بهار نیوز - اتلاف پول و انرژی در طرح نهضت ملی مسکن

گروه اقتصادی: مسکن با ثبت تورم سالانه 46 درصدی در هشتمین ماه سال جاری، از نرخ تورم اسمی هم پیشی گرفته است؛ باید اشاره داشت که این جهش قیمتی به دنبال جهش ناگهانی قیمت دلار در این ماه رخ داده است. کارشناسان اقتصادی، یکی از اصلی‌ترین دلایل رشد قیمت مسکن را ضعف سمت عرضه می‌دانند. بر همین اساس همواره تاکید می‌شود برای تعدیل قیمت‌ مسکن و کاهش هیجانات در این بازار لازم است بخش تولید تقویت شده و عرضه افزایش یابد. اما آیا طرح نهضت ملی مسکن راهکار مناسبی برای تقویت سمت عرضه بوده است؟

دولت اگر چه وظیفه تامین مسکن و رفاه مردم را بر عهده دارد اما همواره تلاش کرده است از این نمد کلاهی هم برای خود بدوزد و بر همین اساس طی سال‌های اخیر طرح‌هایی نظیر مسکن مهر و نهضت ملی مسکن را با کنارزدن بخش خصوصی به عنوان نسخه درمان بازار مسکن ارائه کرده است. با این حال اما هر دو طرح شکست‌خورده تلقی می‌شوند و نتوانسته‌اند اهداف اولیه خود را به درستی محقق کنند. اما اشکال کار کجاست و باید از چه راهی تورم مسکن را کنترل و متقاضیان واقعی را خانه‌دار کرد؟

دومینوی افزایش قیمت در زنجیره تولید مسکن
در همین ارتباط رئیس هیات مدیره کانون سراسری انبوه‌سازان کشور عنوان کرد: موضوعی که ما در سال جاری با آن مواجه بوده‌ایم، افزایش قیمت تمام‌شده مسکن است که یکی از آن می‌تواند افزایش قیمت مصالح باشد. سیدمحمد مرتضوی گفت: کاهش ارزش پول ملی و تورمی که به صورت افسارگسیخته در کشور وجود دارد خود را در حوزه‌های مختلف از جمله قیمت مصالح ساختمانی و دستمزدها نشان می‌دهد؛ در چنین وضعیتی قدرت خریدی هم در بازار وجود ندارد و معاملات مسکن هم پررونق برآورد نمی‌شود.

وی تاکید کرد: عملا خرید و فروش و معاملات با رکود مواجه است اما افزایش قیمت تمام‎شده به گونه‌ای است که تاثیر خود را در نرخ‌های پیشنهادی بازار مسکن می‌گذارد و این تاثیر به ویژه در مسکن ارزان‌قیمت یا در خانه‌های کوچک‌متراژ بیشتر است؛ غالبا هم در سال‌های اخیر سمت و سوی معاملات به سمت مسکنی بوده است که با قیمت کمتری مورد معامله قرار می‌گیرد.

انحراف منابع به سمت طرح‌های شکست‌خورده
مرتضوی در ادامه اظهار کرد: در چنین شرایطی یک نکته بسیار بااهمیت این است که دولت خود را درگیر طرح بزرگی مانند نهضت ملی مسکن کرد که البته عملا موفقیت قابل توجهی هم نداشته است؛ به عبارت بهتر به هیچ عنوان نتوانست در این حوزه موفقیتی کسب کند! دولت در واقع بخشی از منابع و تسهیلات بانکی را به سمت این طرح سوق داد و رویکرد حمایتی خود از موضوع مسکن را بر این حوزه متمرکز کرد.

این فعال بخش خصوصی بیان کرد: حمایت دولت از بخش مسکن البته رویکرد خوبی است اما ما با نوعی اتلاف انرژی و منابع مالی روبرو بودیم زیرا درگیر طرحی شدیم که خروجی ملموسی از آن نگرفتیم! در حالی که اگر دولت انرژی و منابع مالی قابل توجهی را که به سمت نهضت ملی مسکن هدایت کرده، در جهت حمایت از بخش خصوصی و تثبیت قیمت مصالح ساختمانی به کار می‌گرفت شاهد بهبود وضعیت مسکن کشور بودیم. در حال حاضر دستگاه‌های اجرایی، جریان‌ها و نهادهایی که در حوزه مسکن تاثیرگذارند با رویکردهای غیرموجه، جزیره‌ای و ناهماهنگ در حوزه حمایت از تولید مسکن، مقدمات افزایش قیمت مسکن را فراهم می‌کنند.

راهکار چیست؟
به اعتقاد مرتضوی باید برنامه‌ریزی به گونه‌ای انجام می‌شد که این ناهماهنگی از میان برود و دولت با حمایت‌های موثر و میدانی کمک می‌کرد بستری فراهم شود که بخش خصوصی بتواند تکالیف خود را به راحتی در صحنه عمل و اجرا پیاده کند و بازار مسکن نیز رونق بگیرد. رئیس کانون انبود‌سازان کشور بیان کرد: دولت باید نقش خود را از یک مجری ناموفق به یک حامی در حوزه مسکن تبدیل کند؛ هم در ارتباط با حمایت‌های تسهیلاتی موثر از طریق بانک‌ها و هم از طریق تصویب یک سری قوانین راهبردی و پرداختن به حوزه طرح جامع مسکن دولت باید این رویکرد را در پیش بگیرد.

