ما و روس‌، ما و تركمنچاي، ما و فراموشي!

علي ربيعي (بهار)

---

وقت بگذشت
هنوز هم در پي ياد‌ها و يادگارها
آه كودك من
اينجا را نگاه كن
قطره خوني ماسيده بر رنج روزها، سالها
ديوار اين كوچه‌ها
علم‌ها، كُتل‌ها
قرون گذشته
خواب و بيداري ما
و زخم عهدنامه ‌هاي زشت!
تركمن‌چاي و گلستان
......................
به تعبیر فلاسفه گذشته‌ها گذشت وشاید هم هرگز نبود این گذشته و اگر بود به پایان مي‌‌رسید تا هم اکنون که در حال عبور از آنیم و جهان دارد رنگی دیگر را بر تارک سیاه و سفیدش رقم مي‌‌زند و ما به لحظاتی مي‌‌رسیم که در بازی با همسایه شمالی دست بالا را داریم....شاید هم زمان تسویه حساب فرا رسیده باشد!

این گذشته لعنتی را که مرور مي‌‌کنم بارها روسها این دوستی‌هاي استراتژیک را بر سر ما آوار کردند یعنی هرگاه در برابر قدرت‌هاي غربی کم آوردند به دنبال رفیق استرتژیک خود ناباورانه در گوشه‌ای از رینگ ما پناه گرفتند. زمانی مزاحم لذت‌هاشان پرتقال و اسپانیای قرن پانزده بودند و سپس فرانسه و انگلیس قرون 16 تا 20 و انگاه که در حال دست تنها شدند ایران برایشان متحد استراتژیک مي‌‌شد...

و بعد که آب‌ها از آسیاب مي‌‌افتاد روز از نو روزی از نو! خود را یک پا که نه صد پا جلوتر از غربی‌ها غربی مي‌‌دیدند و ایران را شرقی عقب مانده‌ای که به نحوی که خود و دوستان استراتژیکشان صلاح مي‌‌دانن کشور و ملت ما دوشیده شوند! این داستان تکراری ما و روس‌ها در قرنهای اخیر بوده است تا امروز که به اوکراین و کریمه و ... رسيد. به احتمال فراوان باز هم کارشناسنان روس ساده لوحی را کنار نمی‌گذارند و به سمت متحد استراتژیک این قرن‌های بخت برگشته‌گی روی مي‌‌آورند تا از زیر بار هجوم غرب خلاصی یابند...

آگاه باشیم که تاريخ روابط سياسي ما در طی این قرون با روسيه پر از فراز و نشيب‌هايي است كه هميشه فرازش براي روسها و نشيبش براي ما بوده است. بويژه طي 250سال اخير كه ابر و باد و مه و خورشيد فلك بر وفق مراد شان بوده است و از آب گل آلود بی خبری وکیلان و وزیران و امیران در گذشته و ضعف قدرت مرکزی تا بخواهی بهره برده‌اند که بی اما و اگر بايد روزي اين موازنه منفي براي ما! و مثبت براي روسيه تغيير كند و راهش نيز در توازن و معیاری است که از مسیر اقتدار و قدرت ملي مي‌‌گذرد که با مماشات و ملاحظه سر منزل مقصودی متصور نیست...

اقتداری كه گاهي از راه صلاح و زماني از طريق سلاح بدست مي‌آيد. باري ما با روسيه باید روزي تسویه حسابي تاريخي كنيم كه همه آن لكه‌هاي ننگ زمان قاجار پاك شود والا تا پاشنه بر همين مدار است آنان به گربه‌رقصاني خود و بی‌قیدی به تعهداتشان در هر زمینه‌ای که ایجاب نماید و بی مهابا در فخر و مباهات و یادآوری به عهد نامه‌هایشان! ادامه مي‌‌دهند...

جهان سياست جهان دانايي و ذكاوتمندي توام با قدرت است. آنانكه در روابط پيچيده جهاني اندكي اشتباه و مسامحه نمايند بافته‌هاي فرهنگي و اجتماعي قرنهاي متمادي سرزمين را فداي تفكرات ساده انديشانه خويش خواهند كرد. ویژه‌گی قوم روس در سه قرن اخیر این بوده که شکست خویش از غرب را هماره با پیروزی بر شرق تسلی داده و توانسته در این تقابل‌ها با استفاده از خواب زده‌گی شرق نهایت بهره‌ها را ببرد. اما امید که زمان بیداری ما فرا رسیده باشد. شاید هنوز بوی خونی که از رگ گردن شاه قاجار (آقامحمدخان) بر زمین شهر شوشی ریخت بعد از قرنها و سالها از کوچه و پس‌کوچه‌هاي شهر شوشی! مشام روسها را به سرمستی اغواگرانه مي‌‌برد...

هرچند روسها امروز در بدترین شرایط خود طی سه قرن اخیر هستند...حضور لرزان در گرجستان و اوستیای جنوبی....و سپس تغییر جغرافیای خود ساخته شوروی سابق... همه و همه نشانه‌ای از زوال امپراطوری تزارهاست که امید به صلح و ثبات در جهان امروز کمک کند و ایران نیز بتواند داد خویش از آنان بستاند... روس‌ها به کرات از آب گل‌آلود مشكلات كشور ما كه شاهراه شرق و غرب است نهايت بهره‌ها را برده‌اند و در قفا هم احيانا به عملكردهاي كودكانه ما لبخند‌ي از سر شادی زده‌اند...امید که اين بار براي سياسيون ايران، تاریخ درسی باشد و نه تکرار تجربه‌هاي تکراری!