افزایش صادرات نفت بدون برجام ممکن نیست

گروه اقتصادی: اوپک در آخرین نشست خود بر سر کاهش دو میلیون بشکه‌ای عرضه نفت به توافق رسید. توافقی که واکنش منفی آمریکا را در پی داشت و باعث صدور بیانیه کاخ سفید علیه عربستان شد.نرسی قربان، کارشناس ارشد حوزه انرژی،درباره کشمکش عربستان و آمریکا بر سر کاهش تولید نفت اوپک گفت: روابط این دو کشور بسیار گسترده‌تر از آن است که با چنین موضوعی خدشه‌دار شود. بنابراین کاهش تولید نفت از طرف اوپک و تهدیدهای آمریکا را نباید جدی گرفت. از سوی دیگر ایران هم نمی‌تواند جای عربستان را در بازار پر کند که این اتفاق عاملی برای رفع تحریم باشد. چه بسا افزایش حتی کم صادرات نفت از سوی ایران بدون احیای برجام ممکن نیست.

در ادامه مشروح کامل این گفتگو را می‌خوانید.
برخی گمانه‌ها از احتمال تحریم عربستان از سوی آمریکا حکایت دارند. نظر شما در این باره چیست؟
تحریم عربستان در حوزه‌‌ تسلیحاتی، فناوری و … محتمل است، اما این تصمیم قطعا به حوزه نفتی سرایت نمی‌کند. چراکه منطقی نیست به دلیل ممانعت اوپک نسبت به درخواست آمریکا (افزایش تولید) گزینه تحریم‌ نفتی مطرح شود. این تصمیم برای آمریکا گل به خودی است.کاهش تنها ۱۰ میلیون بشکه‌ای نفت از تولیدات عربستان بازار انرژی را با فاجعه روبه‌رو می‌کند. ضمن‌ آنکه بارها شاهد تلاش آمریکا برای ایجاد تعادل در بازار انرژی و کاهش قیمت طلای سیاه بوده‌ایم. با این حساب حتی فرضیه تحریم‌ در این حوزه مردود است.

گویا یکی از گزینه‌های آمریکا برای ضربه به اوپک و عربستان رفع تحریم‌ کشورهای نفت‌خیز مانند ایران و نزوئلاست. بنابراین نتیجه کشمکش این دو کشور می‌تواند به نفع ایران ختم شود؟
باز کردن حلقه تحریمی کشورهایی مانند ایران و ونزوئلا صرفا برای گسترش عرصه بازار انرژی است. بنابراین رفع تحریم آن‌ها را نمی‌توان به‌ منزله ضربه به عربستان تلقی کرد.تا زمانی که نیاز عربستان به اسلحه، بمب‌‌ در یمن و تعمیرات هواپیماها تنها به وسیله آمریکا تامین می‌شود، ضربه از طریق رفع تحریم کشورهای امثال ایران اصلا وزنی برای تنبیه عربستان ندارد.

موضع‌گیری عربستان و آمریکا در قبال یکدیگر یا تصمیم اوپک برای کاهش تولید نفت چه تاثیری بر روند مذاکرات ایران می‌تواند داشته باشد؟
برداشته شدن تحریم‌های نفتی ایران منوط به امضای برجام است که آن هم شرایط مذاکره‌ای خاص خود را دارد. اما مجموعه این عوامل بی‌تاثیر بر روند مذاکرات نیست.

با توجه به شرایط موجود و نیاز روزافزون دنیا به انرژی، ایران و ونزوئلا به عنوان دو کشور بزرگ در ذخایر نفت و گاز می‌توانند نقش موثری در بازار انرژی ایفا کند. بنابراین ورود این دو کشور برای تامین نفت دنیا لازم است.نه‌تنها تحریم‌‌های ایران باید لغو شود، بلکه سرمایه‌گذاری در این حوزه مستلزم پیگیری است. صرف برداشته شدن تحریم‌های ایران مثمر ثمر نیست؛ چراکه با این شرایط نهایت یک میلیون بشکه وارد بازار انرژی می‌شود که این میزان نهایت یک درصد از بازار انرژی را پوشش می‌دهد.

آیا تأثیر جنگ روسیه و اوکراین بر بازار انرژی خنثی شده است؟
همچنان جنگ اوکراین و روسیه، تصمیم کاهش تولید نفت اوپک و اخیراً کشمکش عربستان و آمریکا همگی در روند برجام تاثیرگذار هستند. ضمن‌ آنکه نقش بازیگران دیگری همچون اروپا، آمریکا را باید در نظر گرفت. حال با کوچک‌ترین جرقه‌ای در هر یک از این ماجراها مسیر برجام تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد.با توجه به میزان ذخیره نفتی ایران روی دریا، تولید روزانه یک میلیون بشکه که نیمی از آن در گذشته به اروپا صادر می‌شد فرصت خوبی برای ایران فراهم است که از نزاع میان عربستان و آمریکا استفاده کند. البته این طرف مقابل منتظر فرصت‌طلبی ایران نمی‌ماند و قاعدتا پیش‌شرط‌هایی برای ورود ایران در نظر می‌گیرد.

به نظر شما تصمیم اوپک مبنی بر کاهش سیاسی بود یا اقتصادی؟
تصمیم اخیر اوپک مبنای اقتصادی داشت و بر اساس عرضه و تقاضای جهانی چنین تصمیمی اتخاذ شد. حتی دبیرخانه این سازمان در این باره اعلام کرد که عرضه نفت در حال حاضر زیاد است. بنابراین باعث کاهش قیمت شده است. پس تصمیم اتخاذشده بر اساس اقتضای بازار گرفته شد و صرفا جنبه اقتصادی داشت. در گذشته نیز بارها شاهد تصمیم کاهش عرضه بوده‌ایم که مکررا به مرحله عمل نرسیده و به عبارتی تقلب رخ داده است.

اگر این تصمیم جدی نیست، دلیل موضع‌گیری آمریکا نسبت به اوپک چیست؟
تهدیدهای آمریکا را نباید جدی گرفت؛ چراکه این قبیل جدال‌ها در سیاست تنها جنبه زورآزمایی لفظی دارد. هرکس در این میان گزینه‌های خود را به رخ دیگری می‌کشد تا در نهایت به نتیجه دلخواه خود برسد.