بهار نیوز - در زرادخانه روسیه چه تسلیحاتی وجود دارد؟

گروه بین الملل: ولادیمیر پوتین" رئیس جمهور روسیه از زمان آغاز جنگ روسیه علیه اوکراین تهدیدات هسته‌ای بسیار نگران کننده‌ای را مطرح ساخته و نگرانی‌ها در این باره که ممکن است فرمان غیرقابل تصور را صادر کند و اجازه دهد نیرو‌های روس از تسلیحات کشتار جمعی استفاده کنند را افزایش داده است؛ وضعیتی که سناریویی کابوس وار قلمداد می‌شود.
به گزارش فرارو به نقل از بیزینس اینسایدر؛ پوتین در ماه سپتامبر وعده داد از "تمامیت ارضی روسیه" دفاع خواهد کرد و اشاره پنهانی به کاربرد احتمالی تسلیحات هسته‌ای داشت و تاکید نمود این "یک بلوف نیست". پوتین از آن زمان تاکنون اشاره‌های تهدید آمیز به زرادخانه هسته‌ای روسیه را ادامه داده است.استفاده از یک بمب هسته‌ای تاکتیکی یک اقدام عمدی خواهد بود و نیازمند یک فرآیند چند مرحله‌ای است که سازمان‌های جاسوسی ایالات متحده ممکن است آن را شناسایی کنند. تاکنون مقام‌های امریکایی اعلام کرده اند که هیچ نشانه‌ای از وجود تهدید در این باره را مشاهده نکرده اند.
روسیه بزرگترین زرادخانه تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی جهان را در اختیار دارد سلاح‌هایی که تاثیر آن در میدان نبرد ممکن است به نابودی ده‌ها خودروی زرهی محدود شود، اما در صورت استفاده علیه یک شهر هم چنان می‌توانند ده‌ها هزار نفر را به قتل برسانند.
به گفته کارشناسان، برخلاف موشک‌های بالستیک قاره پیما که قدرت انفجاری‌شان اغلب برحسب مگاتن اندازه گیری می‌شود سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی مورد استفاده، سلاح‌های اضطراری آماده شلیک در یک لحظه نیستند بلکه تسلیحاتی قدیمی با قابلیت اطمینان مشکوک هستند که باید از انبار خارج شده و برای استفاده به یک واحد خط مقدم ارسال شوند.
با این وجود، استفاده از تنها یک بمب هسته‌ای تاکتیکی می‌تواند واکنش زنجیره‌ای فاجعه بار را تشدید کند. "جو بایدن" رئیس جمهور امریکا در ماه اکتبر تا آنجا پیش رفت که نشان داد خطر "آخرالزمان" هسته‌ای به بالاترین سطح از زمان بحران موشکی کوبا در سال ۱۹۶۲ میلادی به این سو رسیده است و ایالات متحده به طور خصوصی به روسیه اعلام کرده است که در صورت استفاده از تسلیحات هسته‌ای این اقدام "پیامد‌هایی فاجعه بار" در پی خواهد داشت.پوتین به طور کامل نگفته که روسیه قصد دارد از سلاح هسته‌ای استفاده نماید، اما او می‌خواهد این گونه به امریکا و کشور‌های اروپایی القا کند که هر چه جنگ طولانی‌تر شود خطر استفاده از تسلیحات هسته‌ای نیز افزایش خواهد یافت.
اگرچه برخی ناظران مسائل روسیه گمان می‌کنند که پوتین برای جلوگیری از حمایت غرب از کی‌یف بلوف می‌زند، اما بسیاری از کارشناسان ارشد هسته‌ای می‌گویند که تهدیدات او را باید جدی گرفت.
کارشناسان نظامی و تسلیحات هسته‌ای می‌گویند در صورتی که پوتین تصمیم به استفاده از تسلیحات هسته‌ای را اتخاذ کند به احتمال زیاد از تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی در اوکراین استفاده خواهد کرد و نه از یک سلاح هسته‌ای استراتژیک هر چند که دومی را به عنوان یک گزینه حفظ خواهد کرد. تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی یا غیر استراتژیک برای حملات محدودتر یا استفاده در میدان نبرد با برد کوتاه‌تر در نظر گرفته شده‌اند در حالی که تسلیحات هسته‌ای استراتژیک معمولا بازده انفجاری بالاتری دارند و برای استفاده در برابر اهداف دورتر از خطوط مقدم در نظر گرفته شده اند.
