این نماینده‌ها قرار نيست قانع شوند

نقل قول از جلسه غیر علنی یکشنبه صبح مجلس بوده است که ظاهرا بخش مهمی از آن به موضوع انتقادات نمایندگان به دستگاه دیپلماسی اختصاص یافته، اما جزئیات زیادی از آن منتشر نشده است. با این حال مشخص است که نگرانی‌های رییس مجلس شورای اسلامی از چه چیزهایی ناشی شده است، روابط محمد جواد ظریف با اقلیتی از نمایندگان مجلس مدت‌هاست که در تنش افتاده است.  با این که ظریف در گرفتن رای اعتماد از مجلس با آنچنان مشکلی رو به رو نشد، بلافاصله بعد از سفر پر حاشیه رییس جمهور به نیویورک و تماس تلفنی باراک اوباما، رییس جمهور ایران با حسن روحانی،‌ همتای ایرانی خود اتفاقی افتاد که بر تمام بالا و پایین‌های شش ماه اخیر رابطه وزیر خارجه و مجلس سایه انداخته است.

اولین دعوت کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس از ظریف،‌ اوایل مهر ماه صورت گرفت و سخنگوی وزارت امور خارجه در آن حاضر شد. بعد از آن با مطرح شدن سوال‌هایی از وزیر امور خارجه در مورد هولوکاست، تماس با آمریکا، مطرح شدن تعلیق غنی سازی در برنامه‌ی هسته‌ای، ظریف دوباره به مجلس فراخوانده شد. دعوت نیمه‌ی مهر ماه توسط خود وزیر اجابت شد، ‌16 مهرماه،‌ روزنامه کیهان به نقل از وزیر امور خارجه در تیتر اول خود نوشت «مکالمه‌ی روحانی با اوباما و دیدار طولانی من با کری نابجا بود» کیهان مدعی شد که ظریف در دیدار با نمایندگان مجلس چنین گفته است اما ظریف آن قدر از این تیتر و خبر شوکه شد که دچار گرفتگی عضلات شد، قرارهای کاری‌اش را لغو کرد و روانه‌ی بیمارستان شد.

مجلس بلافاصله انتساب نوشته‌های کیهان به نمایندگان را تکذیب کرد، اما این موضوع باعث نشد که ظریف دلخوری اش را در صفحه شخصی‌اش در فیس بوک علنی نکند و در آن نوشت: «روز تلخی بود ولی برای من بسیار آموزنده. یاد گرفتم که هرچه می‌خواهم بگویم علنی و عمومی بگویم و گرنه بازار سوءاستفاده بسیار داغ است. ... . دوستان عزیزی که مطالب جلسه محرمانه را بدون توجه به محتوای مطلب به سلیقه خود به بیرون منعکس کردند، منبعد تنها توقع اظهارنظر رسمی در جلسات علنی از بنده داشته باشند.» اوایل آبان ماه مقام معظم رهبری در رهنمودهایی تاکید کردند: «هیچ کس نباید مجموعه مذاکره‌کنندگان ما را سازشکار بداند. اینها بچه‌های خود ما و بچه‌های انقلاب هستند. یک ماموریت سختی به عهده دارند و هیچکس نباید ماموری را که مشغول کار است تضعیف کند.»

اما یک ماه آرام بین مجلس و وزیر خارجه، اواسط آبان ماه با یک خبر به پایان رسید؛ منصوری آرانی از اعضای کمیسیون امنیت ملی خبر داد که نمایندگان مجلس به بی اطلاعی از جزئیات مذاکرات ژنو اعتراض دارند و یک طرح سه فوریتی را برای پاسخ‌گو کردن وزیر خارجه در این مورد در دستور کار دارند، طرح البته بدون این که رسما مطرح شود از دستور کار خارج شد، اما کوچک زاده از نمایندگان تهران و اعضای جبهه پایداری در وبلاگش انتقادات تندی را متوجه وزارت امور خارجه کرد.
چهارم آذر ماه، در حالی که اعلام شده بود مجلس در یک جلسه غیر علنی میزبان وزیر امور خارجه خواهد بود تا در جریان جزئیات توافق ژنو قرار گیرد، ظریف به دفتر علی لاریجانی رفت و دیداری پشت درهای بسته انجام شد. دو روز بعد وزیر با حضور در جلسه علنی مجلس بر لزوم نگاه بر مبنای منافع ملی، حق غنی سازی، ادامه کار سایت‌های فردو و نطنز، غیرقانونی بودن تحریم‌ها و محدود بودن مذاکره ایران و آمریکا تاکید کرد. 170 نماینده هم در نامه‌ای از تلاش‌های تیم مذاکره کننده هسته‌ای تشکر کردند.

