دمانس چیست؟
ابتدا، برای آنکه بدانیم آلزایمر چیست باید دمانس را بشناسیم. دِمانس یا اختلال شناخت و حافظه به شرایطی گفته می‌شود که بر اثر آن طی روندی آهسته و تدریجی، عملکرد های عالی مغز دچار آسیب شده و از بین می‌رود. معمولا افت حافظه نشانه ای است که سبب مراجعه فرد به پزشک می شود و علاوه بر آن نقایصی در چندین قلمرو شناختی مانند قدرت تفکر، تکلم، قضاوت، استدلال و ادراک دیده می‌شود.

بیماری آلزایمر موجب میشود بر روی سلول های ناحیه هیپوکامپ مغز (بخش حافظه) افراد مبتلا رسوبات پروتئینی به نام پلاک های آمیلوئید ایجاد شود. این پلاک ها نه تنها مانع از ارتباط بین سلول های عصبی می شود، بلکه باعث تخریب سلول های اطراف خود نیز خواهد شد. علاوه بر پلاک های آمیلوئید، کلافه های پیچیده دیگری با نام کلافه های نوروفیبریلاری در سلول های عصبی مغز به وجود می آید. ازدیاد و رشد این ترکیب باعث از بین رفتن سلول های مغزی می شود. کاهش سطح بعضی از موادشیمیایی که پیام ها را بین سلول های عصبی منتقل می کند نیز باعث از بین رفتن ارتباط بین سلول ها می گردد. تمام این موارد باعث کوچک شدن و آتروفی مغز می شود.

با افزایش سن تغییراتی در حافظه ایجاد می شود که طبیعی است. اما نشانه های بیماری آلزایمر چیزی بیش از فراموشی های موقتی و ساده می باشند. افرادی که به بیماری آلزایمر دچار می شوند، مشکلاتی را در برقراری ارتباط، یادگیری، تفکر و استدلال تجربه می کنند. این مشکلات بر وضعیت شغلی، فعالیت های اجتماعی و زندگی خانوادگی فرد تاثیر می گذارد.انجمن جهانی آلزایمر ده علامت هشدار را تهیه کرده است تا به شما کمک کند تغییراتی را که در اثر بالا رفتن سن در حافظه ایجاد می شود از علائم بیماری آلزایمر افتراق دهید.

بین تغییرات معمول حافظه و علائم بیماری مرز مشخص و واضحی وجود ندارد. اگر فردی دچار تغییراتی در عملکرد و حافظه خود شد بهتر است به پزشک مراجعه کند . بنابر توصیه انجمن آلزایمر ایران، بهتر است در مورد این بیماری اطلاعاتی کسب کنند. همچنین افراد مبتلا به دمانس (اختلال شناخت و حافظه) و خانواده هایشان هر چه سریعتر مورد حمایت و مراقبت قرار گیرند .

۱ـ اختلال حافظه
اختلال حافظه، در حدی که در انجام فعالیتهای روزانه، مشکل ایجاد کند. افراد معمولی ممکن است یک قرار ملاقات، اسم همکار و یا شماره تلفن دوستی را فراموش کنند و سپس بخاطر آورند. اما فرد مبتلا به بیماری آلزایمر اغلب مسائل (بویژه مسائلی که اخیرا اتفاق افتاده) را فراموش می کند و هرگز هم بخاطر نمی آورد.

۲ـ مشکلات در انجام کارهای عادی
فرد پر مشغله ممکن است گهگاهی حواسش پرت شود. مثلاً هویجی راکه برای استفاده درکنار غذای اصلی پخته است، برروی اجاق گاز جاگذارده، تا پایان غذا هم بخاطر نیاورد.اما فرد مبتلا بتدریج توانائی پخت غذا (به شیوه سابق) را ازدست میدهد وگاهی نیز فراموش میکند که غذا خورده است.

۳ـ ضعف بیان
برای همه افراد پیش میآید که در پیدا کردن لغات مناسب دچار مشکل شوند. ولی فرد مبتلا به بیماری آلزایمر گاهی کلمات ساده را ازیاد برده و لغات نامناسب جایگزین میکند. درنتیجه جملات او نامفهوم می شوند. اشتباهات دستوری و ناتوانی دنبال کردن یک موضوع از دیگر نشانه هاست.