بر اساس آخرین ارزیابی فدراسیون دانشمندان آمریکایی روسیه با در اختیار داشتن ۵۹۹۷ کلاهک بزرگترین ذخایر هسته‌ای در جهان را در اختیار دارد اگرچه تقریبا ۱۵۰۰ کلاهک اصطلاحا بازنشسته شده و تمام تسلیحات هسته‌ای فعال روسیه نیز مستقر و آماده استفاده نیستند.
تخمین زده می‌شود که روسیه حدود ۱۹۱۲ سلاح هسته‌ای تاکتیکی در زرادخانه خود دارد و یک سه‌گانه هسته‌ای کاملا عملیاتی را حفظ می‌کند که به آن کشور این توانایی را می‌دهد تا تسلیحات هسته‌ای را از طریق زمین، هوا و دریا به اهداف مورد نظر خود برساند. بازده انفجاری یک سلاح هسته‌ای تاکتیکی بین ۱۰ تا ۱۰۰ کیلوتن است (یک کیلوتن واحد اندازه گیری نیروی انفجاری ۱۰۰۰ تن تی ان تی است)، اما روسیه هم چنین دارای تسلیحات هسته‌ای کم بازدهی است که کمتر از یک کیلوتن هستند.
گفته می‌شود این تسلیحات هنوز قدرت فوق العاده‌ای دارند. بمب اتمی پرتاب شده توسط ایالات متحده در ناکازاکی در طول جنگ جهانی دوم تنها ۲۱ کیلوتن قدرت انفجاری داشت و جان حدود ۷۴ هزار نفر را گرفت. تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی‌ای وجود دارند که بیش از چهار برابر قدرتمندتر هستند."داریل کیمبال" مدیر اجرایی انجمن کنترل تسلیحات در مورد تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی می‌گوید:"این تسلیحات ماشین‌های کشتار ویرانگر و بی رویه‌ای هستند".
"پاول پودویگ" پژوهشگر ارشد انستیتو تحقیقات خلع سلاح سازمان ملل متحد باور دارد که پوتین علیرغم تهدیدات‌اش که روسیه را به درهم شکستن تابوی اتمی نزدیک می‌کند از تسلیحات هسته‌ای در میدان جنگ استفاده نخواهد کرد.
پودویگ می‌گوید:"در بهترین حالت یک سلاح هسته‌ای تاکتیکی می‌تواند حدود ده تانک را نابود کند. هم چنین، چگونگی استفاده از آن یک کابوس لجستیکی به خصوص برای ارتشی، چون ارتش روسیه است که دست کم در اوایل جنگ حتی برای تامین غذای سربازان خود نیز در مضیقه قرار داشت. برای استفاده از چنین تسلیحاتی باید هماهنگ باشید. باید با آلودگی‌های ناشی از استفاده از آن مقابله کنید. کار آسانی نخواهد بود".حتی اگر قصد چنین حمله‌ای صرفا نشان دادن عزم و تمایل روسیه برای تشدید تنش باشد "پودویگ" فکر نمی‌کند که روسیه با یک بمب اتمی در میدان نبرد به آن دست یابد.
او می‌گوید: "تنها یک انفجار بر فراز دریای سیاه برای وارد آوردن شوک کافی نیست. شما واقعا باید افراد زیادی را به قتل برسانید چیزی مانند حمله اتمی علیه یک شهر کامل. ما در مورد ده‌ها و شاید صد‌ها هزار نفر کشته صحبت می‌کنیم و شما در صورت تصمیم به استفاده از تسلیحات باید این کار با خونسردی زیادی انجام دهید".ویرانی ناشی از کاربرد تسلیحات هسته‌ای باعث تضعیف پوتین در داخل روسیه خواهد شد. او جنگ اوکراین را با طرح ایده تاریخ مشترک اوکراین با روسیه به روس‌ها فروخت، اما در صورت تخریب شهر‌ها یا کشتار دسته جمعی اوکراینی‌ها دیگر نخواهد توانست توجیهی را مطرح کند.روسیه در سال ۲۰۲۰ سندی به نام "اصول اساسی سیاست دولتی فدراسیون روسیه در مورد بازدارندگی هسته ای" منتشر کرد که دکترین هسته‌ای آن کشور را مشخص می‌کند. در آن سند آمده است که رئیس جمهور روسیه برای استفاده از سلاح هسته‌ای تصمیم می‌گیرد.
