بهار نیوز - کشف رنگین‌کمان در سیاره زحل /تصاوير

گروه علمي و فناوري: ستاره‌شناسان سازمان فضایی اروپا برای اولین بار موفق به ثبت یک تاثیر رنگین‌کمانی در سیاره‌ای دیگر شده‌اند.

به گفته محققان، این «هاله» در زمین از بازتاب نور خورشید بر روی قطرات آب ناشی می‌شود. اما در سیاره زحل این اثر توسط جوی ایجاد شده که تصور می‌شود دارای قطرات غنی از اسید سولفوریک است. رنگین‌کمانها و هاله‌ها زمانی روی می‌دهند که نور خورشید بر قطرات ابر که در زمین همان ذرات آب هستند، می‌تابد. در حالیکه رنگین‌کمان در آسمان یک قوس نواری باریک ایجاد می‌کند، هاله‌ها اغلب بسیار کوچک بوده و شامل مجموعه‌ای از حلقه‌های متحد المرکز بر محور یک هسته درخشان هستند. هاله تنها زمانی که مشاهده‌گر بطور مستقیم بین خورشید و ذرات ابر بازتاب‌کننده نور خورشید قرار دارد، دیده می‌شود.

تصویر شبیه‌سازی شده هاله در زحل (چپ) و در زمین (راست)
روی زمین، این تاثیر بیشتر در هواپیماها و اطراف سایه هواپیما بر روی ابرهای زیرین آن یا اطراف سایه کوهنوردان در بالای قله‌های مه‌آلود کوهها قابل مشاهده است. یک هاله نیازمند دو ویژگی است: ذرات ابر باید کروی باشند که از این رو به احتمال زیادی قطرات مایع هستند و دوم اینکه، اندازه آنها بسیار شبیه هم است. تصور می‌شود که جو سیاره زحل شامل ذرات غنی از اسید سولفوریک باشد. دانشمندان با تصویربرداری از ابرهایی که خورشید بطور مستقیم از پشت فضاپیمای ونوس اکسپرس بر آنها می‌تابد، توانستند یک هاله را برای تعیین اهمیت ویژگیهای قطرات ابرها مشاهده کنند.

تصویر هاله در طول موج فرابنفش(چپ) مرئی (وسط) و نزدیک مادون قرمز (راست)
هاله ثبت شده در این تصویر، در ژوئیه 2011 بر روی ابرهای سیاره زحل در ارتفاع 70 کیلومتری سطح مشاهده شد. این پدیده از چشم‌اندازه فضاپیمای ونوس اکسپرس که در فاصله 6000 کیلومتری سیاره زحل قرار داشت، از وسعتی حدود 1200 کیلومتر برخوردار بود. بر اساس مشاهدات انجام شده، اندازه ذرات ابر 1.2 میکرومتر برآورد شده که یک پنجم عرض موی انسان است. این حقیقت که وسعت هاله زحل 1200 کیلومتر بوده، بدین معنی است که ذرات در نوک ابرها حداقل از این مقیاس یکنواخت برخوردارند.

تغییرات درخشش حلقه‌های هاله مشاهده شده در زحل از آنچه از ابرهای ترکیب اسید سوفلوریک و آب انتظار می‌رود، متفاوت بوده که نشانگر احتمال وجود مواد شیمایی دیگر است. یک نظریه این است که این دلیل بر اثر «جاذب فرابنفش» باشد که یک ترکیب ناشناخته جوی مسئول لکه‌های مرموز تاریک در ابرهای بالای زحل در طول‌موجهای فرابنفش محسوب می‌شود.