تنها دو هفته بعد، وقتی انفجار رو به روی دفتر سفارت ایران در بیروت منجر به شهادت رایزن فرهنگی ایران شد، سوال از وزیر خارجه دوباره مطرح شد؛ این بار در مورد حفاظت از سفارت‌خانه و کارکنان آنها. اما قبل از این که وزیر اقدامی برای پاسخ گویی انجام دهد، 20 نماینده که در میان آنها نام برخی اعضای جبهه پایداری دیده می‌شد در تذکری به رییس جمهور به لحنی که دردسر ساز شد از روحانی خواستند تا در ادامه کار وزیر خارجه تجدید نظر کند؛ موضوع اظهارات وزیر امور خارجه در دانشگاه تهران و به مناسبت روز دانشجو بود، یکی از تذکردهندگان به رییس جمهور بعدا توضیح داد که منظور از درخواست تجدید نظر نه عزل وزیر خارجه بلکه واکنش به اظهارات او در مورد توان دفاعی کشور و حاکمیت بر جزایر سه گانه ایران در خلیج فارس بوده است. سوال بعدی از وزیر خارجه، باز هم توسط نام‌های تکراری، و البته در موضوعاتی تکراری مطرح شد؛ کریمی قدوسی در سوالش خواستار توضیح در مورد توافق ژنو شده و ادعا کرد که شاکله توافق ژنو توسط آمریکایی‌ها نوشته شده است و موافقت‌نامه دارای جملات دو پهلوست. حمید رسایی از اعضای جبهه پایداری هم سوالی در مورد هولوکاست، و علت محرمانه بودن مذاکرات با 1+5 مطرح کرد، طراحان سوال باز هم توضیحات وزیر را قانع کننده ارزیابی نکردند.

دی ماه، برای روابط بین وزارت امور خارجه و نمایندگان با یک تذکر آغاز شد، مقتدایی از اعضای کمیسیون «آموزش» مجلس گفت که تاکید بیش از حد وزیر امور خارجه بر برخی واژه‌ها و تعبیر «ملت» منجر به تضعیف جایگاه ایران اسلامی می‌شود. با این وجود سه هفته آرام سپری شد تا 21 دی ماه، کوثری عضو هیات رییسه کمیسیون سیاست خارجی، گفت که توافق ژنو به نفع ایران نبوده است و از تشکیل تیمی برای سیاست گذاری مذاکرات هسته‌ای خبر داد و آقامحمدی دیگر عضو این کمیسیون اعلام کرد که این تیم قرار است به بررسی عملکرد و نظارت بر تیم مذاکره کننده هسته‌ای بپردازد. سه هفته بعد، در اواسط دی ماه، مصاحبه ظریف با یک شبکه آلمانی، دوباره حاشیه را رونق داد. رحماندوست، نماینده تهران در مجلس به آنچه که «تایید هولوکاست توسط ظریف» خواند واکنش نشان داد و گفت که هولوکاست افسانه بوده است. بعد از او، آقامحمدی، در صحن علنی مجلس اظهارات ظریف در مورد رژیم صهیونیستی را مغایر با مبانی جمهوری اسلامی دانست و از ظریف پرسید که چرا درباره حمله اتمی به هیروشیما صحبت نمی‌کند و چرا مصاحبه‌هایش را به زبان انگلیسی انجام می‌دهد.

