مقام‌های ناسا به تازگی اعلام کرده‌اند که کاوشگر مرز میان‌ستاره‌ای (IBEX) بالاخره به کنترل‌کننده‌ها اجازه داده است رایانه آن را بار دیگر راه‌اندازی کنند (۶ مارس) و به سه هفته مشکل در تلاش برای برقراری ارتباط با این فضاپیما پایان داده است.

گروه عملیات این ماموریت یک عملیات «بازنشانی اضطراری» یا بازنشانی خارجی فضاپیما را انجام داد که به کنترل‌کننده‌ها اجازه داد تا بار دیگر کنترل این فضاپیمای به اغما رفته را به دست گیرند.به گفته مقام‌های ناسا، اکنون همه چیز به حالت عادی بازگشته است و دورسنجی IBEX نشان می‌دهد که فضاپیما کاملاً عملیاتی است و به شکل عادی کار می‌کند.

دورسنجی، سنجش از راه دور یا تله‌متری (telemetry) به معنی اندازه‌گیری پارامترهایی خاص ازجمله دما، رطوبت، ضربان قلب از راه دور و سپس ارسال آن‌ها را از طریق مخابرات (اغلب بی‌سیم) به مکان دیگر است.کاوشگر مرز میان‌ستاره‌ای ناسا در اکتبر ۲۰۰۸ برای مطالعه لبه بیرونی هلیوسفر با تمرکز بر «حباب» که مرز میان محیط خورشید و فضای میان‌ستاره‌ای را نشان می‌دهد، پرتاب شد.

هلیوسفر یا هورسپهر (Heliosphere) پهنه‌ای است حباب‌مانند که بادهای خورشیدی را دربرگرفته است. هورسپهر دربرگیرنده همه منظومه شمسی و میدان مغناطیسی خورشیدی است که کیلومترها دورتر از مدار پلوتو را در بر می‌گیرد. پلاسمایی که از خورشید به بیرون دمیده می‌شود (طوفان‌های خورشیدی) این حباب را در مقابل فشار گازهای فضای میان‌ستاره‌ای، هیدروژن و هلیوم مولکولی که در کهکشان راه‌شیری پخش هستند، ایجاد و حفظ می‌کند. جریان باد خورشیدی از خورشید آغاز می‌شود و تا منطقه ضربه خروجی (Termination Shock) با سرعت پیش می‌رود تا اینکه با رسیدن به این منطقه به صورت ناگهانی از سرعت آن کاسته شود.

منطقه‌ای که بعد از ضربه خروجی واقع شده‌ است به نام پوش خورشیدی (Heliosheath) شناخته می‌شود. پوش خورشیدی منطقه‌ای میانی است که مرز بیرونی آن، مرز هلیوسفر محسوب می‌شود. به مرز هلیوسفر منطقه توقف خورشیدی (Heliopause) نیز گفته می‌شود. شکل کلی حباب هلیوسفر با توجه به فشار و چگالی گازهایی که منظومه شمسی از داخل آن عبور می‌کند و همچنین نسبت به خورشید تغییر می‌کند و به شکل یک کره دقیق و کامل نیست. کمبود داده و بکر و کاوش نشده بودن این مناطق موجب به وجود آمدن نظریه‌های زیادی برای مدل‌سازی این نواحی شده‌ است.

فضاپیمای IBEX در سال اول پس از پرتاب، به طور کامل از هلیوسفر نقشه‌برداری کرد و هر شش ماه یک بار تصاویری از کل آسمان ثبت می‌کند.مشهورترین کشف IBEX کشف ناحیه متراکمی از ذرات است که به نام "روبان IBEX" نامیده شده است.

ناسا برای اولین بار در اواخر فوریه مشکلات مربوط به «بازیابی قابلیت فرماندهی» IBEX را اعلام کرد، اما تاکید کرد که این فضاپیما برخلاف تنظیم و راه‌اندازی مجدد غیرمنتظره رایانه‌اش و قرار دادن IBEX در حالت اضطراری، سالم است.مقامات ناسا در یک به‌روزرسانی درروز ۲۴ فوریه گفتند: نرم افزار پرواز هنوز در حال اجرا است و به نظر می‌رسد که سیستم‌های این فضاپیما هنوز کارایی دارند.

IBEX بخشی از شبکه‌ای از فضاپیماها را تشکیل می‌دهد که باد خورشیدی (جریان ثابت ذرات روان از خورشید) را در کنار خود خورشید مطالعه می‌کنند تا درک بهتری از نحوه شکل‌دهی هلیوسفر منظومه شمسی ما به دست بیاید.این فضاپیما تاکنون ۱۵ سال را در فضا گذرانده و بیش از یک دهه قبل از پایان ماموریت اصلی خود در سال ۲۰۱۱ تاکنون به کار خود ادامه داده است.

بهار نیوز