تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۲ ساعت ۱۳:۳۹
کد مطلب : ۳۴۸۹۰۳
خطر ۸ برابری ابتلا به ۲ زیرسویه اومیکرون
گروه جامعه:کرونا در حال پیشروی است و در شرایطی که هر روز آمار بالاتری از ابتلا و بستری اعلام می‌شود، تنها نتیجه جلسه روز گذشته ستاد ملی مقابله با کرونا، «تأکید» بر استفاده از ماسک در هواپیما، قطار، مترو، اتوبوس و همچنین مکان‌های زیارتی و هیئت‌های مذهبی بود. در همین جلسه بر تزریق نوبت یادآور واکسن هم تأکید و اعلام شد که مراکز تزریق واکسن باید فعال‌تر شوند و مراقبت‌های بهداشتی مرزی هم با جدیت دنبال شود.
عباس شیراوژن رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه شهیدبهشتی که نتایج این جلسات را در حساب کاربری‌اش در توییتر اعلام می‌کند، به این نکته هم اشاره کرد که ابتلا به کرونا در کشور با زیر سویه BA۵ در حال افزایش است و نباید عادی‌انگاری شود. همه اینها در شرایطی است که میزان استفاده از ماسک همچنان پایین است و برنامه تلویزیونی پرمخاطبی که پیش از این، جشن پایان کرونا را با برداشتن ماسک مهمانان حضوری‌اش برپا کرد، با وجود ابتلای روزانه بالای ۵هزار نفر و ۲رقمی شدن فوتی‌های کرونا و همچنین انتقادهای فراوان، همچنان بر مواضع خود ایستاده است؛ موضوعی که از سوی اپیدمیولوژیست‌ها و ویروس‌شناسان به‌عنوان شاخصه‌های عادی‌انگاری شیوع کرونا شناخته می‌شود. روز گذشته رئیس‌جمهوری هم بر رعایت کامل دستورالعمل‌ها برای پیشگیری از شیوع سویه جدید کرونا تأکید کرد.
به گفته او، لازم است استفاده از ماسک و همچنین تمام ضوابط بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی، با توجه به نزدیکی ایام محرم با دقت بیشتر در هیئت‌ها و مکان‌های مذهبی رعایت شود. او همچنین از وزارت بهداشت خواست تا تامین واکسن مورد نیاز و افزایش مراکز واکسیناسیون را در اولویت قرار دهد.
گزارش‌ها از افزایش درگیری شهرها با کرونا حکایت دارد. احسان مصطفوی، اپیدمیولوژیست و عضو هیأت علمی انستیتو پاستور، به همین موضوع اشاره می‌کند و می‌گوید که تا خرداد، زیرسویه BA۲ ویروس غالب در کشور بود، اما از اوایل تیر، زیرسویه BA۵ جایگزین شد؛ سویه‌ای که سرایت‌پذیری بالا و نشانه‌های بالینی خفیف‌تر، از ویژگی‌های آن است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که درگیری ریوی در این زیرسویه، کمتر است و نشانه‌های آن به‌صورت گلودرد، آبریزش بینی، بدن درد و اختلالات گوارشی است.
زیرسویه جدید، انتقال و ایمنی‌گریزی بالایی دارد
علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی به ماجرای زیرسویه‌های متعدد اومیکرون و تفاوت آنها از هم اشاره می‌کند. او به همشهری می‌گوید: «سازمان بهداشت جهانی، سویه‌های کرونا که از نظر بیماری‌زایی نگران‌کننده هستند را نامگذاری می‌کند، پیش از این سویه‌های اصلی یعنی آلفا، بتا، گاما و دلتا بودند و بعد به اومیکرون رسید، اما اومیکرون برخلاف سویه‌های قبلی، زیرسویه‌های بیشتری داشت و از زمستان سال گذشته تاکنون همچنان با همین سویه، وضعیت شیوع ادامه دارد.»
