موسیقی درمانی چیست و چه کاربردهایی دارد؟

گروه علمی: موسیقی چیزیست که همه از انسان و حیوان نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند و به آن علاقه دارند. چند سالیست که برخی از موسیقی و تاثیر آن در بهبود روند بیماری می‌گویند، اما آیا به‌راستی موسیقی درمانی واقعیت دارد؟ این کار چه تاثیری بر بهبود بیماری‌ها دارد؟

دنیا تغییر کرده است و بر اساس این دگرگونی‌ها، بیماری‌ها و روش‌های درمان آن‌ها هم تغییر کرده است. یکی از تازه‌ترین و جالب توجه‌ترین شیوه‌های القای آرامش و ثبات به مغز موسیقی‌ درمانی است. موسیقی چیزیست که همه از انسان و حیوان نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند و به آن علاقه دارند. چند سالیست که برخی از موسیقی و تاثیر آن در بهبود روند بیماری می‌گویند، اما آیا به‌راستی موسیقی درمانی واقعیت دارد؟ این کار چه تاثیری بر بهبود بیماری‌ها دارد؟

پژوهش‌گران می‌گویند هدف اصلی موسیقی‌ درمانی بهبود حال ذهن و سلامت روحی و روانیست و تنها هم شامل سازدن نمی‌شود بلکه گوش‌ دادن به موسیقی و رقصیدن هم جزوی از آن است. تمامی این کار‌ها می‌تواند در روند بهبود بیماری‌ها و تغییر روحیه موثر و کارآمد باشد.موسیقی بر روی مغز تاثیر شگرف و نیرومندی برجای می‌گذارد و این تاثیرات براساس نوع موسیقی با دیگری متفاوت است. چیزی‌ که میان انواع موسیقی مشترک است کمک به انسان برای تجربه کردن گستره‌ای نامحدود از احساس‌های مختلف، از شادی و هیجان تا غم و آرامش، است.

موسیقی درمانی چیست؟
موسیقی‌ درمانی یک شیوه نوین در درمان بیماری‌های و تغییر در روحیه انسان‌هاست. شاید بتوان گفت امروز موسیقی درمانی نوعی جایگزین برای شیوه‌های درمانی دیگری همچون مشاوره یا درمان رفتاری-شناختی محسوب می‌شود.موسیقی درمانگران از پاسخ‌ها و واکنش‌های ذهنی فرد در ارتباط با موسیقی استفاده می‌کنند تا به حال کلی مغز ثبات ببخشند و تغییر‌هایی مثبت در آن به‌وجود می‌آورند.

 همان‌گونه‌که اشاره کردیم موسیقی درمانی نوعی شیوه نوین برای درمان بیماری‌هاست، اما موسیقی تنها همین کاربرد را ندارد. مطالعات نشان می‌دهد موسیقی درمانی در بهبود بهبود اعتمادبه‌نفس، ارتقای توانایی‌های ارتباطی، کمک به مستقل شدن، کسب آگاهی از حال خود و دیگران و بهبود تمرکز و قدرت توجه انسان نقش بسیار مهمی بازی می‌کند.

تاثیر موسیقی درمانی
امروز می‌دانیم که موسیقی روی مغز تاثیر زیادی دارد و این تاثیر چندسویه و بسیار پیچیده است. جالب است بدانید که هر کدام از جنبه‌های موسیقی مانند تمپو، ریتم و ملودی، توسط بخش متفاوتی از مغز پردازش و درک می‌شوند.

پیشینه موسیقی درمانی
انسان از دیرباز به موسیقی علاقه‌مند بوده و نسبت به آن توجه داشته است. موسیقی از دیرباز با تار و پود زندگی انسان عجین بوده است. به طور دقیق، پیدایش آلت‌های موسیقی به حدود چهل هزار سال پیش بازمی‌گردد. تاریخ نشان می‌دهد یکی از راه‌های ارتباطی مورد علاقه انسان همواره با استفاده از موسیقی بوده است.
یونان نخستین کشوری بود که از موسیقی برای درمان استفاده کرد. اما موسیقی درمانی، به آن شکلی که ما امروزه می‌شناسیم، در قرن بیستم و پس از پایان‌ گرفتن جنگ جهانی دوم به‌وجود آمد. افراد در آن هنگام به‌اندازه‌ای دل‌شکسته و افسرده بودند که روش‌های درمانی معمول تاثیری بر آن‌ها نداشت و موسیقی می‌توانست روحیه آن‌ها را بهبود بخشد.این شیوه به‌ اندازه‌ای مورد توجه قرار گرفت که در نیمه سده بیستم در دانشگاه‌ها به شکلی تخصصی مورد استفاده و بررسی قرار گرفت.

تفاوت موسیقی درمانی با سایر شیوه‌های درمانی
موسیقی واژگان خود را دارد واژگانی که روح را صیقل می‌دهند و با کلام بیگانه‌اند و این یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌ها میان این شیوه درمانی با دیگر روش‌هاست. در موسیقی درمانی برقراری ارتباط با واژگان معمول نیست و همین افراد زیادی را به سمت این شیوه درمانی می‌کشاند چراکه برخی افراد در برقراری ارتباط کلامی مشکل دارند بنابراین این روش برای آن‌ها بسیار سودمند است.

