نظر عبدالله کوثری درباره فضای فرهنگی

این مترجم پیشکسوت درباره شرایط فرهنگی حاکم بر کشور در ماه‌های اخیر گفت: هنوز تا آن‌جا که می‌دانم درباره کتاب اتفاق خاصی نیفتاده و کتاب خاصی از ارشاد بیرون نیامده و یا دست کم درباره کتاب‌های من اتفاقی نیفتاده است که بگویم فضای سانسور و ممیزی تغییری کرده است. فقط می‌توانم بگویم روحیه بهتری بر عرصه فرهنگ حاکم است. خوش‌بینی بیش‌تری به وجود آمده، چه در فضای فرهنگی و چه در جامعه که دلیل آن آمدن چهره‌هایی که دست کم اهل تهدید نیستند و بیش‌تر از مدارا حرف می‌زنند؛ اما این‌که چقدر حرف‌های آن‌ها به نتیجه می‌رسد،‌ باید در آینده دید.

او در ادامه گفت: اما باید بگویم ناشرها خوش‌بین‌ترند، نویسنده‌ها هم دغدغه‌های قبلی را ندارند و با خیال کم و بیش راحت‌تر می‌نویسند و فضا به طور کلی مساعد‌تر است. کوثری درباره این‌که مساعد شدن فضای فرهنگی چقدر می‌تواند به خلق آثار ادبی و هنری منجر شود‌، گفت: از نظر من آفرینش در فضای شخصی اتفاق می‌افتد و نویسنده باید بی‌توجه به شرایط بیرون بنویسد، چون توجه به شرایط بیرونی به خودسانسوری منجر می‌شود. هنرمند بدون توجه به شرایط بیرونی می‌نویسد، اما این‌که چقدر آثارش امکان چاپ پیدا کند این بحث دیگری است.

او در ادامه افزود: البته شرایط اجتماعی اثرگذار است و می‌تواند به آزار نویسنده منجر شود. اما حافظ در سیاه‌ترین شرایط اجتماعی این مملکت نوشته است. کدام نویسنده و هنرمند ما در شرایط مناسبی قلم می‌زده است؟ از فردوسی گرفته تا بهار شرایط این‌طور بوده است، بهار یک پایش دادگاه بود و یک پایش خانه. نیما برای نان شبش معطل بود. شاملو هم همین‌طور. من می‌دانم شاملو چه دوره‌های سختی داشت، اما استعداد و آفرینش چیز دیگری است. شرایط مؤثر است، اما هنرمند کسی است که دغدغه‌های اجتماعی و شخصی را به هنر تبدیل می‌کند و البته شاید محصول چیز غمگینی هم نباشد. مولوی در دوره مغول می‌نویسد، اما او این شرایط را به طرب تبدیل می‌کند. عبدالله کوثری همچنین گفت: در شرایط دشوار استعدادهای میان‌مایه یا خشک می‌شوند یا نتیجه‌شان چیز قابل توجهی نیست؛ اما باید منتظر ماند و دید که در سال‌های گذشته چه آثاری نوشته شده‎اند که مجال انتشار پیدا نکرده‌اند.