به‌گفته او، از آنجایی که برای حروف لاتین محدودیت‌هایی وجود دارد و همچنین بیماری‌زایی زیرشاخه‌های اومیکرون، تغییر زیادی نکرده است، هم‌اکنون زیرسویه غالب، در ایران BA۵ است. البته خود BA۲ هم زیرشاخه‌هایی دارد و تحت عنوان BA۲۷۵ از آن یاد می‌شود که در ۱۴، ۱۵کشور اروپایی و آمریکایی و حالا در چند کشور آسیایی هم دیده می‌شود. تغییرات این زیرسویه نسبت به BA۴ و BA۵هم بیشتر است و ایمنی‌گریزی و انتقال بالایی هم دارد. باید منتظر ماند تا ویژگی‌های بیشتری از این زیرسویه مشخص شود.
او به تفاوت‌هایی که میان زیرسویه‌های اومیکرون وجود دارد، اشاره می‌کند: «نامگذاری سویه‌ها براساس میزان نگرانی از واریانت، میزان بیماری‌زایی، ایمنی‌گریزی و انتقال‌پذیری آن انجام می‌شود. اگر در سویه جدید، این موارد شدت بسیار بالاتری نسبت به‌سویه قبلی داشت، اسم جدیدی هم برایشان انتخاب می‌شد. قبلا زیرسویه‌های BA۱ و BA۲ شایع و در ایران هم میزان ابتلایش بالا بود و حالا BA۵ شایع شده است. با اینکه تفاوت‌های موتاسیونی میان این زیرسویه‌ها زیاد است و حتی می‌توان برایشان اسامی متفاوتی هم اعلام کرد، اما فعلا سازمان بهداشت جهانی تصمیم جدیدی نگرفته است.»
ناجی درباره تغییراتی که در گذرپذیری سویه‌های کرونا ایجاد شده هم توضیح می‌دهد و می‌گوید: «در سویه ووهان ضریب A (ضریب انتقال‌پذیری بیماری از یک نفر به افراد دیگر) ۳.۳ بود؛ یعنی هر یک نفر می‌توانست بیماری را به حدود ۳نفر منتقل کند، در دلتا این ضریب به ۵.۵ و در اومیکرون با زیرسویه BA۱ به ۹ و در BA۲ به ۱۳.۶ رسید. اما در BA۴ و BA۵ این ضریب به ۱۸.۶ رسیده است. در کنار گذرپذیری بالا، ایمنی‌گریزی بالایی هم در سویه اومیکرون و زیرسویه‌های آن دیده می‌شود که البته طبیعی است؛ به‌طوری‌که ویروس هم از ایمنی طبیعی و هم از ایمنی که با واکسن ایجاد شده، به‌راحتی عبور می‌کند.»
این ویروس‌شناس تأکید می‌کند یکی از ویژگی‌های زیرسویه‌های جدید این است که افراد در مدت زمان کوتاهی می‌توانند به زیرسویه‌های مختلف مبتلا شوند؛ یعنی فرد ممکن است BA۲ گرفته باشد و بعد از ۴ تا ۶ هفته بعد، به BA۴ یا BA۵ مبتلا شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که شانس ابتلا در این موارد، ۲۵درصد است. با این همه ناجی به استناد بررسی‌های انجام شده این توضیح را می‌دهد که واکسن‌ها، با وجود پایین رفتن میزان اثربخشی، از ابتلا به نوع حاد بیماری جلوگیری می‌کنند و موارد مرگ را کاهش می‌دهند: «همین واکسن‌ها می‌توانند گردش ویروس را کم کنند و مطالعات هم نشان می‌دهد که بیش از ۷۵درصد این واکسن‌ها می‌توانند از ابتلا به بیماری شدید و مرگ کرونا خودداری کنند. همچنین کسانی که دوز بوستر تزریق نکرده باشند و مبتلا به BA۱ یا BA۲ شوند، با ۸برابر خطر ابتلا به عفونت مجدد با BA۴ و BA۵ قرار دارند، اما اگر دوز بوستر زده باشند، این خطر به ۳برابر می‌رسد.»
حالا رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی تأکید می‌کند که برای مدیریت شیوع، اولا باید ترکیب واکسن‌ها تغییر کند؛ چراکه این واکسن‌ها براساس سویه اولیه ساخته شده، دوم اینکه باید پروتکل‌های بهداشتی همچنان رعایت شود؛ چراکه منجر به کاهش میزان گردش ویروس در جامعه می‌شود و سوم اینکه داروهای ضدویروس مانند فاویپیراویر و پکسلووید، دوباره وارد چرخه درمان شوند. این داروها می‌توانند جلوی شدت گرفتن بیماری را بگیرند.
