همان طور که از اسم آن پیداست، اولین و بارزترین خصوصیت چای ترش طعم ترش آن است. یکی از نام‌های دیگر این چای، چای مکی یا چای مکه است. دلیل آن میزان کشت بالا در کشور عربستان و بخصوص شهر مکه است. نام علمی گیاه چای ترش (Hibiscus sabdariffa) است. چای ترش جزء سرده گل بامیه یا ختمی به شمار می‌رود. چای ترش معمولاً به صورت سرد و گرم مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته با توجه به خواص ضد سرماخوردگی آن، نوع گرم آن نسبت به نوع سرد طرفداران بیشتری دارد.

چای ترش یا گل جامائیکا به شکل بوته رشد می‌کند. ارتفاع بوته آن به حدود ۳ متر خواهد رسید. بخش اصلی چای ترش که مورد مصرف قرار می‌گیرد، کاسبرگ آن است. کاسبرگ چای ترش در ابتدا روی بوته سبز رنگ است و پس از رسیدن به رنگ قرمز درمی آید.چای ترش طعم ترش و رنگ قرمز دارد. به همین دلیل ممکن است با همه ذائقه‌ها جور نباشد. چای ترش را با نام چای قرمز نیز می‌شناسند که برگرفته از رنگ آن است.

اگر ذائقه شما با طعم ترش سازگار نیست، برای مصرف بهتر و لذت بخش‌تر آن می‌توان افزودنی‌هایی به آن اضافه کرد که در انتها مورد بحث قرار خواهیم داد. در مصرف چای ترش باید رعایت کرد، چراکه میزان بیش از حد آن ممکن است باعث بروز مشکلاتی در بدن شود.

پیشینه چای ترش
امروزه با پیشرفت تکنولوژی، بروز بیماری‌های جدید ناشی از زندگی مدرن و آلودگی هوا، استفاده از گیاهان دارویی طرفداران بی‌شماری پیدا کرده است. سالیان درازی است که انسان‌ها برای حل مشکلات جسمی و روحی خود دست به دامان پزشک طبیعت می‌شوند و گیاهانی که در دل آن رشد می‌کنند را به عنوان درمان مشکلات خود جستجو می‌کنند.

یکی از این گیاهان که خواص دارویی و البته طعم لذت بخشی دارد، چای ترش است. چای ترش در غرب آفریقا متولد شده است. اکنون گستره کشت آن به کشور‌های زیادی افزایش یافته است؛ مانند بسیاری دیگر از گونه‌های دم‌نوش گیاهی، چای ترش نیز در مناطق گرمسیری رشد بهتری دارد.چای ترش توسط برده‌های آفریقایی به دیگر نقاط جهان انتقال یافت. اولین تجربه استفاده از کاسبرگ چای ترش به عنوان دم‌نوش در سال ۱۶۸۷ به ثبت رسیده است.

چای ترش در ایران
چای ترش در ایران کشت بالایی ندارد. چای ترش از جمله گیاهان دارویی است که در سال‌های اخیر با تقاضای نسبتاً بالایی روبرو شده است. بیشتر چای ترشی که در کشور به فروش می‌رسد، در کشتزار‌های استان سیستان و بلوچستان پدید می‌آید. حدود ۱۰۰ هکتار از زمین‌های این استان به کشت چای ترش اختصاص دارد.

خواص چای ترش
مانند بیشتر گیاهان دارویی، چای ترش نیز جدای از طعم دل‌چسب آن، به دلایل پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به قول معروف «هم فال است، هم تماشا». چای ترش به دلیل طعم و خواص دارویی آن بیشتر در فصول سرد سال مورد استقبال مردم قرار می‌گیرد. برخی از بارزترین خواص دارویی چای قرمز به شرح زیر هستند:

پیشگیری از سرماخوردگی
تقریباً تمام خوراکی‌های ترش طبیعی در یک خصوصیت اشتراک دارند و آن ویتامین سی است. ویتامین سی در چای ترش به وفور یافت می‌شود و یکی از منابع ارزشمندی است که می‌تواند در فصل پاییز و زمستان برای جلوگیری از سرماخوردگی مورد استفاده قرار گیرد.البته اگر بیشترین میزان خواص چای ترش را جستجو می‌کنید، استفاده از آن بدون قند توصیه می‌شود. برای بهتر کردن طعم آن می‌توان اندکی عسل نیز به آن اضافه کرد که خاصیت ضد سرماخوردگی آن را افزایش خواهد داد.

