چرا روسیه در اوکراین عقب نشینی کرد؟

گروه بین الملل: روزنامه خراسان نوشت: تحولات نبرد در اوکراین تا همین هفته گذشته به دو بازه زمانی تقسیم می‌شد. مرحله اول، جنگ پرتحرک و پیشروی سریع نظامیان روس در تسخیر خاک اوکراین بود که عموما با مقاومت اندک ارتش کی‌یف روبه رو شده بود. رویدادی که باعث شده بود روسیه برای چندین روز با پیشروی به سوی کی‌یف، رویای تصرف پایتخت اوکراین را در سر بپروراند. مرحله دوم، عقب‌نشینی استراتژیک نظامیان روسیه از حومه پایتخت، در راستای تمرکز بر شرق به خصوص منطقه دونباس (متشکل از دو استان لوهانسک و دونتسک) و تصرف بخش‌های جنوبی اوکراین بود. راهبردی که در هفته‌های اخیر به جنگ فرسایشی میان ارتش روسیه و اوکراین انجامیده بود. هنوز برای قضاوت زود است، اما با تحولاتی که از ۶ سپتامبر (ماه جاری) رقم خورده، می‌توان گفت که جنگ روسیه علیه اوکراین وارد مرحله سوم شده است. در روز‌های دهم و یازدهم سپتامبر، درپی پیشروی سریع نیرو‌های اوکراینی، ارتش روسیه سنگر اصلی خود را در شمال شرقی اوکراین رها و از شهر مهم ایزیوم عقب‌نشینی کرده است. نیرو‌های اوکراینی در برخی نقاط تا عمق ۸۰ کیلومتری و مسافتی حدود ۲۵۰۰ کیلومتر مربع به خطوط روسیه نفوذ کرده اند. کوناشنکوف، سخنگوی وزارت دفاع روسیه، گفته که نیرو‌های این کشور در راستای «تقویت قوا»، از شهر‌های بالاکلیا و ایزیوم در استان خارکیف به منطقه دونتسک عقب‌نشینی کرده‌اند.
سازمان امنیت اوکراین نیز اعلام کرده که نیرو‌های نظامی این کشور به شهر راهبردی کوپیانسک وارد شده‌اند. اهمیت این مناطق به این دلیل است که نیرو‌های روسی از ایزیوم و کوپیانسک به عنوان پایگاه اصلی تدارکاتی و تامین تجهیزات نظامی خود در حملات چند ماهه از شمال به منطقه مجاور دونباس استفاده می‌کردند. از دست دادن این مناطق تحولی مهم در جنگ شش ماه و نیمه روسیه و اوکراین به‌شمار می‌آید. نکته مهم در تحولات شمال شرق اوکراین این است که اگر روسیه دست به عقب نشینی نمی‌زد، در محاصره نظامیان اوکراینی که به تازگی بر مسیر تدارکاتی این منطقه مسلط شده بودند، گرفتار می‌شد. بنابراین، محاصره موفقیت آمیز، منجر به مرگ یا دستگیری نیرو‌های روسیه و تشدید مسائل مربوط به نیروی انسانی و روحیه این کشور می‌شد. از همین رو می‌توان این عقب نشینی را هم راستا با منطق نبرد دانست. اما برخی تحلیل‌گران نظامی، این عقب نشینی روسیه را حاصل غافل‌گیری نظامی می‌دانند. غافل گیری از این رو که در دو هفته اخیر، تمرکز جنگ نه در مناطق شمال‌شرقی بلکه در مناطق جنوبی همچون منطقه خرسون جریان داشت.
خرسون از نظر استراتژیک برای هر دو طرف مهم است. کنترل شهر برای روسیه به این معنی است که بندر آن جا را کنترل می‌کند، از کانال آب شیرین که کریمه تحت اشغال روسیه را تغذیه می‌کند، محافظت می‌کند و به طور بالقوه می‌تواند به عنوان نقطه پرش برای هر حرکت آینده به سمت اودساو قطع کامل ارتباط دریایی اوکراین باشد. برای اوکراین، بازپس گیری خرسون، دروازه‌ای به سمت جنوب، به همان اندازه مهم است. این شهر یکی از اولین شهر‌هایی بود که روسیه در روز‌های اولیه تهاجم همه جانبه خود در فوریه تصرف کرد. در این میان، نمی‌توان در تحولات جدید نقش سلاح‌های قوی‌تر را نادیده گرفت. پیشروی‌های اوکراین تا حدودی پس از دریافت تسلیحات پیچیده همچون توپ‌های هیمارس، موشک‌هایی با برد بیشتر و هواپیما‌های بدون سرنشین با امکان شلیک دقیق و موثر، میسر شده است. اندیشکده بروکینگز در گزارشی نوشته که غربی‌ها در ابتدا کمی (برای کمک به اوکراین) مراقب بودند. نمی‌دانستند آیا پوتین درگیری را تشدید خواهد کرد یا خیر و همچنین مطمئن نبودند که آیا اوکراین می‌تواند از آن چه ما برایش ارسال کرده ایم، استفاده کند یا خیر.
با همه آن چه گفته شد، جنگ وارد مرحله جدیدی شده و روسیه در شرایط فعلی ترجیح داده از منطقه دونباس که بخش عمده آن از سال ۲۰۱۴ زیر نفوذ نیرو‌های تحت حمایت آن است، محافظت کند. حتی اگر در بلند مدت پیشروی‌های اوکراین و عقب نشینی‌های روسیه تا مرز‌های منطقه دونباس ادامه یابد، جنگ در آن منطقه تا مدتی نامعلوم ادامه خواهد داشت.
ولودیمیر زلنسکی، رییس جمهور اوکراین اخیرا در مصاحبه‌ای با شبکه «ای‌بی‌سی نیوز» تصریح کرده بود که این کشور قدم به قدم خاکش را پس می‌گیرد. اما پرسش تنها این است که چه زمانی؟ جدای ازآنکه بسیاری معتقدند روسیه از همان ابتدا هدف نهایی اش جدا کردن دونباس از اوکراین و الحاق ان به روسیه بوده است، یک فاکتور مهم دراین میان وجود دارد و ان هم پیش بینی ناپذیری شخص پوتین است. آیا پوتین با بغرنج شدن وضعیت جبهه‌های نبرد کارت جدیدی را رو خواهد کرد و به سمت سلاح ها‌ی مرگبار‌تر خواهد رفت؟