به گفته سرویس تحقیقات کنگره امریکا رئیس جمهور روسیه فرمانده عالی نیرو‌های مسلح روسیه است و او اختیار هدایت استفاده از سلاح‌های هسته‌ای را برعهده دارد. به عبارت دیگر، این تصمیم پوتین است که آیا روسیه از سلاح هسته‌ای استفاده یا خیر با این وجود، اجرای آن تصمیم به سادگی فشار دادن یک کلید نخواهد بود. اگر پوتین دستور حمله اتمی را صادر کند ممکن است در مرحله‌ای دستورات او رد شود. با این وجود، هیچ راهی وجود ندارد که بدانیم آیا کسی جرات دارد در برابر رئیس جمهور روسیه که سابقه به قتل رساندن یا زندانی کردن مخالفان اش را داشته مقاومت کند و از فرمان او سرپیچی نماید یا خیر.
"هانس کریستنسن" مدیر پروژه اطلاعات هسته‌ای در فدراسیون دانشمندان آمریکایی می‌گوید که کل فرایند با تصمیم پوتین آغاز می‌شود. او می‌افزاید:"البته همانند رویه موجود در امریکا در روسیه نیز ارتش باید با رئیس جمهور برای اجرای خواسته وی همکاری کند. گمان نمی‌کنم کلید قرمز رنگی روی میز پوتین وجود داشته باشد که او بتواند آن را فشار دهد و ناگهان تسلیحات هسته‌ای شروع به پرواز کنند. احتمالا استفاده از یک سلاح هسته‌ای تاکتیکی در مقایسه با یک سلاح هسته‌ای استراتژیک مدت زمان بیش تری به طول خواهد انجامید چرا که سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی برای کاربرد فوری در دسترس نیستند".
کریستنسن توضیح می‌دهد که تسلیحات هسته‌ای غیر استراتژیک روسیه "در انبار مرکزی قرار دارند و باید ابتدا از پناهگاه خود خارج شده و به واحد‌های پرتابی که آن تسلیحات را شلیک می‌کنند انتقال داده شوند". بر اساس گزارش‌های تازه در اطلاعات به دست آمده از سوی آمریکا تاکنون هیچ نشانه‌ای مبنی بر آماده شدن پوتین برای استفاده از سلاح هسته‌ای مشاهده نشده است.
هم چنین، برخی از تسلیحات هسته‌ای روسیه با توجه به سن و زمان نگهداری به طور بالقوه غیر قابل استفاده هستند. "پاول بایف" پژوهشگر نظامی که پیش‌تر برای وزارت دفاع شوروی کار کرده در ماه اکتبر به "گاردین" گفته بود:"بخش عمده کلاهک‌های ذخیره شده در روسیه بسیار قدیمی هستند و آزمایش نشده اند. واقعا دشوار است که بگوییم تا چه اندازه مناسب هستند، زیرا بسیاری از آن کلاهک‌های تاریخ انقضای شان گذشته است".
سندی که روسیه در سال ۲۰۲۰ منتشر کرد چهار سناریو را ارائه می‌کند که به طور بالقوه می‌تواند منجر به استفاده از تسلیحات هسته‌ای شود: استفاده از تسلیحات هسته‌ای یا سلاح‌های کشتار جمعی علیه روسیه یا متحدان اش، تهاجم متعارف که موجودیت روسیه را تهدید می‌کند، موشک‌های بالستیکی که در حال حاضر وجود دارند و در حال حرکت به سوی روسیه یا متحدان آن کشور قرار دارند و در نهایت حمله‌ای علیه دولت یا ارتش روسیه که قابلیت واکنش هسته‌ای آن کشور را به خطر اندازد.
