جریان ورودسرمایه با منشاء ناشناخته به ترکیه

گروه بین الملل: افزایش چشمگیر جریان سرمایه با منشاء ناشناخته به ترکیه بسیاری را متعجب کرده که آیا پول روسیه می‌تواند دخیل باشد؟
به گزارش فرارو به نقل از المانیتور؛ صورتحساب واردات انرژی ترکیه که در ژوئیه طی ۱۲ ماه به ۸۳.۵ میلیارد دلار رسیده عامل اصلی کسری حساب جاری این کشور است. با توجه به این که روسیه تامین کننده اصلی انرژی ترکیه است به نظر می‌رسد رجب طیب اردوغان رئیس جمهور این کشور به ولادیمیر پوتین همتای روس خود برای کمک به کاهش کسری ارز خارجی ترکیه امید بسته چرا که نگران است لیر ترکیه در آستانه انتخابات سال آینده بار دیگر با سقوط و کاهش ارزش مواجه شود.
مخالفان سیاسی اردوغان در این باره تردید دارند که دولت ترکیه بتواند قرارداد‌های مبهمی را با مسکو برای تامین منابع مالی جدید منعقد کند و یا صورتحساب‌های واردات انرژی را به دوره پس از انتخابات حداکثر در ژوئن ۲۰۲۳ میلادی موکول نماید. براساس داده‌های منتشر شده از سوی بانک مرکزی ترکیه، در تاریخ ۱۲ سپتامبر حساب جاری آن کشور در ژوئیه ۴ میلیارد دلار کسری را به ثبت رساند که شکاف تجمعی را در هفت ماهه اول سال به ۳۶.۶ میلیارد دلار رسانده است. این بدان معناست که درآمد‌های حاصل از گردشگری و سایر جریان‌های ارز خارجی نتوانسته اند این شکاف را پوشش دهند و در نتیجه ۴ میلیارد دلار کسری حساب جاری ایجاد شد.
کسری تجارت خارجی ۱۱.۲ میلیارد دلاری در ماه گذشته نشان دهنده شکاف حساب جاری مشابه در ماه آگوست است که در مجموع بازه زمانی ۸ ماهه به بیش از ۴۰ میلیارد دلار رسیده است. با توجه به این روند، پیش بینی ۴۷.۵ میلیارد دلاری پایان سال دولت نسبتا خوش‌بینانه به نظر می‌رسد.
با افزایش فشار بر لیر آسیب‌دیده، بدهی خارجی ترکیه به ۱۸۲.۵ میلیارد دلار رسیده که طی ۱۲ ماه آینده سررسید می‌شود. تضعیف لیر عامل اصلی افزایش نرخ تورم در ترکیه بوده است که در ماه آگوست به بالای ۸۰ درصد رسید و با افزایش نارضایتی رای دهندگان باید باعث بیخوابی شبانه اردوغان شود.
شکاف حساب جاری عمدتا ناشی از افزایش صورتحساب واردات ترکیه است که در هفت ماهه اول نسبت به مدت مشابه سال گذشته با ۴۳ درصد افزایش به ۲۰۶ میلیارد دلار رسیده است. انرژی به تنهایی ۲۳ درصد از واردات را به خود اختصاص داده است.
روسیه با سهم ۱۵.۵ درصدی بزرگترین شریک تجاری ترکیه از نظر واردات است و از تامین کنندگان اصلی انرژی مورد نیاز ترکیه می‌باشد. در نتیجه، هرگونه رویکردی که روسیه در قبال قبوض انرژی ترکیه اتخاذ کند برای آنکارا مهم است، زیرا دولت ترکیه در تلاش است تا لیر را تقویت کرده و افزایش قیمت ارز خارجی را مهار کند.
