بهار نیوز - اختلال شخصیت پارانوئید یا بدبین را بشناسید

گروه جامعه: اختلال شخصیت پارانوئید از اختلالاتی است که ویژگی بارز آن داشتن افکار و رفتار عجیب و غیرطبیعی است. بیماران پارانویا دچار بی‌اعتمادی مفرط نسبت به دیگران و احساس سوءظن هستند در واقع به آن‌ها افراد شکاک و بدگمان گفته می‌شود، افکار این افراد واقعی و معمولا بدگمانی‌های آن‌ها پایه و اساس واقعی ندارد.
افراد مبتلا به اختلال پارانوئید، غالبا پرخاشگر، تحریک‌پذیر و عصبانی بوده و مسئولیت رفتار‌های خود را نمی‌پذیرند، آن‌ها دیگران را مسئول رفتار‌های خود می‌دانند. این افراد در زندگی زناشویی غالبا دارای حسادت‌های بیمارگونه بوده یا بدعنق و پرخاشگر هستند. به این علت که ترس از خیانت و مورد سوءاستفاده قرار گرفتن در این افراد بسیار قوی است. این افراد همچنین به شدت متعصب هستند.

افراد پارانویا معمولا از رفتار و گفتار بسیار عادی و معمولی اطرافیان برداشت شخصی و غلطی دارند که باعث می‌شود رنجیده و خشمگین شوند و تا مدت‌ها این احساس را درون خود نگه‌داشته و حتی پرورش دهند.
اگرچه علائم این اختلال در برخی دیگر از اختلالات روانی نیز مشاهده می‌شود، اما یک تفاوت وجود دارد به این معنا که افکار پارانوئیدی در صورت تشدید تبدیل به هذیانات و توهمات دیداری و شنیداری می‌شود، اما زمانی که این توهمات وجود ندارد روان‌درمانگر می‌تواند به وجود سایر اختلالات روانی مانند افسردگی، اختلالات هذیانی و شخصیتی شک کرد.در موارد خفیف، بیمار می‌تواند یک زندگی معمولی داشته باشد، اما برخی از فعالیت‌های آن‌ها محدود شده و ممکن است فرد گوشه‌گیر شود. در موارد شدید می‌تواند منجر به جنایت و حوادث خشونت‌بار ناشی از توهم توطئه و بدگمانی‌های شدید شود.

میزان شیوع اختلال پارانوئید
این اختلال می‌تواند ۰.۵ درصد تا ۲.۵ درصد جمعیت عادی را درگیر کند. محققان می‌گویند این اختلال در میان مردان شایع‌تر از زنان بوده و نیز اقلیت‌ها، مهاجران و ناشنوایان بیش از سایر اقشار اجتماعی با این اختلال مواجه هستند.
ریسک ابتلا به این بیماری در میان بستگان بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی و اختلالات هذیانی افزایش بیشتر است.

رابطه اضطراب و افکار پارانوئیدی
یکی از مهم‌ترین علل ابتلا به این بیماری اضطراب است. اینکه در برخورد با شرایطی مانند شکست عاطفی دچار اضطراب شویم عادی است، اما اگر در یک جمع یا محیط خاص مدام به این فکر می‌کنیم که دیگران درباره ما چگونه می‌اندیشند یا چه می‌گویند و ما را بد قضاوت می‌کنند می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به این اختلال باشد البته به شرطی که در صورت اثبات اشتباه بودن افکارتان نسبت به دیگران باز هم نسبت به بدگمانی خود اصرار داشته باشید.این نکته را به یاد داشته باشید که ترس شما از قضاوت دیگران می‌تواند دلایل اضطرابی داشته باشد به بیان دیگر احساس اضطراب و ترسی که در طولانی مدت احساس می‌کنید می‌تواند نشانه‌های اختلال اضطراب باشد، اما نشانه‌های اختلال پارانوئید، شدیدتر و جدی‌تر هستند.
علائم اختلال شخصیت پارانوئید
- افکار واهی نسبت به اینکه دیگران قصد سوءاستفاده یا فریب او را دارند
- شک نسبت به وفاداری، دوستی و صداقت دیگران
- بدگمانی نسبت به توطئه دیگران علیه خودشان
- عدم اعتماد به سایرین
- ناتوانی در بخشش
- کینه توزی
- انتقاد ناپذیری و حساسیت بالا
- تحریک‌پذیری بالا و پرخاشگری
- تصور واهی نسبت به خیانت همسر
- قضاوت بد نسبت به نگاه‌ها و رفتار دیگران
- عدم برقراری روابط صمیمی با سایری به دلیل ترس از سوءاستفاده
- حسادت و کنترل‌گری

دلایل ابتلا به شخصیت پارنوئید
محققان هنوز به علت اصلی این بیماری دست پیدا نکرده‌اند، اما معتقدند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و روانشناختی در بروز این بیماری دخالت دارند. همچنین با توجه به شیوع بالای پارانوئید در میان فرادی که بستگان مبتلا به اسکیزوفرنی داشته‌اند متخصصان به این نتیجه رسیده‌اند که بین این دو اختلال شخصیتی رابطه‌ای ژنتیکی وجود دارد.

