واسط مغز-رایانه یا رابط مغز و رایانه (brain–computer interface) که به اختصار "BCI" نامیده می‌شود و برخی مواقع نیز به آن "واسط مغز-ماشین" گفته می‌شود، یک مسیر مستقیم ارتباطی بین فعالیت‌های الکتریکی مغزی و یک دستگاه خارجی است که اغلب یک رایانه یا عضو رباتیک است. واسط‌های مغز و رایانه اغلب برای اهدافی نظیر تحقیقات، نگاشت مغزی، یاریگری، افزایش توانایی انسان، ترمیم ادراک انسانی یا عملکردهای حسی-حرکتی به کار می‌روند. 

تحقیقات بر روی BCIها در دهه ۱۹۷۰ میلادی توسط ژاک وایدال (Jacques Vaidal) در دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس (UCLA) با کمک مالی از سوی بنیاد ملی علوم و در پی بسته شدن قراردادی با "دارپا" شروع شد. مقاله منتشر شده "وایدال" در سال ۱۹۷۳، اولین ظهور عبارت "واسط مغز-رایانه" در متون علمی است.در این رابط‌ها بر اساس قابلیت انعطاف‌پذیری غشای خارجی مغز، پیام‌هایی که از ایمپلنت‌های کاشته شده ارسال می‌گردند، پس از سازگاری می‌توانند مانند ارتباطات طبیعی حسی-حرکتی توسط مغز کنترل شوند. گفتنی است که پس از سال‌ها آزمایش بر روی جانوران، اولین نمونه از این رابط‌ها برای انسان‌ها اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی ظهور پیدا کرد.
واسط‌ها یا رابط‌های مغز و رایانه (BCI) به یک واقعیت عملی در ایالات متحده تبدیل شده‌اند. شرکت سینکرون می‌گوید که این اولین بار در این کشور است که یک رابط مغز و رایانه در یک بیمار انسانی کاشته می‌شود.

پزشکان در مرکز پزشکی "مونت ساینای وست" در نیویورک، واسط مغز و رایانه شرکت سینکرون به نام استنترود (Stentrode) را در قشر حرکتی مغز یکی از شرکت‌کنندگان در آزمایش این شرکت موسوم به "کامند سینکرون"(COMMAND Synchron) کاشته‌اند که هدف آن سنجش سودمندی و ایمنی این واسط‌ها برای ارائه‌ی کنترل به افراد مبتلا به فلج شدید است.

یک فناوری مانند "استنترود" در حالت ایده‌آل به افرادی که می‌خواهند ایمیل بزنند، پیامک ارسال کنند و کارهای دیجیتالی دیگر را که انجام آنها برای دیگران ساده و بدیهی است، انجام دهند، استقلال ارائه می‌دهد.جراحان این ایمپلنت را با استفاده از یک روش کم‌تهاجمی نصب کردند که با عبور از سیاهرگ گردن(ورید ژوگولار) از جراحی باز مغز جلوگیری می‌کند، کاشتند. براساس اعلام سینکرون، این عمل جراحی، بسیار خوب انجام شد و بیمار 48 ساعت بعد مرخص شد و به خانه خود بازگشت.

گفتنی است که یک کارآزمایی بالینی در استرالیا نیز در حال انجام است که تاکنون روی چهار بیمار انجام شده و آنها یک سال پس از دریافت ایمپلنت‌های خود هنوز سلامت و ایمن هستند و این روش روی آنها موفقیت آمیز بوده است.ممکن است زمان زیادی طول بکشد تا پزشکان بتوانند رابط‌های مغز و رایانه شرکت سینکرون را به بیماران ارائه دهند. این شرکت تأییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا(FDA) را برای آزمایش‌های انسانی در ژوئیه 2021 دریافت کرد و همچنان در حال توسعه آزمایش "کامند" است.با این حال، این روش گامی مهم به سوی استقلال بیشتر برای افراد مبتلا به فلج است. همچنین یک پیروزی بزرگ برای سینکرون در رقابت با "نورالینک" است، چرا که "ایلان ماسک" هنوز نتوانسته مجوز FDA را برای ایمپلنت خود دریافت کند.

بهار نیوز