وضعیت کسب‌وکارهای صنایع دستی وخیم است

گروه اقتصادی: آنطور که از شواهد پیداست، کسب‌وکارهای حوزه میراث فرهنگی به ویژه صنایع دستی در کشور تاکنون با اقبال خوبی روبه رو نشده‌اند. چراکه امکانات شتاب‌دهی و تسهیل‌گری برای استارتاپ‌های صنایع دستی و میراث فرهنگی آنطور که باید تاکنون فراهم نشده‌ است.حالا بسیاری از کسب‌وکارهای نوپا در حوزه صنایع دستی به دلیل عدم حمایت سازمان‌های مربوطه و زیان‌دهی بالا پیش از اینکه به رشد برسند، مجبور به تعطیلی می‌شوند. چون فعالیت در این حوزه به علت شرایط موجود، با ریسک بالایی همراه است.

 سوددهی صفر، زیان‌دهی بالا!
نورالدین حسینی، مالک فروشگاه فیزیکی و اینترنتی «نخلیف» درباره چگونگی تعطیلی کامل کسب‌وکار خود  می‌گوید:«به دلیل علاقه‌ای که محصولات صنایع دستی داشتیم، تصمیم‌ گرفتیم با مراجعه حضوری به روستاهای کم برخودار جنوب کشور، محصولات تولیدی زنان سرپرست خانوار را به پایتخت منتقل کنیم تا بیشتر در معرض دید و فروش قرار بگیرند. از طرفی هم مشتریان می‌توانستند محصولات را در نسخه اینترنتی فروشگاه مشاهده کنند و برای خرید حضوری در تهران راحت‌تر بودند.»

حسینی ادامه می‌دهد:«اما کسب‌وکار ما بیشتر ۱۰ ماه دوام نیاورد و نابود شد. تعطیل شدن کسب‌وکار به دلیل عدم سوددهی، زیان بالا و عدم حمایت‌ از بخش صنایع دستی بود. بخشی که علی‌رغم اهمیت آن کمترین توجه به آن می‌شود.»مالک فروشگاه نخلیف، همچنین از خانوارهایی می‌گوید که تنها راه درآمدشان از فروش محصولات تولیدی خودشان است و با عدم وجود حمایت‌ها و مشکلاتی مانند قطعی اینترنتی که برای آن‌ها ایجاد می‌شود، خطر نابودی معیشت این قشر از جامعه تشدید می‌کند.

او در پایان توضیح می‌دهد:«عدم حمایت‌ بخش دولتی و خصوصی از حوزه میراث فرهنگی باعث می‌شود که محصولات بومی کشور ناشناخته بمانند و افرادی که از طریق فروش این محصولات زندگی خود را می‌چرخانند، از تولید محصولات بومی دلسرد شود. همین موضوع در نهایت منجر به نابودی میراث فرهنگی خواهد شد.»از سوی دیگر خرید محصولات صنایع دستی، نیازمند شناخت کامل نسبت به این محصولات و درآمد کافی است. از آنجایی که شرایط اقتصادی کشور در حال حاضر به گونه‌ای نیست که جامعه بتواند از این محصولات حمایت کند، سازمان‌های مرتبط باید برای حفظ صنایع دستی پیش دستی کنند تا از نابودی این کسب‌وکارها جلوگیری شود.

افزایش دست‌فروشی نتیجه عدم حمایت
در سراسر جهان، سال‌هاست که تاکید می‌شود اگر کسب‌وکارهای میراث فرهنگی نتوانند خودشان را با ظرفیت‌های ارتباطی و فناوری اطلاعاتی جدید هماهنگ کنند و به ابزارهای لازم مجهز نشوند، عملا از گردونه رقابت حذف می‌شوند. اما آنطور که به نظر می‌رسد در کشور چالش‌های فراوانی در مسیر این نوع کسب‌وکارها قرار دارد.
در ایران نیز سال‌هاست چنین مضامین و رویکردهایی به اشکال مختلف مطرح و تقاضا ایجاد می‌شود. اما به دلیل به‌روز نبودن قوانین و مقررات، عدم سرمایه‌گذاری و نبود دانش کافی هنوز به درجه قابل قبولی از پیشرفت در این حوزه نیافته‌اند.

به تازگی نیز قطعی اینترنت روی کسب‌کارهای این چنینی تاثیرات منفی داشته‌ است. به طوری که پیش از این، زهرا نقوی، مشاور طرح توانمندسازی اقتصاد زنان سرپرست خانوار  در این باره گفته بود که با محدودیت اینترنت خیلی از زنان سرپرست خانوار مجدد مجبور به دست‌فروشی شده‌اند.

طبق گفته نقوی در سال‌های گذشته تمام تلاش برای این بوده که با استفاده از یک راه ارتباطی ثابت و پلتفرم‌های موجود که استفاده از آنها نیاز به تخصص خاصی نداشت و کار با آنها بسیار ساده بود، افراد روستایی و زنان سرپرست خانوار بتوانند کسب‌وکاری راه بیندازند و محصولات خود را بفروشند. اتفاقی که حالا افتاده روی آوردن مجدد به دست‌فروشی در میان این افراد است.

حوزه میراث فرهنگی از ظرفیت بسیار خوبی برای بهره‌برداری در کشور ما برخودار است، اما به نظر می‌رسد که هنوز اهمیت آن در میان مسئولان و بخش‌های مرتبط به خوبی درک نشده‌ است.کارشناسان معتقدند که اگر به این بخش و کسب‌وکارهای این حوزه، توجه بیشتری شود، می‌توان به‌راحتی محصولات دست ساز ایرانی را به خارج از کشور صادر کرد و از طریق آن به درآمد ارزی فراوانی دست یافت. همانطور که محصولاتی مانند فرش در کشورهای دیگر طرفداران بسیاری دارد، شانس دیگر محصولات صنایع دستی هم در بازارهای بین‌المللی بالاست.