ناسا سال گذشته با ماموریت «آزمایش تغییر مسیر دوگانه سیارک» یا «دارت»(DART) نشان داد که چگونه چنین سنگی می‌تواند با برخورد یک فضاپیما به آن، از مسیر برخورد با زمین منحرف شود اما اگر یک ماهواره مستقیما در یک سیارک فرو رود و مسیر آن را تغییر ندهد، چه اتفاقی می‌افتد؟

یک پژوهش جدید ادعا می‌کند که نابود کردن «ایتوکاوا»(Itokawa) که سیارکی به اندازه پل بندرگاه سیدنی است، به دلیل مقاوم بودن آن در برابر برخورد، بسیار دشوار است. ایتوکاوا از سنگ‌ها و صخره‌های سست تشکیل شده است که تحت تأثیر گرانش به هم چسبیده‌اند؛ بنابراین بیشتر آن را فضای خالی تشکیل می‌دهد. به همین دلیل، این سیارک به جای یک تکه سنگ بزرگ و یکپارچه، به عنوان یک سیارک متشکل از توده قلوه‌سنگ شناخته می‌شود.

به رغم اینکه ایتوکاوا حدود دو میلیون کیلومتر از زمین فاصله دارد، هنوز رسما یک سیارک بالقوه خطرناک شناخته می‌شود که در صورت رسیدن به زمین می‌تواند به آن آسیب برساند.این پژوهش جدید که توسط کارشناسان «دانشگاه کورتین»(Curtin University) استرالیا انجام شده است، نمونه‌هایی از ایتوکاوا را بررسی کرد که کاوشگر فضایی ژاپنی «هایابوسا»(Hayabusa) در سال ۲۰۱۰ آنها را جمع‌آوری کرد و به زمین آورد. پروفسور «فرد جوردن»(Fred Jourdan)، پژوهشگر ارشد این پروژه گفت: برخلاف سیارک‌های یکپارچه، ایتوکاوا یک تکه سنگ نیست، بلکه متعلق به خانواده توده‌های قلوه‌سنگ است و این بدان معناست که به طور کامل از سنگ‌ها و صخره‌های سست ساخته شده و تقریبا نیمی از آن فضای خالی است. به طور خلاصه، ما دریافتیم که ایتوکاوا به یک بالشتک فضایی غول‌پیکر شباهت دارد و نابود کردن آن بسیار دشوار است.

این گروه پژوهشی از دو روش مکمل برای تجزیه و تحلیل سه ذره گرد و غبار به دست آمده از ایتوکاوا استفاده کردند که قطر آن تقریبا ۳۳۰ متر است. نخستین روش، «پراش الکترونی پس‌پراکنده»(EBSD) است که می‌تواند اطلاعاتی را در مورد ساختار یک ماده و اینکه آیا در اثر ضربه حرکت کرده است، ارائه دهد. روش دوم، «تاریخ‌گذاری آرگون-آرگون»(Argon–argon dating) است که برای تعیین تاریخ برخورد سیارک‌ها استفاده می‌شود. نتایج این پژوهش، نظریه پذیرفته‌شده کلی را تایید می‌کند مبنی بر اینکه ایتوکاوا از یک جرم بسیار بزرگ‌تر باقی مانده که در اثر برخورد متلاشی شده است.یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند این برخورد بزرگ که سیارک والد ایتوکاوا را نابود کرد و ایتوکاوا را تشکیل داد، حداقل ۴.۲ میلیارد سال پیش روی داده است. این بسیار طولانی‌تر از زمان بقای سیارک‌های یکپارچه به اندازه ایتوکاوا است که در کمربند سیارک‌ها قرار دارند و تصور می‌شود که بقای آنها تنها چند صد هزار سال باشد.

این که ایتوکاوا برای مدت طولانی وجود داشته است، از این ایده حمایت می‌کند که اجرام فضایی می‌توانند از آن عبور کنند و از زمان شکل‌گیری آن نیز این کار را انجام داده‌اند. جوردن گفت: چنین زمان بقایی که به طور شگفت‌انگیزی طولانی است، برای سیارکی به اندازه ایتوکاوا به ماهیت ضربه‌گیر مواد توده‌های آن نسبت داده می‌شود.با وجود این، پژوهشگران می‌گویند که یافته‌ها به طور کلی مثبت هستند زیرا آنها اطلاعاتی را در مورد ایتوکاوا در اختیار ما قرار می‌دهند که پیشتر شناخته‌شده نبود.

دوام سیارک‌هایی مانند ایتوکاوا پیشتر ناشناخته بود و چنین ناآگاهی می‌تواند توانایی طراحی راهبردهای دفاعی را در صورت پرتاب شدن به زمین به خطر بیندازد.پروفسور «نیک تیمز»(Nick Timms)، از پژوهشگران این پروژه گفت: ما تصمیم گرفتیم به این پرسش پاسخ دهیم که آیا سیارک‌هایی از این دست در برابر برخورد مقاوم هستند یا اینکه با کوچک‌ترین ضربه‌ای تکه‌تکه می‌شوند. اکنون که ما دریافتیم آنها می‌توانند تقریبا در کل تاریخ منظومه شمسی زنده بمانند، احتمالا در کمربند سیارکی بیش از آنچه پیشتر تصور می‌شد فراوان هستند. بنابراین، احتمال بیشتری وجود دارد که اگر یک سیارک بزرگ به سمت زمین پرتاب شود، یک توده قلوه‌سنگ باشد.

روش ناسا برای ماموریت دارت در سال گذشته، به عنوان «برخورد جنبشی» شناخته می‌شود اما گزینه‌های بالقوه دیگری نیز وجود دارند.تیمز افزود: اگر یک سیارک برای فشار جنبشی خیلی دیر تشخیص داده شود، شاید بتوانیم از روش تهاجمی‌تری مانند استفاده از موج ضربه‌ای یک انفجار هسته‌ای نزدیک برای منحرف کردن یک سیارک از مسیر بدون تخریب آن استفاده کنیم.

بهار نیوز