گزارشات متعدد نقش آهن در تقویت آسیب‌های اکسیداتیو درگیر در فرآیند از بین رفتن غشای سلول‌های عصبی (دمیلیناسیون) و از بین رفتن سلول‌های عصبی (نورودژنراسیون) را نشان داده‌اند. با این وجود اثرات شلاته‌کننده‌های آهن از جمله دفریپرون بر حفاظت و ترمیم میلین به خوبی مشخص نشده است. شلاته‌کننده‌ها موادی هستند که به مواد معدنی متصل می‌شوند و از جذب آن‌ها جلوگیری می‌کنند.

دکتر عاطفه رعیت پور که این پژوهش در قالب رساله دکترای تخصصی وی در رشته فیزیولوژی انجام شده است، با بیان این مقدمه گفت: بنابراین در این مطالعه به بررسی وقوع نوعی مرگ سلولی (فروپتوز) به دنبال از بین رفتن غشای سلول‌های عصبی (دمیلیناسیون) عصب بینایی با لیزولستین پرداختیم و اثرات داروی دفریپرون را بر حفاظت از میلین و ترمیم آن بررسی کردیم.

وی افزود: القای مدل دمیلیناسیون با تزریق لیزولسیتین به عصب بینایی موش‌های نر C57BL/6J انجام شد. در مقاطع زمانی مختلف از ۶ ساعت تا ۷ روز پس از تزریق، عصب بینایی موش‌ها برای بررسی میزان تجمع آهن و بررسی‌های مولکولی و بیوشیمیایی شاخص‌های فروپتوز جمع‌آوری شد. برای ارزیابی اثربخشی دفریپرون بر التهاب و میزان گسترش دمیلیناسیون، گروه‌هایی از حیوانات به مدت ۳ و ۷ روز متوالی تحت درمان روزانه با دفریپرون قرار گرفتند.

برای بررسی اثر دارو بر فرآیند ترمیم، حیوانات مدل داروی دفریپرون را از روز ۷ در فاز رمیلیناسیون دریافت کردند. همچنین گروه‌هایی از حیوانات، تحت درمان با دفریپرون در فاز رمیلیناسیون قرار گرفتند و در مقاطع زمانی مختلف ثبت پتانسیل برانگیخته بینایی و آزمون‌های رفتاری جهت بررسی دقت بینایی انجام شد.

دکتر رعیت‌پور ادامه داد: نتایج مطالعه رسوب آهن را در مقاطع زمانی مختلف پس از تزریق لیزولستین نشان داد. بررسی شاخص‌های فروپتوز کاهش قابل توجهی در سطح گلوتاتیون همراه با افزایش سطح  مالون دی آلدئید و تغییر بیان ژن‌های مرتبط با مسیر فروپتوز را در زمان کوتاهی پس از تزریق نشان داد.

این محقق افزود: علاوه بر این، درمان با دفریپرون در فاز التهابی منجر به کاهش میکروگلیوزیس و التهاب شد. کاهش دمیلیناسیون، میکروگلیوزیس و آستروگلیوزیس در موش‌هایی که به مدت ۷ روز دارو دریافت می‌کردند، مشاهده شد.

وی خاطرنشان کرد: همچنین، نتایج ما اثرات حفاظتی دفریپرون در برابر آسیب آکسونی و ازدست رفتن سلول‌های گانگلیونی شبکیه را نشان داد. در فاز رمیلیناسیون دارو منجر به تسریع فرآیند ترمیم و بهبود شاخصg-ratio، کاهش آستروگلیوزیس و افزایش الیگودندروژنز شد. تسریع رمیلیناسیون منجر به بهبودی عملکردی در ثبت عصب بینایی و آزمون‌های رفتاری دقت بینایی شد.

وی در پایان تصریح کرد: در مجموع نتایج این مطالعه نشان داد که فروپتوز در گسترش دمیلیناسیون نقش دارد. استفاده از داروی دفریپرون نه تنها در فاز التهاب و دمیلیناسیون مؤثر بود، بلکه سرعت ترمیم را افزایش داد. لذا راهکارهای درمانی که آهن و باز توزیع فیزیولوژیک آن را هدف قرار می‌دهند، می‌توانند یک هدف درمانی امیدوارکننده برای بیماران مبتلا به ام.اس باشند.به نقل از دانشگاه تربیت مدرس، این پژوهش در قالب رساله دکترای تخصصی عاطفه رعیت‌پور با راهنمایی دکتر محمد جوان و مشاوره دکتر خسرو خواجه از اعضای هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در دانشکده علوم پزشکی این دانشگاه انجام شده است.

بهار نیوز