این ویروس‌شناس تأکید می‌کند که باید واکسن‌ها براساس سویه‌های جدید تغییر کنند: «همان شیوه‌ای که برای واکسن آنفلوآنزا در پیش گرفته شد باید برای واکسن کرونا هم درنظر گرفته شود. آنفلوآنزا هر سال در فصل سرد شیوع پیدا می‌کند؛ بر همین اساس یک شبکه گسترده آزمایشگاهی، هر سال تمام ویروس‌های آنفلوآنزا را رصد می‌کند و براساس آن واکسنی با ترکیب جدید و یکسان تولید می‌شود. هر سال این اتفاق می‌افتد. در ارتباط با کرونا هم باید از این روش استفاده شود؛ هر چند که کرونا مختص به فصل خاصی نیست و تغییرات بیشتری دارد. به همین دلیل لازم است به‌طور مرتب پایش شود و مردم هر چند وقت یک‌بار، دوز بوستر را تزریق کنند. ممکن است هر ۶ماه یک‌بار این اتفاق بیفتد.»
براساس اعلام ناجی، اومیکرون و زیرشاخه‌هایش، ادامه دارد تا زمانی که سویه عجیب‌تر با بیماری‌زایی بالاتری از کرونا ایجاد شود؛ آن زمان است که نامگذاری جدیدی برای سویه جدید از سوی سازمان بهداشت جهانی انجام می‌شود. براساس علم ویروس‌شناسی، ۵ تا ۸درصد امکان دارد ویروس جدیدی که ایجاد می‌شود، ایمنی‌گریزی، انتقال و بیماری‌زایی بسیار بالاتری پیدا کند.
به گفته او، لازم است استفاده از ماسک و همچنین تمام ضوابط بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی، با توجه به نزدیکی ایام محرم با دقت بیشتر در هیئت‌ها و مکان‌های مذهبی رعایت شود. او همچنین از وزارت بهداشت خواست تا تامین واکسن مورد نیاز و افزایش مراکز واکسیناسیون را در اولویت قرار دهد.
گزارش‌ها از افزایش درگیری شهرها با کرونا حکایت دارد. احسان مصطفوی، اپیدمیولوژیست و عضو هیأت علمی انستیتو پاستور، به همین موضوع اشاره می‌کند و می‌گوید که تا خرداد، زیرسویه BA۲ ویروس غالب در کشور بود، اما از اوایل تیر، زیرسویه BA۵ جایگزین شد؛ سویه‌ای که سرایت‌پذیری بالا و نشانه‌های بالینی خفیف‌تر، از ویژگی‌های آن است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که درگیری ریوی در این زیرسویه، کمتر است و نشانه‌های آن به‌صورت گلودرد، آبریزش بینی، بدن درد و اختلالات گوارشی است.
زیرسویه جدید، انتقال و ایمنی‌گریزی بالایی دارد
علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی به ماجرای زیرسویه‌های متعدد اومیکرون و تفاوت آنها از هم اشاره می‌کند. او به همشهری می‌گوید: «سازمان بهداشت جهانی، سویه‌های کرونا که از نظر بیماری‌زایی نگران‌کننده هستند را نامگذاری می‌کند، پیش از این سویه‌های اصلی یعنی آلفا، بتا، گاما و دلتا بودند و بعد به اومیکرون رسید، اما اومیکرون برخلاف سویه‌های قبلی، زیرسویه‌های بیشتری داشت و از زمستان سال گذشته تاکنون همچنان با همین سویه، وضعیت شیوع ادامه دارد.»
او به تفاوت‌هایی که میان زیرسویه‌های اومیکرون وجود دارد، اشاره می‌کند: «نامگذاری سویه‌ها براساس میزان نگرانی از واریانت، میزان بیماری‌زایی، ایمنی‌گریزی و انتقال‌پذیری آن انجام می‌شود. اگر در سویه جدید، این موارد شدت بسیار بالاتری نسبت به‌سویه قبلی داشت، اسم جدیدی هم برایشان انتخاب می‌شد. قبلا زیرسویه‌های BA۱ و BA۲ شایع و در ایران هم میزان ابتلایش بالا بود و حالا BA۵ شایع شده است. با اینکه تفاوت‌های موتاسیونی میان این زیرسویه‌ها زیاد است و حتی می‌توان برایشان اسامی متفاوتی هم اعلام کرد، اما فعلا سازمان بهداشت جهانی تصمیم جدیدی نگرفته است.»