۴ـ گم کردن زمان و مکان
بطور طبیعی گاهی اوقات ممکن است افراد مواردی را از یاد ببرند. مثلاً روزهای هفته، تاریخ روز و یا مقصدشان را فراموش کنند ولی دوباره با تمرکز بیاد بیاورند. فرد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است در خیابان راه خود را گم کند. نداند که چگونه به آنجا رفته است و یا نتواند از آنجا راه خانه خود را دوباره پیدا کند.

۵ـ ضعف یا کاهش قضاوت
ممکن است فردمبتلا به بیماری عفونی مراجعه به پزشک را به تعویق بیاندازند ولی بالاخره اینکار را انجام میدهد. اما فرد مبتلا بهبیماری آلزایمر نه مشکلاتش را درک می کند و نه مراجعه به پزشک را ضروری می داند. همچنین اختلال در تصمیم گیریهای ساده (مانند پوشیدن لباس های زمستانی در گرمای تابستان) از دیگر علائم هشداردهنده است.

۶ـ مشکلات در تفکر ذهنی
گاه و بی‌گاه ممکن است افراد رسیدگی به حساب های مالیشان را مشکل بدانند. اما فرد مبتلا به بیماری آلزایمر به تدریج ارقام را فراموش می‌کند و نمی‌داند با آنها چکار کند.

۷ـ جابجا گذاشتن اجسام
هر کسی ممکن است که موقتاً کلید یا کیف پولش را سر جایش نگذارد. ولی فرد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است اجسام را در جاهای نامربوط بگذارد. مثلاً گذاشتن اتو در فریزر و یا ساعت مچی در قندان.

۸ـ تغییرات در حالات و رفتار
همه ممکن است گهگاهی غمگین و یا بد خلق باشند. اما در فرد مبتلا به بیماری آلزایمر خُلق بیمار میتواند سریعاً‌ تغییر کند. حتی وی بی هیچ دلیل، آرامشش به اشک و خشم تبدیل شود.

۹ـ اختلال در درک تصاویر و تشخیص اندازه و فاصله آن ها

۱۰ـ از دست دادن انگیزه
بطور طبیعی افراد گاهی از کار خانه، فعالیت‌های شغلی و یا وظایف اجتماعی خسته می‌شوند. ولی در نهایت و پس از کمی استراحت دوباره انگیزه های خود را با می یابند. اما فرد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است نسبت به وقایع و رویدادهای محیط زندگی و خانواده اش کاملاً ‌بی تفاوت بنظر آید.

بعد از تشخیص آلزایمر چه باید کرد؟
حتی اگر از قبل انتظار دریافت تشخیص دمانس برای خود را داشته اید، شنیدن این خبر ممکن است شما و اطرافیانتان را وحشتزده کرده و اوقاتی پراضطراب و ناراحت کننده را ایجاد کند . به یاد داشته باشید که ابتلاء به دمانس به معنای پایان زندگی نیست. شما هنوز می توانید بسیاری از کارها را انجام دهید.برای اینکه زندگی هم اکنون و در آینده آسانتر و لذت بخش تر باشد،برای آینده خود برنامه ریزی کنید و نوع درمان و مراقبتی که مایل هستید در آینده داشته باشید را در وصیت نامه ای مشخص نمائید. چون در آینده شاید نتوانید خواسته های خود را بیان نمائید.

گرفتن کمک
پزشک متخصص و انجمن آلزایمر ایران می توانند به شما کمک کنندو اطلاعات و راهنمایی‌های لازم را ارائه کنند.

مشاوره
مشاوره به شما فرصتی می دهد تا مسائل و مشکلات خود را مطرح کنید.

مسائل مالی خود را روشن سازید
بسیار حائز اهمیت است که مسائل مالی را برنامه ریزی کنید.

حفظ استقلال
تصور می شود افراد مبتلا به دمانس از همان ابتدا تمامی توانائی هایشان را از دست داده و به دیگران وابسته می شوند.حقیقت اینست که با گذر زمان دمانس بر توانائیهای فرد اثر می گذارد اما درجات آسیب از فردی تا فرد دیگر متفاوت است.بسیار حائز اهمیت است که این افراد تا حد ممکن مهارت هایشان را حفظ کنند. این فعال بودن به افراد مبتلا به دمانس کمک می کند تا احساس بهتری نسبت به خود داشته باشند.

رانندگی
بعد از گرفتن تشخیص دمانس باید بدانید که ادامه رانندگی به صلاح شما نیست. هرچند که برخی افراد تا مدتی بعد از گرفتن تشخیص به رانندگی ادامه می‌دهند اما در هر حال رانندگی می تواند برای شما و دیگران خطر ساز باشد.