در حالی که وزارت امور خارجه اظهارات منتسب به ظریف در مورد رژیم صهیوینستی را تکذیب کرده بود، رسایی از اعضای جبهه پایداری این تکذیبیه را دوپهلو ارزیابی کرد و نسبت به تایید وجود هولوکاست توسط ظریف انتقاد کرد. تذکر بعدی توسط جعفری دیگر عضو کمیسیون سیاست خارجی مطرح شد: «انتقاد منصفانه اقتضا می‌کند که وزیر امور خارجه در مورد مذاکرات هسته‌ای به مجلس گزارش بدهد» و کریمی قدوسی خبر داد که سوال از ظریف در مورد تایید هولوکاست 70 امضا دارد. خلاصه‌ی این سوال در خبرگزاری فارس منتشر شد: «علت انفعال در نظرات شما ظریف در مورد رژیم حرام زاده اسرائیل و هولوکاست چیست؟» انتقاد به مصاحبه ظریف با شبکه آلمانی، هنوز ادامه داشت که خط جدیدی هم اضافه شد، باز هم کریمی قدوسی خبر داد که وزارت امور خارجه جلوی ورود یک هیات موشکی از کره شمالی به ایران را گرفته است و گفت که این اقدام به درخواست سفیر آمریکا در سازمان ملل صورت گرفته است. وی استدلال کرد که این موضوع نشان می‌دهد درخواست‌های آمریکا از ما تنها به موضوع هسته‌ای محدود نخواهد شد و اگر مقابل آنها نایستیم باید از پیشرفت موشکی خود دست بکشیم، «ما این خواسته‌ها را ناشی از چراغ سبز برخی مسوولان و مردان دولت به درخواست‌های آمریکایی‌ها می‌دانیم. اظهارات آقای ظریف در سفر به نیویورک، و مصاحبه با شبکه خبری آلمانی و گفت‌وگوی روحانی با دبیر کل نشست داووس نمونه‌ای از این چراغ سبزهاست» کریمی قدسی همچنین گفت که معاون آسیایی وزرات خارجه جلوگیری از ورود هیات موشکی کره شمالی به ایران را تایید کرده است، در حالی که سخنگوی وزارت خارجه، تقاضای ورود هیاتی از کره‌ی شمالی به ایران را صراحتا تکذیب کرد: «چنین موضوعی صحت ندارد اخبار منتشر شده در این باره کاملا بی‌اساس است و چنین بحثی به هیچ شکلی مطرح نیست.»

در همین هفته اول اسفند، باز هم سوال از ظریف تیتر اخبار شد، در حالی که برخی خبرگزاری‌ها و سایت‌های اصول‌گرا از 99 امضا پای سوال‌های تازه از ظریف خبر داده بودند سخنگوی کمیسیون امنیت ملی گفت که تنها 9 سوال با امضای 117 نفر از نمایندگان در جلسه سه‌شنبه طرح می‌شود. محور سوال‌ها باز هم درباره رژیم صهیونیستی، توافق ژنو و حاشیه دیدار هیات اروپایی بود. حضور ظریف در جلسه عصر سه‌شنبه کمیسیون امنیت ملی هم از سوی نمایندگان قانع‌کننده ارزیابی نشد و سوال کنندگان گفتند که پاسخ‌ها کافی نبوده است. در شش ماه گذشته، انتقادهای مجلس به وزارت خارجه پشتیبانی‌های چندانی دریافت نکرده است، حتی در میان نمایندگان هم، در حالی که نام‌های منتقدین تقریبا به طور ثابت تکرار می‌شود، حمایت‌ها تنها در قالب تکرار جمله « تشکر از دستگاه دیپلماسی و اعلام حمایت از تیم مذاکرات هسته‌ای» بوده است.

اظهارات اخیر علی لاریجانی و درخواست او از نمایندگان در جلسه علنی صبح یکشنبه مجلس نشان می‌دهد که این همه انتقادات در میان هیات رییسه مجلس هم طرفدار چندانی ندارد اما نمایندگان همچنان بر حق اظهار نظر خود اصرار دارند؛ حتی اگر علی اکبر ولایتی مشاور مقام معظم رهبری در امور بین الملل هم تاکید کرده باشد که در جریان مذاکرات «امتیازات خارج از چارچوب داده نشده است». ظاهرا تذکر لاریجانی هم کارگر نیفتاد.