بهار نیوز - ۲۵ سالگی پایان جنگ سرد

گروه بین الملل: روز ۲۷ می ۲۰۲۲ چهار ماه از جنگ در اوکراین می‌گذرد، ۲۵ سال پیش درست در همچون روزی در ۲۷ می ۱۹۹۷ قرار بود که عصری تازه و متفاوت میان ناتو و روسیه آغاز شود.
«ناتو و فدراسیون روسیه در کنار یکدیگر صلحی پایدار خواهند ساخت.» سه ماه پس از آغاز جنگ در اوکراین، این جمله تنها می‌تواند در حد یک رویا باشد. اما با همین واژ‌ها منشور «سند موسس/بنیادگذاری» میان ناتو و روسیه در پاریس امضا شد.
پس از چهار دهه جنگ سرد، رئیس جمهور فرانسه ژاک شیراک از همتایان آمریکایی و روس خود، بیل کلینتون و بوریس یلتسین، در پاریس استقبال کرد. هم آمریکایی‌ها و هم روس‌ها موافق امضای «سند بنیانگذاری» برای بنیان گذاشتن یک عصر تازه بودند. دورانی که در آن به جای جنگ سرد و رقابت‌های خصومت آمیز، اهدافی چون تقویت روابط متقابل، همکاری‌ها و امنیت میان ناتو و روسیه» پی‌گیری می‌شد. سند متن نشان می دهد که سازمان نظامی آتلانتیک شمالی و پهناورترین کشور جهان، یکدیگر را دشمن نمی دانند.
ناتو و روسیه متعهد شده بودند به «از بین بردن بقایای دوران رویارویی و رقابت» با ساختن «یک اروپای باثبات، صلح‌آمیز، تقسیم‌ناپذیر، کامل و آزاد و به نفع همه مردم». حتی مسئله خودداری از «تهدید یا استفاده از زور علیه یکدیگر و همچنین علیه هر کشور دیگر، احترام به حاکمیت، تمامیت ارضی و استقلال سیاسی» کشورهای قاره اروپا. پس از امضای سند، بوریس یلتسین از برچیدن کلاهک‌های هسته‌ای خبر خبر داد که اعضای ناتو را نشانه رفته بودند.یک ربع قرن بعد، واژ‌ه‌هایی که از دو طرف شنیده می‌شود چندان به واژه‌های سند بنیانگذاری شباهت ندارد. اما اینگونه هم نبود که تا زمان جنگ اوکراین همه چیز به خوبی سپری شده باشد. تقریباً یک سال پس از امضای سند بنیانگذاری، دو طرف در جنگ کوزوو دوباره در برابر یکدیگر ایستادند. مسکو از صرب‌ها حمایت می‌کرد و تهدید می‌کرد که اگر ناتو مداخله کند، این به منزله بازگشت دوباره جنگ سرد است.
در ۲۶ مارس ۱۹۹۹، دو روز پس از اولین بمباران ناتو در یوگسلاوی، بوریس یلتسین از نماینده ناتو خواست که مسکو را ترک کند و همکاری نظامی را متوقف کند.
تنش ها ادامه پیدا کرد و حتی شعله‌ور شد؛ زمانی که سه عضو سابق پیمان ورشو یعنی مجارستان، جمهوری چک و لهستان به عضویت ناتو درآمدند. مسکو نسبت به پذیرش جمهوری‌های شوروی سابق هشدار می‌داد، اما ناتو در ۲۹ مارس ۲۰۰۴ سه کشور بالتیک یعنی استونی، لیتوانی و لتونی را به عضویت خود درآورد و مسیر خود را با افزودن بلغارستان، رومانی، اسلواکی و اسلوونی ادامه داد. سازمان ناتو در ادامه پیشروی‌های خود در آوریل ۲۰۰۸ درهای خود را برای پذیرفتن اوکراین و گرجستان و در هفته‌های اخیر بر روی سوئد و فنلاند باز کرد.
۲۵ سال پس از پایان رسمی جنگ سرد، آنچه مسلم است اینکه صلح میان روسیه و غرب، در آن زمان، بیشتر آرمانی دور از دسترس بوده است تا واقعیتی ناشی از پیروزی ایدئولوژیک غرب بر کمونیسم روسی.