تجارب دردناک دوران کودکی مانند انواع آزار‌های جسمی، جنسی و عاطفی نیز از عواملی هستند که محققان احتمال می‌دهند در ابتلا به پارانوئید نقش داشته باشند. بی‌تفاوتی والدین نسبت به کودک یا حمایت‌های بیش از حد والدین از او نیز می‌تواند باعث احساس ناامنی در کودک شده و در بزرگسالی اختلال شخصیت پارانوئید را موجب شود.بی‌خوابی و کم خوابی طولانی مدت، قرار گرفتن بیش از اندازه در معرض استرس و تنش و ابتلا به سایر اختلالات روانی مانند اسکیزوفرنی، اختلال شخصیت مرزی، مصرف مواد مخدر، فراموشی، آلزایمر و سایر بیماری‌های مرتبط با از دست دادن مشاعر از دیگر مواردی هستند که می‌تواند زمینه ابتلای فرد به این بیماری را فراهم کند.

نحوه برخورد با فرد پارانویا
با توجه به اینکه بیمار مبتلا به پارانوئید دست به رفتار‌هایی می‌زند که دست خودش نیست مهم است که بدانید برای کاهش یا رفع رفتار‌های آسیب‌رسان بیمار به خود یا سایری باید با او چگونه برخورد کنید. به عنوان مثال یکی از مواردی که می‌تواند ناشی از اختلال به این بیماری باشد طلاق است، پدیده‌ای که به همه اعضای خانواده آسیب می‌رساند.برای به حداقل رساندن اینگونه آسیب‌ها از انزوای بیمار جلوگیری کنید، زیرا تنها ماندن بیماری تصورات اشتباه آن‌ها را تشدید می‌کند.

همچنین کمک گرفتن از حیوانات خانگی با توجه به وفاداری و محبت‌شان یکی از عوامل کاهش اضطراب در این افراد و کمک به بهبودی آن‌ها ست. مثلا سگ‌های خانگی به دلیل ویژگی وفاداری و محبت، گزینه مناسبی هستند. حضور حیوانات خانگی اضطراب را کاهش داده و به سلامت جسمانی بیمار کمک می‌کند.بیمار پارانوئیدی را قضاوت نکنیم، زیرا با این کار آسیب‌های بیشتری به او وارد می‌کنیم. با گروه‌های حمایتی که وضعیتی مانند شما داشته و فرد پارانویا را در کنار خود دارند همراهی کرده و از آن‌ها کمک بخواهید. از روان‌درمان‌گران هم کمک بگیرید تا با راهنمایی آن‌ها بتوانید درک بهتری از موقعیت بیمار و خودتان داشته باشید.

یادتان باشد اگر بیماری مزمن شده باشد تا پایان عمر با او خواهد بود. برخی از این بیماران قادر به کنترل بیماری خود بوده و می‌توانند تشکیل خانواده داده و شغل مناسبی هم به دست بیاورند، اما تعداد زیادی از این بیماران ناتوان از داشتن عملکرد روزانه مناسب بوده و این ناتوانی همواره در آن‌ها باقی می‌ماند.

درمان اختلال پارانوئید
در روند درمان باید به این موضوع واقف بود که درمان بیماران پارانویا به دلیل وجود خصومت شدید، حساسیت زیاد و جبهه‌گیری فرد بسیار سخت است. همچنین این بیماری می‌تواند خطرات غیرقابل جبرانی به دنبال داشته باشد.
دارودرمانی و روان‌درمانی بر اساس شناخت – رفتار درمانی روش‌هایی هستند که در درمان این بیماری به کار گرفته می‌شوند.هدف غایی در درمان این بیماری افزایش و بهبود مهارت‌های رفتاری و تعاملات اجتماعی و فردی است. متاسفانه به دلیل کمبود اعتماد به سایرین در این بیماران روند درمان با چالش مواجه شده و در موارد بسیاری بیمار از روند درمان منصرف می‌شود.