کاهش فشار خون و کلسترول
شواهد و مطالعات حاکی از آن است که چای ترش می‌تواند میزان فشار خون را در درازمدت کاهش داده و برای کسانی که به فشار خون بالا مبتلا هستند می‌تواند ثمربخش باشد.طبق تحقیقات انجمن قلب آمریکا در سال ۲۰۰۸، حدود یک سوم افرادی که به فشار خون بالا و نسبتاً بالا دچار بودند، به مصرف چای ترش واکنش مثبتی نشان داده و فشار خون آن‌ها پایین آمد.یکی دیگر از اثرات چای ترش، کاهش کلسترول بد بدن به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی آن است.

رفع عطش و سردرد
برخی از ورزشکاران از این نوشیدنی به صورت سرد و پس از تمرین‌های ورزشی استفاده می‌کنند. چای ترش به سرعت جذب می‌شود و دمای بدن را تعدیل می‌کند. همچنین به دلیل خاصیت ادرارآوری می‌تواند مواد سمی و زائد بدن را به شکل قابل ملاحظه‌ای دفع کند.یکی از خواص ویتامین سی این است که سردرد شما را به صورت طبیعی التیام می‌دهد. چای ترش نیز علاوه بر ویتامین سی دارای البته باید دقت داشت که چای ترش کافئین ندارد و به همین دلیل نیاز شما را به کافئین برطرف نخواهد کرد.

چای ترش برای لاغری
با گسترش سبک زندگی ناسالم، هر روز نیاز به تحرک و مصرف مواد غذایی سالم بیشتر در جامعه به چشم می‌خورد. افزایش وزن هدیه ناخواسته این سبک زندگی ناسالم بوده است. چای ترش یکی از مواد غذایی و گیاهان دارویی است که می‌تواند در کنترل وزن و کاهش وزن به شما کمک کند.چای ترش با کاهش میزان جذب گلوکز و نشاسته باعث می‌شود که وزن شما در کنترل باشد. البته تمام این‌ها به یک عامل کلیدی دیگر وابسته است و آن ورزش است. نمی‌شود در منزل نشست و بدون هیچ فعالیتی انتظار داشت که با نوشیدن چند لیوان چای ترش وزن شما در کنترل باشد.چای ترش ترشح آنزیم آمیلاز را در کنترل می‌گیرد که عامل اصلی تجزیه نشاسته است. به همین دلیل می‌تواند پس از غذا‌هایی که کربوهیدرات و گلوکز فراوانی دارند، به کنترل وزن شما منجر شود.

عوارض مصرف زیاد چای ترش
با اینکه چای ترش می‌تواند یکی از بهترین گیاهان دارویی و نوشیدنی‌ها باشد، اما مصرف بیش از حد آن نیز می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در بدن باشد که در ادامه مورد بحث قرار خواهیم داد.

کاهش فشار خون
همان طور که در بخش‌های قبل اشاره شد، یکی از خواص دارویی چای قرمز کاهش فشار خون است. به همین دلیل اگر میزان بیش از حد چای قرمز مورد استفاده قرار گیرد، فشار خون شما را در درازمدت پایین می‌آورد. همچنین مصرف آن برای کسانی که از فشار خون پایین برخوردارند، توصیه نمی‌شود. بهترین میزان مصرف چای قرمز، روزانه ۲ الی ۳ لیوان است.

ایجاد حساسیت
مانند بیشتر گیاهان، چای قرمز نیز می‌تواند باعث بروز برخی حساسیت‌ها در بدن شما شود. تب، قرمز شدن و چشم‌ها از شایع‌ترین علائم حساسیت به چای قرمز است. در صورت بروز این نوع حساسیت‌ها بهتر است مصرف آن را کاهش داده یا به طور کلی قطع کنید.

مصرف در دوران بارداری
تأثیرات مستقیم چای ترش بر جریان خون در رحم و لگن باعث می‌شود که گزینه مناسبی برای خانم‌های باردار نباشد. البته چای ترش به نسبت چای سبز گزینه بهتری برای خانم‌های باردار است چراکه میزان کافئین چای سبز بسیار بیشتر است، اما باز هم گزینه مناسبی برای خانم‌های باردار نیست.

نحوه و میزان مصرف چای ترش
بسته به تعداد اعضای خانواده، به نسبت هر یک پیمانه آب (۲۰۰ گرم)، یک قاشق غذاخوری سرخالی چای قرمز باید استفاده کرد.ابتدا آب را در یک قوری به جوش بیاورید. پس از اضافه کردن چای قرمز، زیر قوری را خاموش کرده و اجازه دهید حدود ۵ الی ۷ دقیقه دم بکشد.برای تلطیف طعم آن می‌توانید در این مرحله یک یا دو قاشق عسل به قوری اضافه کنید. همچنین می‌توانید از چند قطره آب‌لیموی تازه نیز برای عطر متفاوت در چای قرمز استفاده کنید. سپس چای را در فنجان ریخته و نوش جای کنید. سعی کنید برای مصرف چای قرمز اجازه دهید که دمای آن به دمای اتاق برسد سپس آن را میل کنید.