۲۵۸ مدرسه اصفهان در خطر فرونشست زمین

گروه جامعه: حدود دو هفته دیگر تا آغاز سال تحصیلی جدید مانده اما هنوز تکلیف مدارسی که در خطر فرونشست قرار دارند، مشخص نیست. تنها در شهر اصفهان ۲۵۸ مدرسه در زون فرونشست زمین قرار دارد. شهری با بیش از دو میلیون نفر جمعیت که حدود نیمی از جمعیتش در زون‌های فرونشست ساکن هستند.

تنها اصفهان نیست که با این پدیده مواجه است اما با توجه به اینکه فرونشست زمین در محدوده شهری اصفهان واقع است، بیشتر در مرکز توجه و خطر است.پیش از این فقط صحبت از مدارس خشتی و کپری در کشور بود، اما حالا این مخاطره نیز به لیست مدارس در خطر اضافه شده است. پیش‌تر رضا مرتضوی، استاندار اصفهان از تخلیه ۱۰۰ مدرسه در اصفهان به دلیل فرونشست زمین خبر داد. اما آنطور که مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی می‌گوید تعداد مدارس در خطر تقریبا بیش از دو برابر آن چیزی است که استاندار گفت.آمار دقیقی از تعداد دانش‌آموزانی که در این مدارس بودند، در دست نیست. آنچه مشخص است ضرورت تخلیه این ساختمان‌ها و انتقال دانش‌آموزان به ساختمان‌های ایمن است.


۲۵۸ مدرسه در خطر فرونشست زمین در اصفهان
علی بیت‌اللهی،  مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی می‌گوید: «بالغ بر ۳۷۱ مرکز آموزشی در اصفهان در زون فرونشست زمین قرار دارد. این مراکز شامل دانشگاه، مدرسه و موسسات آموزش عالی می‌شود. از این تعداد ۲۵۸ مورد آن مدرسه است. چنین آماری را در شهرهای دیگر نداریم. برخی از این مدارس قدیمی هستند که با وقوع فرونشست زمین، این مدارس بیشتر آسیب می‌بینند.»بیت‌اللهی می‌گوید: «نرخ فرونشست زمین در خراسان و تهران بالاتر است اما از آنجا که این پدیده در محدوده شهری کلانهشر اصفهان قرار دارد، خطر در اصفهان حادتر از سایر نقاط کشور است.»

۳۴ مدرسه آسیب جدی دیده‌اند
این در حالی است که بر اساس آمارهای اداره نوسازی مدارس اصفهان، ۲۷ درصد از فضای آموزشی این شهر بالای ۴۰ سال قدمت دارند، یعنی افزایش خطر برای مدارسی که در زون فرونشست قرار داند. ضمن اینکه انتقال دانش‌آموزان این مدارس به مدارس دیگر هم افت کیفیت آموزشی را به دنبال دارد.مجید نسیمی، مدیرکل نوسازی مدارس استان اصفهان در این مورد می‌گوید: «در دو سال اخیر سرعت رشد نشست نامتقارن زمین بسیار بیشتر شد. طبق بررسی گروه فنی این اداره تاکنون ۳۴ مدرسه با ۳۵۶ کلاس درس دچار آسیب جدی شده‌اند. دانش‌آموزان به مدارس همجوار منتقل شده‌اند که با تراکم بیشتر و یا به صورت شیفت دوم مشغول به تحصیل شده‌اند.»

او می‌گوید: «عمده‌ترین مشکل، حجم بالای آسیب‌ها و نیاز فوری به جایگزین کردن مدارس با مدارس ایمن است. با توجه به بررسی‌ها حدود ۲۷ درصد از فضای آموزشی از نظر زیربنا دارای قدمت بالای ۴۰ سال هستند که از این تعداد حدود سه هزار کلاس درس در سطح استان نیاز به بازسازی و نوسازی دارد.»مدیرکل نوسازی مدارس اصفهان ادامه می‌دهد: «بررسی وضعیت فرونشست مدارس استان همزمان در سفر ریاست‌جمهور و هیأت دولت به اصفهان براساس اهمیت موضوع مورد بازنگری قرار گرفت. در این سفر پروژه‌های جایگزین مدارس دچار فرونشست، تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام و اتمام پروژه‌هایی با پیشرفت ۷۰ درصد، حذف مدارس کانکسی و سنگی مطرح شد که اعتبارات خاصی برای هر کدام تصویب شد.»او می‌گوید: «بخشی از اعتبارات پروژه‌های مدارس دچار این مخاطره به ما ابلاغ شد تا اقدامات لازم را به منظور تهیه نقشه ساخت‌وساز و جایگزین کردن مدارس آسیب‌دیده بر اثر فرونشست آغاز کنیم. زیرا عمده این مدارس در مناطق پرتراکم شهرها هستند و نیاز فوری به بازسازی دارند.»

نیمی از جمعیت اصفهان در خطر فرونشست زمین
بررسی کارشناسان نشان می‌دهد که فرونشست زمین به دلیل استفاده بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی تقریبا به تمام استان‌های ایران رسیده است. اگر این مخاطره در مناطق خارج از شهری باشد، مرگ آبخوان‌ها و خسارت‌ زیست محیطی را در پی دارد که مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه و شهرسازی می‌گوید یک فاجعه است. اما اگر در محدوده شهری باشد خطرات بیشتری به دنبال دارد.

بیت‌اللهی درباه وضعیت اصفهان در این مورد می‌گوید: «حدود یک میلیون و ۲۵۰ هزار نفر در مناطق شهری و در زون‌های فرونشست زمین ساکن هستند. از جمله این مناطق شهری می‌توان به منطقه هشت و ۱۰ اشاره کرد.» به عبارتی حدود نیمی از جمعیت از اصفهان در خطر این پدیده هستند. (جمعیت اصفهان در سال ۱۴۰۰: دو میلیون و ۱۷۸ هزار نفر/ مرکز آمار ایران)او ادامه می‌دهد: «حدود ۱۳۰ هزار واحد مسکونی در اصفهان در زون فرونشست زمین قرار دارند که فاقد اسکلت هستند. حدود هزار و ۶۵۰ هکتار پلاک‌ دارای بافت فرسوده در این مناطق قرار دارد. یعنی اگر فرونشست صورت گیرد آثار شکاف و ترک‌خوردگی در این مناطق بیشتر است.»

چطور می‌توان با این پدیده مقابله کرد؟
آنطور که بیت‌اللهی می‌گوید هر سال سطح آب در اصفهان یک متر پایین می‌رود، زیرا هم آب زاینده رود قطع است، هم استحصال آب از چاه‌ها ادامه دارد.او درباره راهکارهای مقابله این پدیده می‌گود: «باید دبی کمی در زاینده‌رود جریان یابد تا آبخوان تغذیه شود، اما نه برای استفاده کشاورزی بلکه برای کاهش پدیده فرونشست. اگر برداشت آب از چاه‌ها کنترل نشود، حتی جریان آب زاینده‌رود کمکی نمی‌کند.»بیت‌اللهی در پایان می‌گوید: «ساختمان‌های اصفهان باید پایش شود و نگذاریم این مخاطره به ساختمان‌های مهم برسد. یک بسته راهکاری شامل ۲۷ راهکار بر اساس تجربه موفق کشورهای دیگر به سازمان‌های مرتبط ارائه کردیم که امیدوارم حمایت شود.»