ناجی درباره تغییراتی که در گذرپذیری سویه‌های کرونا ایجاد شده هم توضیح می‌دهد و می‌گوید: «در سویه ووهان ضریب A (ضریب انتقال‌پذیری بیماری از یک نفر به افراد دیگر) ۳.۳ بود؛ یعنی هر یک نفر می‌توانست بیماری را به حدود ۳نفر منتقل کند، در دلتا این ضریب به ۵.۵ و در اومیکرون با زیرسویه BA۱ به ۹ و در BA۲ به ۱۳.۶ رسید. اما در BA۴ و BA۵ این ضریب به ۱۸.۶ رسیده است. در کنار گذرپذیری بالا، ایمنی‌گریزی بالایی هم در سویه اومیکرون و زیرسویه‌های آن دیده می‌شود که البته طبیعی است؛ به‌طوری‌که ویروس هم از ایمنی طبیعی و هم از ایمنی که با واکسن ایجاد شده، به‌راحتی عبور می‌کند.»
این ویروس‌شناس تأکید می‌کند یکی از ویژگی‌های زیرسویه‌های جدید این است که افراد در مدت زمان کوتاهی می‌توانند به زیرسویه‌های مختلف مبتلا شوند؛ یعنی فرد ممکن است BA۲ گرفته باشد و بعد از ۴ تا ۶ هفته بعد، به BA۴ یا BA۵ مبتلا شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که شانس ابتلا در این موارد، ۲۵درصد است. با این همه ناجی به استناد بررسی‌های انجام شده این توضیح را می‌دهد که واکسن‌ها، با وجود پایین رفتن میزان اثربخشی، از ابتلا به نوع حاد بیماری جلوگیری می‌کنند و موارد مرگ را کاهش می‌دهند: «همین واکسن‌ها می‌توانند گردش ویروس را کم کنند و مطالعات هم نشان می‌دهد که بیش از ۷۵درصد این واکسن‌ها می‌توانند از ابتلا به بیماری شدید و مرگ کرونا خودداری کنند. همچنین کسانی که دوز بوستر تزریق نکرده باشند و مبتلا به BA۱ یا BA۲ شوند، با ۸برابر خطر ابتلا به عفونت مجدد با BA۴ و BA۵ قرار دارند، اما اگر دوز بوستر زده باشند، این خطر به ۳برابر می‌رسد.»
این ویروس‌شناس تأکید می‌کند که باید واکسن‌ها براساس سویه‌های جدید تغییر کنند: «همان شیوه‌ای که برای واکسن آنفلوآنزا در پیش گرفته شد باید برای واکسن کرونا هم درنظر گرفته شود. آنفلوآنزا هر سال در فصل سرد شیوع پیدا می‌کند؛ بر همین اساس یک شبکه گسترده آزمایشگاهی، هر سال تمام ویروس‌های آنفلوآنزا را رصد می‌کند و براساس آن واکسنی با ترکیب جدید و یکسان تولید می‌شود. هر سال این اتفاق می‌افتد. در ارتباط با کرونا هم باید از این روش استفاده شود؛ هر چند که کرونا مختص به فصل خاصی نیست و تغییرات بیشتری دارد. به همین دلیل لازم است به‌طور مرتب پایش شود و مردم هر چند وقت یک‌بار، دوز بوستر را تزریق کنند. ممکن است هر ۶ماه یک‌بار این اتفاق بیفتد.»
براساس اعلام ناجی، اومیکرون و زیرشاخه‌هایش، ادامه دارد تا زمانی که سویه عجیب‌تر با بیماری‌زایی بالاتری از کرونا ایجاد شود؛ آن زمان است که نامگذاری جدیدی برای سویه جدید از سوی سازمان بهداشت جهانی انجام می‌شود. براساس علم ویروس‌شناسی، ۵ تا ۸درصد امکان دارد ویروس جدیدی که ایجاد می‌شود، ایمنی‌گریزی، انتقال و بیماری‌زایی بسیار بالاتری پیدا کند.
پربينندهترين مطالب و خبرها