اردوغان از زمان تهاجم روسیه به اوکراین به دنبال چنین لطفی از سوی پوتین بوده و در حال استفاده از وجهه دیپلکاتیک خود به عنوان میانجی در مناقشه اوکراین و روسیه است. همان گونه که بلومبرگ در ماه جولای گزارش داد مقام‌های ترکیه سازوکاری را ارائه کرده اند که به ترکیه اجازه می‌دهد برای واردات انرژی خود از روسیه به لیر پرداخت کند. با این وجود، پوتین در دیدار با اردوغان در اوایل ماه آگوست تنها با پرداخت جزئی ترکیه به روبل برای گاز روسیه موافقت کرد. از آن زمان به این سو، صحبت‌ها به سمت چشم انداز قرض گرفتن روبل ترکیه از روسیه برای انجام این پرداخت‌ها تغییر کرده است.
در تاریخ ۹ سپتامبر، اردوغان گفت که استقراض از "کشور‌های دوست" به پر کردن ذخایر خارجی تخلیه شده بانک مرکزی کمک می‌کند. او گفته بود:"بسیاری از کشور‌های دوست در حال حاضر حمایت‌های لازم را ارائه می‌کنند. استقراض ما از آنان بانک مرکزی مان را قوی‌تر می‌کند. امیدوارم در این امر موفق باشیم و بر مشکلات ارزی غلبه کنیم".
حمایت عمومی روسیه از اواخر ژوئیه زمانی آغاز شد که شرکت دولتی انرژی هسته‌ای "روس اتم" شروع به انتقال دلار به شرکت تابعه خود در ترکیه کرد که در حال ساخت اولین نیروگاه هسته‌ای این کشور در آکویو نزدیک سواحل مدیترانه است. پس از انتقال اولیه حدود ۵ میلیارد دلار انتظار می‌رفت که این مبلغ در جریان به ۱۵ میلیارد دلار برسد.
گازپروم نیز ممکن است وارد عمل شود. به گفته تحلیلگران بلومبرگ، ترکیه احتمالا یک خط اعتباری از "گازپروم بانک" به روبل دریافت خواهد کرد و از آن برای پرداخت هزینه گاز استفاده می‌کند. دولت روسیه به صراحت یا به طور ضمنی ضمانت این وام را به بانک ارائه خواهد کرد به این معنی که هزینه استقراض ترکیه کمتر از نرخ‌های فعلی بازار خواهد بود. تحلیلگران می‌گویند که این طرح تقاضای ترکیه برای ارز‌های سخت مانند دلار را کاهش می‌دهد و در عین حال خطر مسدود شدن دارایی‌های روسیه را کاهش خواهد داد.
با این وجود، برخی از اقتصاددانان معتقند چنین طرحی به سختی می‌تواند کمبود ارز ترکیه را برطرف کند اگرچه ممکن است قدری آن را تسکین دهد. در همین حال، برخی از کارشناسان این پرسش را مطرح کرده اند که آیا پول روسیه می‌تواند در افزایش فوق العاده جریان سرمایه با منشاء نامعلوم به ترکیه نقش داشته باشد یا خیر. این جریان‌های مالی ورودی در هفته ماهه نخست سال به بیش از ۲۴ میلیارد دلار رسید و ۶۶ درصد از کسری حساب جاری را در ماه جولای تامین مالی کرد.
خرید خانه توسط روس‌ها در ترکیه در ماه‌های اخیر افزایش یافته است. اتباع روسیه یک پنجم از حدود ۲۵۰۰۰ خانه فروخته شده به خارجی‌ها را از آوریل تا جولای خریداری کرده اند. داد و ستد اردوغان با پوتین باعث نگرانی واشنگتن در مورد دور زدن تحریم‌های اعمال شده علیه روسیه توسط ترکیه شده است و مقام‌های امریکایی گهگاه به آنکارا هشدار می‌دهند. در همین حال احزاب اپوزیسیون ترکیه نسبت به هرگونه موضعی از سوی پوتین نسبت به دولت اردوغان در آستانه انتخابات محتاط هستند.
در حالی که برخی ادعا می‌کنند که حمایت روسیه به سختی می‌تواند اعتبار اقتصادی اردوغان را تقویت کند برخی دیگر از نتیجه احتمالی این حمایت نگران هستند.