وی تاکید کرد: طرح جامع مسکن بر تولید مسکن متمرکز است و به آن جهت می‌دهد تا به سمت متناسب‌کردن بازار با نیازهای اصلی و هدفمندکردن سمت تقاضا حرکت کند؛ اما دولت به این بخش ورود نکرد و هیچ حمایتی انجام نداد و صرفا به دنبال تحقق وعده‌ای غیرعملی بود! در واقع طرح ساخت چهار میلیون واحد مسکونی در چهار سال نه تنها موثر و گره‌گشا نبود بلکه معتقدم موضوعات فعلی بازار و تولید مسکن را پیچیده تر از گذشته کرد و گرهی به گره‌های قبلی افزود.

لزوم بازنگری در طرح ساخت مسکن دولتی
رئیس کانون انبوه‌سازان تصریح کرد: برای اجرای یک نسخه موثر و کارآمد در حوزه مسکن و کاهش فشار موجود روی بخش تقاضا، باید سیاست‌های جاری دولت در حوزه مسکن تعدیل شود و اهداف طرح نهضت ملی مسکن مورد بازنگری و اصلاح قرارگیرد و به بیان دیگر جراحی اساسی روی آن صورت گیرد. مرتضوی بیان کرد: باید الگوهای موفق مالی برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر و کسانی که هدف تامین مسکن و طرح های دولت بوده‌اند اما اساسا آورده مناسب و کافی برای خرید مسکن ندارند در نظر گرفته شود. در واقع باید به این گروه‌ها کمک شود تا بتوانند در بازار مسکن حضور پیدا کنند و از یک مسکن حداقلی بهره‌مند باشند.

حرکت به سمت استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی
مرتضوی تاکید کرد: دولت باید به جای آنکه به سمت عقد قرارداد با مجموعه های شبه‌دولتی برود، همراهی و همکاری بیشتری با بخش خصوصی داشته باشد و از ظرفیت‌های بخش خصوصی استفاده کند. مجموعه‌های شبه‌‌دولتی مانند بنیاد مسکن، ستاد اجرایی و قرارگاه‌های جهادی که به دلایل مختلف طی یکی دو سال گذشته تشکیل شده‌اند اساسا نقش چندان موثری در تولید مسکن حتی همان مسکن حمایتی هم نداشته‌اند؛ آنها در چارچوب گروه‌های هدف پیش‌بینی شده در نهضت ملی مسکن هم نتوانستند به آن معنا تاثیرگذار باشند. دولت باید به جای قرارداد با این مجموعه‌ها بخش خصوصی را که متولی اصلی تامین مسکن برای مردم است تقویت کند. مانند همه کشورهای توسعه‌یافته در دنیا که تولید مسکن را به توسعه‌گران در مناطق مختلف محول می‌کنند و از طریق بالابردن توان و ظرفیت توسعه‌گران، تغییرات کالبدی، محیطی، اجتماعی و نهایتا مسکنی کیفی و مناسب را ایجاد می‌کنند.

اهمیت طرح جامع مسکن
مرتضوی در ادامه، تدوین طرح جامع مسکن را یکی از مشکلات بزرگ کشور دانست و افزود: شما می‌بینید طرحی مانند طرح مسکن مهر یک سری نقاط مثبت هم دارد اما به دلیل اینکه با طرح‌های بالادستی مانند آمایش سرزمینی و غیره هماهنگی ندارد، طی اجرای آن دچار جانمایی‌های اشتباه می‌شوند و محله‌هایی ساخته می‌شود که نه از هویت اجتماعی برخوردار است و نه زیرساخت‌های لازم برای یک سکونت‌گاه مناسب را داراست و در واقع مسکنی تولید می‌شود که کارایی لازم را ندارد.

وی افزود: در جریان این طرح‌ها، سرمایه‌های مردم، سرمایه‌های ملی و تسهیلات بانکی همگی در محیط‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرند که نه مورد استقبال مردم است و نه زندگی در آنها از کیفیت مناسبی برخوردار است. رئیس کانون انبوده‌سازان مسکن عنوان کرد: اینها نتیجه نداشتن طرح جامع مسکن و بی‌توجهی به طرح‌های بالادستی در حوزه مسکن است! وی افزود: اینکه به یکباره گفته می‌شود چهار میلیون مسکن برای مردم تولید می‌کنیم، در واقع عدم توجه به طرح های بالادستی است.

مرتضوی بیان کرد: این نگاه بر اساس خروجی‌هایی که ما از طرح جامع مسکن و طرح‌های بالادستی می‌گیریم نیست و صرفا نگاهی هیجانی است که باعث می شود نتوانیم از یک مسکن مناسب و کیفی برای مردم برخوردار باشیم؛ نهایتا می بینیم که بعضا خانه‌های زیادی هم در برخی مقاطع زمانی تولید می‌شود اما به عنوان خانه‌های خالی دسته‌بندی می‌شوند. خانه‌هایی که مورد پسند و استفاده مردم و تقاضامحور نیستند که این نتیجه بی‌توجهی دولت به طرح‌های بالادستی است و دولت باید اقدامات جدی و موثری را در حوزه مسکن داشته باشد.