پیامد‌های شتابزدگی در کنترل بحران

گروه سیاسی: روزنامه اعتماد نوشت: پس از گذشت نزدیک به سه ماه از اعتراضات در کشور، تدبیری برای واکنش مناسب و سازنده به این اعتراضات و کاهش التهابات به کار بسته نشده است و همچنان واکنش‌های تحریک‌آمیز در رویارویی با چنین اعتراض‌هایی نشان داده می‌شود. اندک توجهی به ادبیات فرهنگ سیاسی و تجربه کشور خودمان و دیگر کشور‌های جهان لازم است تا به این باور رسید در هنگامه‌ای که موج اعتراضی در کشور دامنه‌دار می‌شود یا زمینه دامنه‌دار شدن دارد، به‌کارگیری سیاست‌های قهری و قدرت سخت، نه تنها فضا را آرام نخواهد کرد بلکه بر دامنه تنش‌ها خواهد افزود. محوریت قراردادن پیش‌فرض‌های گوناگون ناسازگار با ماهیت اعتراض‌ها و انگیزه و هدف معترضان، نه تنها برخورد‌های سخت را توجیه‌پذیر نمی‌سازد، بلکه پیامد‌های ناخواسته و مغایر با هدف مدیریت اعتراضات را در پی خواهد داشت.
به استناد گزارش شورای امنیت کشور، نزدیک به ۲۰۰ نفر در اعتراض‌های چند هفته گذشته جان خود را از دست داده‌اند. چنین حجم تلفات، به تنهایی می‌تواند به گسترش اعتراض‌ها و رادیکال شدن رفتارها، خواسته‌ها و شعار‌های معترضان بینجامد که در عمل اینگونه هم شد. موضع‌گیری‌های گاه‌به‌گاه مسئولان رده‌های گوناگون، نشانگر گونه‌ای از آشفتگی و تصمیم‌گیری در فضای خشم و عصبانیت است. نشانه چنین آشفتگی و شتابزدگی در تصمیم‌ها، موضع‌گیری‌ها و تحلیل‌های غیرمنسجم و حتی به دور از واقعیت فضای عمومی جامعه است که بخشی از آن در خبر‌های درزشده به فضای جامعه در روز‌های اخیر نمودار شده است. تصمیم‌گیری شتابزده در چنین فضایی، به جای اینکه راه‌حلی برای برون‌رفت از التهاب باشد؛ خود مساله‌ای بحران‌زاست زیرا هر تصمیم شتابزده و بدون جامع‌نگری، همانند نزدیک کردن شعله به انبار باروت است. چنین وضعیتی، هم معترضین آرام را رادیکال می‌سازد و هم نیرو‌های خاموش و با موضع خاکستری را به عرصه اعتراض‌ها می‌کشاند. پیامد دیگر شتابزدگی در مدیریت بحران، در کنار رادیکال شدن فضای اعتراض‌ها؛ پدیدار شدن و گسترش تردید در نیرو‌های مهار‌کننده اعتراض‌ها و حتی مسوولان رده‌های میانی و پایین است.
چنین تردیدی ممکن است در عمل به دوقطبی شدن مسوولان و نیرو‌های انتظامی و امنیتی نقش‌آفرین در جامعه بینجامد. دوقطبی شدن این نیروها، جامعه را به یک تنش فراگیر می‌کشاند. بنابراین بایسته است که در هر تصمیم‌گیری برای رویارویی با اعتراض‌ها، پیامد‌های احتمالی آن تصمیم و نقش و موضع‌گیری اقشار گوناگون جامعه (مردم معترض، خاموش و نیرو‌های انتظامی، امنیتی و مسوولان) در صورت اتخاذ تصمیم مورد توجه قرار گیرد. بدیهی است تصمیم‌هایی که با جامع‌نگری و بهره‌گیری از گفتگو و شنیدن صدای معترضین گرفته می‌شود و اقناع افکار عمومی را بسان یک سازوکار سازنده دنبال می‌کند، بهتر از تصمیم‌های شتابزده و بحران‌زاست. شوربختانه هرروز جامعه از فرصت اتخاذ تصمیم آرام‌بخش دور شده و به سمت فضای رادیکالی پیش می‌رود که نتیجه تصمیم‌های شتابزده و به دور از واقع‌بینی است.