بهار نیوز - نقشه‌های ملک عبدالله برای پسرش

گروه بينالملل: يک رسانه عرب زبان ضمن بررسی دلایل برکناری بندر بن سلطان از ریاست دستگاه اطلاعاتی عربستان آن را تلاشی برای هموار کردن مسیر مقرن بن عبدالعزیز دانسته است.

شبکه المنار در مطلبی با عنوان پایان دوره بندر بن سلطان و آغاز دوره مقرن بن عبدالعزیز آورده است: با وجود اینکه ارزیابی تحولات و تغییرات متوالی در راس هرم رهبری در عربستان دشوار است اما تغییر اخیر یعنی برکناری بندر بن سلطان از ریاست دستگاه اطلاعاتی عربستان از وجود تحولات جدید در عربستان که سنگ بنای دوره آینده این کشور و اوضاع داخلی آن و بحث روابط این کشور با آمریکاست حکایت دارد.

المنار می‌افزاید: شادمانی اطرافیان بندر بن سلطان درباره احتمال بازگشت به سمت خود در ریاض و پیگیری وظایفی که ملک عبدالله در جولای سال 2012 به وی موکول کرده بود، زیاد به طول نیانجامید.این محافل نزدیک به بندر بن سلطان در اواخر مارس گذشته اعلام کرده بودند که" مترنیخ" سیاست سعودی آماده بازگشت به وظایف قبلی خود و پرونده سوریه مي‌شود.

این موضع گیری محافل نزدیک به بندر بن سلطان سئوالاتی را مطرح مي‌کند که از جمله آنها این است؛آیا قرار بوده است که بندر بن سلطان به فعالیت خود ادامه دهد و ظرف سه هفته اوضاع عوض شده است یا اینکه وی از زوایای پشت پرده قصر پادشاهی در ریاض آگاه نبوده است به ویژه اینکه وی اخمیر دوره نقاهت خود را پس از سفر درمانی به آمریکا در مغرب مي‌گذرانید. اما چرا این تحول در برهه کنونی رخ داد و چند ماه قبل هنگامی که بندر به ناگاه از عرصه کنار رفت رخ نداد؟

المنار درباره دلایل آن مي‌نویسد: یکی از مهمترین علل کنار گذاشتن بندر بن سلطان موضوع سوریه بود.کاملا روشن و آشکار است که بندر بن سلطان در تحقق وعده خود برای سرنگونی نظام سوریه ناکام ماند هر چند که از همه ابزار و حیله ها استفاده کرد.وی حامی گروه های مرتبط به القاعده و گروه های که این تفکر را داشتند شد.

یکی دیگر از علل برکناری بندر بن سطان به موضوعات داخلی مربوط مي‌شود و آن به سرو سامان دادن به اختلافات بر مي‌گردد. کاملا آشکار است که ملک عبدالله به دنبال سر سر و سامان دادن به اوضاع جانشینی برای ممانعت از ایجاد خلاء در رهبری عربستان سعودی و واگذار نکردن آن به هیئت بیعتی که در سال 2006 آن را تاسیس کرد و فرصت ندادن به آنچه وظیفه این هیئت بود یعنی انتخاب پادشاه آینده، است.

وی خیلی سریع مقرن بن عبدالعزیز را به عنوان ولیعهد انتخاب کرد و ولیعهد کنونی شاهزاده سلمان و هیئت بیعت را در برابر عمل انجام شده ای که امکان اصلاح آن در آینده از سوی هر طرفی وجود ندارد،قرار داد.بر اساس زمزمه هایی که مطرح است گفته مي‌شود که ملک عبدالله برادر ناتنی اش مقرن را برای رهبری آماده مي‌کند به ویژه که وی را با دیدگاه های خود نزدیک مي‌بیند و اعتماد ویژه ای به وی در سر و سامان دادن اوضاع دارد.برخی نیز بر این باورند که پادشاه کنونی زمینه را برای ارتقای فرزند ارشد خود متعب رئیس گارد ملی به جایگاه بالاتر فراهم مي‌کند. وی جانشین مقرن در پست معاونت دوم نخست وزیر مي‌شود و مسیر طبیعی برای پادشاهی اش در عربستان در آینده هموار مي‌شود.

المنار بیان کرد: یک موضوع مهم در این زمینه وجود دارد و تثبیت اساس دوره آینده به رهبری مقرن بن عبدالعزیز در صورتی که امور به وی محول شود است.بنابر این باید موانع موجود بر سر راه وی برداشته شود و تیم حامی وی تشکیل شود.بندر بن سلطان در این ترکیب جایی نداشت.برخی ها نوشته اند که روابط میان ملک عبدالله و بندر بن سلطان هنگامی که ملک عبدالله ولیعهد و بندر بن سلطان سفیر عربستان در واشنگتن بود مطلوب نبود.یک منبع نزدیک به خاندان سعودی اعلام کرد که عبدالله از بندر در آن مرحله انتقاد کرده بود.طبیعی است در چنین شرایطی ملک عبدالله هموار کردن اوضاع برای مقرن بن عبدالعزیز با وجود بندر بن سلطان در راس یک پست اساسی را قابل اطمینان نداند.

