولی حالا دوباره به ده سال پیش بازگشته‌ایم که قصه در اولویت قرار داشت.این کارگردان جوان تئاتر از تجربه اجرای «بودن» می‌گوید، از ساعت اجرایش گله دارد و معتقد است در شرایط فعلی بازتولید نمایش قبلی‌اش، «دریم لند» بی‌معناست.

جلیلی دوست که نمایشش را کولاژی از چند اثر گوناگون می‌داند، درباره برخورد تماشاگران با این اجرا توضیح می‌دهد: در روزهای اول، تماشاگران کمی سخت با نمایش ارتباط برقرار می‌کردند ولی بعد از چهار پنج اجرا، خوشبختانه به خوبی با کار همراه شدند.این کارگردان در پاسخ به این پرسش که آیا در این مقطع و بعد از گذر دو سال سخت کرونایی، در تماشاگران تشنگی بیشتری برای تماشای تئاتر به وجود آمده است، می‌گوید:کرونا در افزایش تماشاگران تئاتر تاثیری نگذاشته است چون تئاتر، تماشاگر مشخصی دارد که عموم اجراها را می‌بینند. اگر کاری با حضور ستارگان و سلبریتی‌ها اجرا شود، مخاطبان بیشتری خواهد داشت که البته تماشاگران پایدار تئاتر نیستند. اما برای نمایش‌هایی مانند کارهای گروه ما، تفاوتی در تعداد تماشاگران ایجاد نشده است.

جلیلی‌دوست که نمایش خود را در تماشاخانه ایرانشهر اجرا می‌کند، سپس از اتفاقی ترسناک صحبت می‌کند: دو سال وقفه کرونایی سبب شد به ده سال قبل برگردیم و دوباره تجربیات پیشین را تکرار کنیم. تا سال ۹۷ تئاترهایی که قصه‌گو نبودند، برای بسیاری از تماشاگران حل شده بود ولی اتفاق ترسناک بعد از کرونا این است که سیستم مدیریتی دنبال تئاترهای قصه‌گو است و مخاطبان را هم به این سمت سوق می‌دهد.

او اضافه می‌کند: در دوسال کرونایی، عادت به سریال دیدن در بسیاری از تماشاگران ایجاد شد. وقتی تماشاگران در خانه‌های خود به آسانی به باکیفیت‌ترین سریال‌های نتفلیکس دسترسی دارند، طبیعتا نیاز خود را به قصه، با تماشای این سریال‌ها تامین می‌کنند. چرا این تماشاگر باید برای دیدن قصه، به تئاتر بیاید؟! او در تئاتر به دنبال تجربه‌ای دیگر است.

این کارگردان که می‌گوید اجرای کار قصه‌محور برایش بسیار آسان است، ادامه می‌دهد: معتقدم تماشاگر برای یک تجربه دیگر و نه نیاز به قصه دیدن به تئاتر می‌آید اما یکی از نقدهایی که مدیریت تئاتر به کار ما وارد کرد، این بود که چرا کار شما قصه ندارد درحالیکه ما از دیگر امکانات و عناصر تئاتری به خوبی بهره بردیم ولی اینها برای مدیران مهم نیست و تنها دنبال قصه‌اند در حالیکه مخاطب با گوش دادن به پادکست و تماشای سریال می‌تواند این نیاز را پاسخ گوید.

جلیلی دوست در عین حال اضافه می‌کند: صادقانه می‌گویم که شخصا نمی‌دانم نیاز مخاطب چیست ولی معتقدم مخاطب در تئاتر دنبال یک تجربه دیگر است. با همین نگاه هم نمایش «بودن» را اجرا می‌کنیم. در این اجرا موفقیت یا شکست برایمان مطرح نیست و فقط به دنبال ایجاد تفاوت هستیم و نمایش ما با دیگر آثاری که مخاطب می‌بیند، تفاوت دارد.

او که نمایش خود را ساعت ۱۸ و پانزده دقیقه روی صحنه می‌برد، در ادامه گله خود را بابت این ساعت اجرا بیان می‌کند و توضیح می‌دهد: درخواست ما این بود که نمایش‌مان بعد از ساعت ۸ روی صحنه برود ولی چون نمایش دیگری در کنار ما اجرا داشت، اولویت را به آن کار دادند. متاسفانه این ساعت اجرا آن هم در ماه رمضان و بعد از چندین روز تعطیلی، خیلی به کار ما لطمه زد. درحالیکه نمایش قبلی‌مان «دریم لند» که ساعت ۹ شب اجرا می‌شد، تماشاگران بسیار بیشتری داشت و مخاطبان دانشجو هم در همین ساعت به تماشای کار می‌آمدند و مشکلی نداشتند.

او درباره احتمال اجرای دوباره «دریم لند» که اثر موفقی بوده است، می‌گوید: برنامه‌ای نداریم. از سال ۹۸ که این نمایش اجرا شد تا حالا که سال ۱۴۰۱ هستیم، اتفاقات مختلفی افتاده است که نمی‌توانیم نسبت به آنها بی‌تفاوت باشیم. اگر این نمایش به همان شکل سابق خود روی صحنه برود، به اثری مبتذل تبدیل خواهد شد و هرگز نمی‌خواهیم چنین شود.

نمایش «بودن» به نویسندگی و کارگردانی مرتضا جلیلی‌دوست، با بازی مصطفا امیری، سارا شاهرودیان،کیوان محمدی، صبا نجاتی و تهیه‌کنندگی نوید محمدزاده، هر روز ساعت ۱۸ و پانزده دقیقه در سالن دکتر ناظرزاده کرمانی تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه می‌رود.