بهار نیوز - از واریانت جدید XBB.1.5 چه می‌دانیم؟

گروه علمی: سر و کله‌ی واریانت فرعی XBB.1.5 که به «کراکِن» (Kraken) تغییر نام داده، نخستین‌بار بین نوامبر و دسامبر 2022 در نیویورک یا اطراف آن در ایالات متحده پیدا شد. گفته می‌شود این نامگذاری غیررسمی، توسط یکی از متخصصان زیست‌شناسی، به نام ریان گریگوری، در توییتر مطرح شد. هدف از برگزیدن چنین نامی، تشبیه قدرت این واریانت جدید به یک هیولای دریایی افسانه‌ای و عظیم‌الجثه با همین نام است. شایان ذکر است که این نامگذاری از جانب سازمان جهانی بهداشت به طور رسمی تأیید نشده است.

XBB.1.5 چیست؟
یکی از زیرشاخه‌های دیگر اومیکرون از نوع غالب جهانی، واریانت XBB.1.5 است که حاصل ادغام دو زیرسویه با یکدیگر است و همین مسئله، آن را به یک گونه‌ی نوترکیب تبدیل کرده است. شینا کرویکشنک، استاد مؤسسه ایمونولوژی در دانشگاه منچستر، در این باره توضیح می‌دهد که دو زیرسویه مختلف از سویه اومیکرون با هم همگرا شده‌اند و این واریانت را به وجود آورده‌اند.از زمان ظهور سویه اومیکرون در اواخر سال 2021، این زیرسویه نسبت به گونه‌های قبلی (از جمله دلتا) عملکرد قوی‌تری داشته است.

این واریانت چه علائمی دارد؟
طبق اطلاعات و شواهد موجود، علائم XBB.1.5 شبیه به علائم دیگر سویه‌های پیشین اومیکرون است؛ افراد مبتلا علائمی شبیه علائم سرماخوردگی را تجربه می‌کنند. شایع‌ترین علائم احتمالی واریانت XBB شامل آبریزش بینی، سردرد، تهوع و استفراغ، معده درد، عطسه و گلودرد شدید است.

آیا XBB.1.5 نسبت به زیرسویه‌های قبلی خطرناک‌تر است؟
پروفسور وندی بارکلی از امپریال کالج لندن می‌گوید: XBB.1.5 دارای جهشی به نام F486P است که توانایی اتصال به سلول‌ها را در ویروس، بازیابی کرده و در عین حال ایمنی‌گریزی را تقویت می‌کند؛ همین باعث انتشار راحت‌تر ویروس می‌شود.این بدان معناست که هر مصونیتی که ما به واسطه واکسن‌ها و یا سابقه قبلی ابتلا به ویروس کووید کسب کرده‌ایم، ممکن است به اندازه کافی مؤثر نباشد چرا که این واریانت دارای یک مکانیسم فرار ایمنی است.

او اضافه می‌کند که این تغییراتِ تکاملی، به مثابه مراحلی هستند که ویروس جهت یافتن راه‌های جدید برای دور زدن مکانیسم‌های دفاعی بدن آنها را طی می‌کند.دانشمندان احتمال می‌دهند XBB.1.5 زمانی ظهور یافت که فردی به دو زیرسویه مختلف (BA.2.75 و BA.2.10.1) از خانواده اومیکرون آلوده شد؛ به عبارتی در این حالت بخشی از ژنوم یک ویروس با جزء دیگری از ویروس دوم ادغام شده و پیوند می‌یابد؛ همین امر سبب تقویت، توالی و انتشار حداکثری ویروس می‌شود.

سازمان جهانی بهداشت (WHO) تأیید کرد که XBB.1.5 نسبت به سایر زیرسویه‌هایی که تاکنون مشاهده شده، در رشد و شیوع پیشگام‌تر است و به نوعی در این خصوص برتری دارد. اما طبق گفته‌های این سازمان، تا کنون هیچ نشانه‌ای مبنی بر جدی یا خطرناک‌تر بودنِ این واریانت نسبت به انواع قبلی اومیکرون وجود ندارد.

XBB.1.5 تا کنون در کدام مناطق مشاهده شده است؟
این واریانت جدید از خانواده اومیکرون تا کنون در کشورهایی از جمله بریتانیا و ایالات متحده مشاهده شده است. طبق داده‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده (CDC) در شرایط فعلی، زیرسویه XBB.1.5 عامل بیش از 40 درصد موارد ابتلا به کووید در ایالات متحده است و همین مسئله، آن را به واریانت غالب در این کشور تبدیل می‌کند.پس از ایالات متحده، این واریانت در سراسر اروپا، استرالیا و بخش‌هایی از آسیای جنوب شرقی گزارش شده است.در بریتانیا، در حال حاضر تنها حدود 4 درصد موارد ابتلا به کووید، مربوط به این واریانت است؛ اما امکان افزایش آن وجود دارد. همچنین آمارها (تا اواسط دسامبر) حاکی از این است که از هر 25 مورد کووید در بریتانیا یک مورد XBB.1.5 بوده است. آژانس امنیت بهداشتی بریتانیا قرار است هفته آینده گزارشی پیرامون شیوع این واریانت در بریتانیا منتشر کند.

نگرانی‌های پزشکی پیرامون شیوع XBB.1.5 چقدر است؟
پروفسور بارکلی تأکید می‌کند که در رابطه با بریتانیا آنچنان جای نگرانی نیست زیرا هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که ثابت کند XBB.1.5، سد محافظتی واکسن در برابر بیماری شدید را شکست دهد. او نگران تأثیر بالقوه این واریانت بر گروه‌های آسیب‌پذیر است؛ افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و یا کسانی که واکسن دریافت نکرده‌اند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند.

گفته می‌شود نگرانی‌ها بیشتر در رابطه با کشورهایی مانند چین است. پروفسور دیوید هیمن، از دانشکده بهداشت لندن، می‌گوید: «چین می‌بایست اطلاعات بالینی را در مورد افراد مبتلا، بصورت شفاف به اشتراک بگذارد تا مشخص شود عملکرد ویروس در یک جمعیت غیر ایمن چگونه است.»دکتر اریک فیگل-دینگ، اپیدمیولوژیست، نیز پیش‌تر (29 دسامبر) پیرامون گسترش XBB.1.5 در صفحه توییتر خود نوشته بود: «این واریانت فرعی جدید (XBB.1.5)، از زیرسویه‌های BQ و XBB هم ایمنی‌گریزتر است و هم در انتشار شدیدتر عمل می‌کند.»