سیستم روان‌شناسی و مشاوره بر ارتباط کلامی استوار است به همین دلیل برای برخی که در سخن‌ گفتن مهارت ندارند و یا بیمارانی خاص مانند مبتلایان به اوتیسم و مانند آن را با محدودیت‌هایی روبه‌رو می‌کند. در این‌گونه مواقع موسیقی درمانی می‌تواند بسیار سودمند باشد. افزون‌ بر آن مهارت‌هایی که شخص طی جلسه‌های موسیقی درمانی می‌آموزد، می‌توانند در زندگی روزمره مورد استفاده قرار بگیرند.این کار‌ها گاه بیماران و افراد مراجعه‌کننده را به موسیقی علاقه‌مند می‌کند و تلاش می‌کنند یک ساز را بیاموزند. این فعالیت‌ها در روند بهبودی افراد و دگرگونی و بهترشدن حال روحی آن‌ها تاثیر زیادی دارد و به او کمک کنند راهی برای ابراز احساس‌هایش پیدا کند.

فواید موسیقی درمانی
مسلما هر شیوه و روش درمانی مزایا و ایرادات خود را دارد و این درباره موسیقی درمانی هم وجود دارد. برای نمونه آموختن موسیقی و کار با آلات موسیقی به تقویت حافظه، برقراری نظم در زندگی، تقویت میزان درک موضوع‌های پیچیده و بهبود مهارت‌های ریاضی کمک می‌کند. این مهارت‌ها هر یک می‌تواند مسئولیت‌پذیری و سخت‌کوشی را در افراد افزایش دهد و آن‌ها را تقویت کند.

موسیقی درمانی هم‌چنین می‌تواند اطلاعات عمومی افراد را بالا ببرد و آن‌ها را با موسیقی دیگر ملل و فرهنگ‌های دنیا آشنا کند. این کار به آن‌ها کمک می‌کند با درنظر گرفتن تفاوت‌ها یکدیگر را آن‌گونه که هستند بپذیرند و مورد داوری قرار ندهند.

یکی از مهم‌ترین نکاتی که در جلسات روان‌ درمانی باید وجود داشته باشد و اهمیت بسیار زیادی دارد ارائه فرصتی به مراجعه‌کننده برای ابراز هویتش است. در جلسات موسیقی درمانی این کار به شیوه‌ای انجام می‌شود که بیمار می‌تواند احساساتش را با شیوه‌ای خلاقانه بروز دهد و ابراز هویت کند. با این شیوه مراجعه‌کننده می‌تواند احساساتش را مدیریت کند و به همین سبب لذتی فراوان به دست می‌آورد که سبب می‌شود روحیه‌اش بهتر شود.

یکی دیگر از راه‌کار‌هایی که برای درمان در جلسات موسیقی درمانی استفاده می‌شود کمک به فرد برای سرودن ترانه است. نوشتن متن مناسب برای یک آهنگ می‌تواند توانایی ابراز احساس‌ها را با استفاده از ملودی و کلمه‌ها آسان‌تر کند و به افراد فرصتی آرامش‌بخش برای کنار آمدن با آسیب‌های روحی بدهد. از این شیوه اغلب برای بازیابی احساس‌ها، تجربه‌ها و خاطره‌های دردناک موجود از ناخودآگاه به خودآگاه استفاده می‌شود.این‌که فرد بتواند برای بیان احساسات خود از واژگان استفاده کند و آن‌ها را در قالب ترانه بیان کند به او اجازه می‌دهد هرچه بیشتر با درد و اندوهی که دارد روبه‌رو شود و کم‌کم آن‌ها را درک و از آن‌ها عبور کند. او با این کار درواقع می‌تواند احساسات خاص خود را واکاوی کند و با آن‌ها کنار آید.

موارد استفاده از موسیقی درمانی
براساس مطالعات و نتایج پژوهش‌هایی که در مورد موسیقی درمانی انجام شده این شیوه در بهبود اختلال‌های زیر مؤثر واقع شده است:
- آلزایمر
- تشویش/دلشوره
- اوتیسم
- بیماری‌های قلبی
- درد‌های مزمن
- انواع دیابت
- لکنت زبان
- نداشتن تعادل عاطفی
- سردرد
- غمگینی شدید ناشی از سوگ
- اختلال تنش‌زای پس از رویداد
- افسردگی پس از زایمان
- بازپروری پس از بیماری
- مشکل‌های تنفسی
- اعتیاد
- ضربه‌ مغزی
- اختلال‌های حرکتی ناشی از عدم تعادل
- کم‌خوابی/بی‌خوابی
- اختلال وسواس فکری-عملی
- اسکیزوفرنی
- بیماری‌های عصبی

موسیقی درمانی راه و درمانی قطعی برای بیماری‌های روحی و روانی نیست، اما می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد و در بهتر شدن حال افراد بسیار موثر باشد. مطالعات نشان داده است که موسقی می‌تواند ابزار مناسبی برای کمرنگ کردن علائم اختلال‌های مرسومی همچون افسردگی و اضطراب باشد. افراد با موسیقی می‌توانند احساسات خود را بدون واژگان بیان و خود را تخلیه کنند و روحیه خود را بهتر کنند.