با این وجود، تهدیدات اخیر پوتین نشان می‌دهند که او ممکن است دکترین رسمی هسته‌ای روسیه را نادیده بگیرد و از تسلیحات کشتار جمعی برای ارسال پیامی جدی به اوکراین و متحدان غربی آن کشور استفاده کند. البته احتمال تحقق این سناریوی خطرناک اندک قلمداد شده است.بحث و مجادله در مورد این که آیا پوتین واقعا گامی افراطی برای استفاده از سلاح هسته‌ای بر خواهد داشت یا خیر وجود دارد با این وجود، اجماع گسترده‌تر مبنی بر آن است که جنگ اوکراین خطر بحران هسته‌ای را به سطحی رسانده که نظیر آن در دهه‌های گذشته مشاهده نشده است.
کریستنسن می‌گوید بعید به نظر می‌رسد که روسیه از تسلیحات هسته‌ای در اوکراین استفاده کند. او می‌گوید:"برای آن که چنین سناریویی تحقق یابد همه چیز باید به طور قابل توجهی به سطح درگیری مستقیم بین ناتو و روسیه برسد". "آندریا کندال تیلور" افسر ارشد سابق اطلاعاتی که از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ میلادی بخش تحلیل استراتژیک روسیه را در شورای اطلاعات کلی امریکا هدایت کرده بود می‌گوید:"خطر استفاده پوتین از تسلیحات هسه‌ای در کوتاه مدت هنوز اندک است". با این وجود، او اشاره می‌کند که تصمیم پوتین برای الحاق چهار منطقه اوکراین یعنی مناطق در خط مقدم جنگ اوکراین به عنوان بخشی از خاک فدراسیون روسیه این خطر را افزایش داده است.او می‌گوید:"من اکنون نگران هستم زمانی که اوکراینی‌ها سرزمینی که روسیه به خاک خود الحاق کرده را بازپس گیرند با توجه به این که پوتین شخصا بر روی این موضوع سرمایه گذاری کرده خطر استفاده روسیه از یک سلاح هسته‌ای تاکتیکی در میدان نبرد افزایش یابد".
بر اساس ارزیابی موسسه مطالعات جنگ امریکا اگر پوتین تصمیم بگیرد از تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی در اوکراین استفاده کند احتمالا با این امید چنین کاری را انجام می‌دهد که اوکراین را شوکه کرده و وادار به تسلیم نماید یا آن که غرب را وادار به قطع کمک‌های تسلیحاتی نماید. این موسسه در گزارش خود می‌نویسد:"بسیار بعید است که چنین حملاتی اوکراین یا غرب را وادار به تسلیم سازند این قماری عظیم از نوعی است که پوتین در طول تاریخ از انجام آن خودداری ورزیده است".یکی از مهم‌ترین پرسش‌ها در مورد استفاده احتمالی روسیه از سلاح هسته‌ای این است که غرب و به طور خاص ناتو چگونه پاسخ خواهند داد.
اوکراین یک قدرت هسته‌ای نیست. اما چندین کشور در ناتو از جمله ایالات متحده یک ائتلاف نظامی متشکل از ۳۰ عضو که از اوکراین در نبرد با روسیه حمایت کرده اند زرادخانه‌های هسته‌ای مخصوص به خود را دارند.
ایالات متحده و روسیه در مجموع تقریبا ۹۰ درصد کلاهک‌های هسته‌ای جهان را در اختیار دارند. دو کشور در طول جنگ سرد بیش از یک بار به طور خطرناکی به جنگ هسته‌ای نزدیک شدند، اما خوشبختانه توانستند از بروز فاجعه جلوگیری کنند. دولت بایدن به روسیه هشدار داده که در صورت استفاده از تسلیحات هسته‌ای این تصمیم پیامد‌های جدی به دنبال خواهد داشت، اما به جزئیات آن اشاره نکرده است. کارشناسان، اما توصیه می‌کنند که امریکا نباید در پاسخ به روسیه از تسلیحات هسته‌ای استفاده کند.
آنان اشاره می‌کنند که ایالات متحده می‌تواند علاوه بر پاسخی از طریق تسلیحات متعارف حملات غیر کشنده با استفاده از قابلیت‌های سایبری تهاجمی را نیز در نظر بگیرد.