اما یکی دیگر از عوامل برکناری بندر بن سلطان مربوط به آمریکا بود. بندر بن سلطان یکی از عوامل تنش میان ریاض و واشنگتن بود.با توجه به خودداری آمریکا از فرو رفتن به طور مستقیم در جنگ سوریه و عدم اقدام نظامی در برابر ایران برای کاستن جایگاه منطقه ایران،بندر بن سلطان ضمن انتقاد از آمریکا از امکان کاهش روابط سیاسی و اقتصادی با آمریکا سخن گفت موضوعی که خوشایند آمریکایی ها نبود.شاید برکناری اش سه هفته پس از دیدار باراک اوباما از ریاض غیر منتظره نبود و این دیداری که طرفین از آن انتظار تفاهم و نزدیکی در دیدگاه ها را درباره پرونده های مورد اختلاف داشتند.دست یابی به تفاهم کاهش سطح خواسته های ریاض از واشنتگن و وجود افراد مورد تفاهم طرفین را طلب مي‌کرد.

المنار در ادامه نوشت: برکناری بندر بن سلطان از پست ریاست دستگاه اطلاعاتی عربستان مشابه آنچه درباره ترکی الفیصل رخ داد،است زیرا وی همین سمت را قبل از حوادث یازده سپتامبر سال 2001 بر عهده داشت. وی در آن برهه روابطی با طالبان در افغانستان داشت که پس از اتهاماتی که محافل آمریکایی علیه سعودی ها طرح کردند،ترکی الفیصل کنار گذاشته شد. یکی دیگر از دلایل برکناری بندر بن سلطان وضعیت جسمانی وی است. بندر بن سلطان65 ساله از مشکلات روحی و جسمی رنج مي‌برد و این وضعیت ابهامات زیادی را درباره رهبری دستگاه اطلاعاتی از سوی وی مطرح مي‌کند اما این عامل با توجه عواملی که قبلا به آنها اشاره شد کم اهمیت به نظر مي‌رسد.

المنار مي‌نویسد: بندر بن سلطان در نوزده جولای 2012 جانشین مقرن بن عبدالعزیز شد.این اقدامی انقلابی در مقایسه با خط مشی سنتی سیاست خارجی عربستان سعودی محسوب مي‌شد.علت روی کار آوردن بندر بن سلطان به عجله ای که رهبران سعودی برای سرنگونی نظام سوریه داشتند مربوط مي‌شد.در آن زمان این گونه برداشت مي‌شد که افراد دیگر در داخل خاندان سعودی که بتوانند این ماموریت را برعهده گیرند وجود ندارد.

بندر بن سلطان با بازی های اطلاعاتی و روابط محکم با مسئولان آمریکایی و دستگاه های اطلاعاتی آمریکا توانست نظر مساعد آنها را به عنوان یک مرد قوی برای انجام این ماموریت جلب کند.سعودی ها به دنبال کاستن از نفوذ ایران و مطرح کردن عربستان به عنوان یک قدرت اصلی در منطقه بودند.سعودی ها به موضوعات روانی بندر بن سلطان در آن هنگام توجه نکردند به ویژه که گزارش های غربی از مشکلات روانی و عقلی وی حکایت داشت به طوری که ویلیام سامبسون یکی از نویسندگان غربی از دوره افسردگی که بندر در دهه نود با آن دسته و پنجه نرم کرده بود خبر داده بود.

این رسانه لبنانی در ادامه درباره شرایط پس از بندر آورده است: کاملا مشخص نیست که مسئولان سعودی استراتژی خروج از بحران سوریه را در پیش گرفته باشند و اینکه آن را از خارج با کمترین هزینه و زیان اداره کنند.شواهد همچنان از ادامه کمک های تسلیحاتی عربستان سعودی به گروه های مسلح حکایت دارد.تغییر بندر بن سلطان با شخصی خارج فردی دیگر قابل تامل است به ویژه که پست دستگاه اطلاعاتی اخیرا شاهد حضور تعدادی از شاهزادگان بوده است.هدف واگذاری مدیریت دستگاه اطلاعاتی به فردی است که تناسب بیشتری با مقرن بن عبدالعزیز داشته باشد و به این ترتیب یوسف الادریسی رئیس جدید اطلاعات کمتر در موضوعات امنیتی و منطقه ای از جمله پرونده سوریه دخالت مي‌کند به ویژه که محمد بن نایف وزیر کشور عربستان سعودی ناظر بر این پرونده است.

المنار بیان کرد: نباید این نکته را فراموش کرد که بندر بن سلطان همچنان ریاست شورای امنیت ملی را بر عهده دارد و این پستی است که قبل از ریاست دستگاه اطلاعاتی در اختیار داشته است آیا نقش وی باقی مي‌ماند؟ این سئوالی است که هفته و ماه های آینده پاسخ آن مشخص خواهد شد به ویژه که صدور احکام ملوکانه در ریاض اخیرا روند شتابزده ای پیدا کرده است و قبل از دیگران برای سعودی ها غیر منتظره بوده است.