آلزایمر، یک بیماری تخریب‌کننده عصبی است که با از بین رفتن تدریجی نورون‌ها و سیناپس‌ها در مغز مشخص می‌شود. یکی از دلایل اولیه بیماری آلزایمر، تجمع آمیلوئید بتا در مغز است که پلاک‌هایی را تشکیل می‌دهد. بیماری آلزایمر بیشتر در افراد بالای ۶۵ سال دیده می‌شود و در حال حاضر نمی‌توان آن را متوقف یا معکوس کرد. بنابراین، بیماری آلزایمر یک نگرانی عمده برای کشورهای دارای جمعیت سالخورده مانند ژاپن است.

گروهی از پژوهشگران دانشگاه هوکایدو به سرپرستی "کوههی یویاما" (Kohei Yuyama)، دانشیار علوم زیستی پیشرفته این دانشگاه، یک روش جدید ابداع کرده‌اند که می‌تواند اگزوزوم‌های متصل‌شونده به آمیلوئید بتا را که با تجمع آمیلوئید بتا در مغز افزایش می‌یابند، در خون موش‌ها تشخیص دهد.هنگامی که این روش موسوم به "idICA" روی موش‌ها آزمایش شد، نشان داد که غلظت اگزوزوم‌های متصل‌شونده به آمیلوئید بتا، با افزایش سن موش‌ها افزایش می‌یابد. این نتیجه مهم است زیرا موش‌های مورد استفاده در این آزمایش، موش‌های مبتلا به بیماری آلزایمر بودند که با افزایش سن، آمیلوئید بتا در مغز آنها جمع شده بود.

علاوه بر عدم وجود درمان موثر آلزایمر، روش‌های کمی برای تشخیص آلزایمر وجود دارد. آلزایمر را تنها با معاینه مستقیم مغز می‌توان به طور قطعی تشخیص داد. میزان تجمع آمیلوئید بتا در مغز را می‌توان با آزمایش مایع مغزی-نخاعی یا روش "پِت اسکن" (PET scan) اندازه‌گیری کرد. با وجود این، نخستین مورد، یک آزمایش بسیار تهاجمی است که قابل تکرار نیست و دومی بسیار گران است. بنابراین، نیاز به یک آزمایش تشخیصی مقرون‌به‌صرفه و دقیق احساس می‌شود که به طور گسترده در دسترس باشد.

پژوهش پیشین گروه یویاما نشان داده است که تجمع آمیلوئید بتا در مغز، با اگزوزوم‌های متصل‌شونده به آمیلوئید بتای ترشح‌شده از نورون‌ها مرتبط است که آمیلوئید بتا را تخریب می‌کنند و به سلول‌های میکروگلیال مغز انتقال می‌دهند. اگزوزوم‌ها، کیسه‌های محصور در غشا هستند که توسط سلول‌هایی ترشح می‌شوند که نشانگرهای سلولی را در سطح خود دارند.

این گروه پژوهشی، روش خود را برای تعیین کمیت غلظت اگزوزوم‌های متصل‌شونده به آمیلوئید بتا در حداقل ۱۰۰ میکرولیتر خون آزمایش کردند. در این روش، مولکول‌ها و ذرات در نمونه روی یک تراشه به دام انداخته می‌شوند و وجود یا عدم وجود سیگنال‌های فلورسنت ساطع‌شده از شکاف اگزوزوم‌های متصل‌شونده به آمیلوئید بتا را تشخیص داده می‌شود.

آزمایشات بالینی این فناوری روی انسان در حال آغاز شدن هستند. از آنجا که این روش به طور کلی برای تشخیص نشانگرهای زیستی اگزوزوم قابل استفاده است، شاید بتوان آن را برای تشخیص سایر بیماری‌ها نیز به کار برد.
این پژوهش، در مجله "Alzheimer's Research & Therapy" به چاپ رسید.

بهار نیوز