تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۲/۰۶ ساعت ۱۷:۵۳
کد مطلب : ۴۰۰۱۶۹
بی‌بدیل ترین ذخائر جواهرات سلطنتی جهان
گوناگون: با گذشت زمان، پادشاهان و سلاطین با پایان یافتن سلطنتشان در صفحات تاریخ محو شدند و تنها گنجینه جواهرات گرانبهای خود را به جا گذاشتند که از آنها برای زینت دادن و نمایش ثروت خود استفاده می کردند.
پایگاه خبری" رصیف ۲۲" با ذکر این مقدمه در گزارشی از مجموعه جواهرات سلطنتی ایران نوشته:
یکی از این امپراتوری‌های باستانی ایران است، که همچنان میزبان برخی از برجسته‌ترین و کمیاب‌ترین گنجینه‌های جواهرات در جهان است. جواهرات گرانبها و منحصر به فرد آن، ساخته شده توسط دستان ماهر هنرمندان با استعداد، به عنوان شاهدی بر عظمت و پیچیدگی امپراتوری ایران و تاثیر ماندگار آن بر دنیای جواهرات زیبا است.
تیفانی، کارشناس جواهرات غربی، ۵۶ سال پیش در مصاحبه با روزنامه کانادایی استار درباره جواهرات سلطنتی ایران، گفته: جواهرات سلطنتی بریتانیا به اندازه جواهرات روسی و ترکیه ای چشم نواز است، اما در دنیای امروز مجموعه جواهرات سلطنتی ایران افسانه ای و بسیار با شکوه بوده و از نظر کیفیت و کمیت عالی است. هر چه بیشتر به عکس هایی که از آن دارم نگاه می کنم، نمی توانم میزان جواهرات آن را باور کنم."
اطلاعات دقیقی از گنجینه پادشاهان تا زمان تاسیس سلسله صفویه در قرن پانزدهم میلادی در دست نیست و پس از آن سلاطین شیعه به جمع آوری گنجینه، سنگ های قیمتی، طلا و نقره علاقه مند شدند و این موضوع توسط دو مسافر فرانسوی تایید شده است: "ژان شاردن" و "ژان باپتیست تاورنیه" که در قرن شانزدهم از ایران دیدن کردند.
این گردشگران غربی اظهار داشته اند که توجه پادشاهان ایران به آوردن جواهرات هندی، عثمانی، فرانسوی و ایتالیایی به اصفهان، پایتخت سلسله صفویه، معطوف بوده است.
هنگامی که سلسله افشاریان در سال ۱۷۳۹ تاسیس شد. بنیانگذار آن، نادرشاه، به هند حمله کرد و پس از فتح هندوستان برخی از جواهرات ربوده شده ایران را پس گرفت و در عین حال غنایم دیگری از جواهرات هندی را نیز به آن افزود.
پس از ترور نادرشاه افشار، خزانه دولت دوباره توسط یک فرمانده ارتش به سرقت رفت. از جمله این اقلام دزدیده شده در قرن هجدهم، الماسی به نام "کوه نور" است. این جواهر که یک الماس ۱۰۵ قیراطی است، بزرگترین الماس جهان با وزن ۲۱ گرم بود.
این الماس در اختیار کمپانی هند شرقی قرار گرفت و این کمپانی بعدها در سال ۱۸۷۷ آن را به ملکه ویکتوریا هدیه داد و بخشی از مجموعه سلطنتی بریتانیا شد. این الماس تا به امروز در خزانه سلطنتی انگلیس باقی مانده است و در حال حاضر همراه با بقیه جواهرات تاج در برج لندن در کاخ تاریخی در ساحل شمالی رودخانه تایمز نگهداری می شود.
پس از روی کار آمدن سلسله قاجار در پایان قرن هجدهم، تغییرات زیادی در گنجینه جواهرات سلطنتی رخ نداد و در زمان مظفرالدین شاه قاجار، جواهرات سلطنتی برای اولین بار به طور دقیق فهرست بندی شدند.
سپس سلطنت پهلوی در دهه سوم قرن بیستم آمد. موسس آن رضاشاه پهلوی دستور داد تا در مراسم تاجگذاری او در سال ۱۹۲۶ تاج دیگری برای او بسازند و تاج او را «تاج پهلوی» نامید.
ده سال پس از آن مراسم تاجگذاری، مجلس ایران تصمیم گرفت که بیشتر جواهرات سلطنتی برای حمایت از پول ایران در بانک ملی سپرده شود. با تاسیس بانک مرکزی ایران در سال ۱۳۴۹، خزانه به آن منتقل شد و امروزه نیز در آنجا نگهداری می شود و بخشی از آن در موزه جواهرات ملی ایران واقع در زیرزمین بانک به نمایش گذاشته می شود.
شنیدن مانند دیدن نیست و بازدید از موزه جواهرات ملی ایران برای دیدن جزئیات خلاقانه هنری در تاج ها، تخت ها، شمشیرهای مرصع، سکه ها، جام های طلایی، شمعدان ها و ده ها شی دیگر که با سنگ های قیمتی تزئین شده اند ضروری است. این جواهرات در ۳۷ بال در موزه توزیع شده است که مهمترین آنها عبارتند از:
تخت طاووس
پس از آنکه هنرمندان شهر اصفهان در سال 1801 تختی را به دستور فتحعلی شاه قاجار ساختند، به دلیل داشتن آینه ای به شکل خورشید، آن را «تخت خورشید» نامیدند.
اما پس از آنکه فتحعلی شاه در سال 1809 شب زفاف خود را با عروس 15 ساله اش طاووس خانم (ملقب به تاج الدوله) روی آن تخت گذرانید، نام آن تخت را تخت طاووس گذاشت. این نام از آن زمان تاکنون مورد استفاده قرار گرفته است و حتی پیش از انقلاب نام یکی از خیابان های اصلی مرکز تهران بوده است.
همه پادشاهانی که پس از او به دنبال او آمدند بر تخت طاووسی که با 22 هزار قطعه سنگ قیمتی از جمله 1444 الماس، 1431 زمرد، 885 یاقوت و 797 یاقوت کبود و سنگ های دیگر تزئین شده است، نشستند. اشعاری در مدح شاهان قاجار نیز در کناره‌های تخت نوشته شده و در زیر آن نقش اژدها وجود دارد.
تاج کیانی
پیش از آنکه فتحعلی شاه، دومین پادشاه قاجار، دستور ایجاد تخت طاووس را صادر کند، در سال 1797 میلادی درخواست تاج سلطنتی کرده بود که تا پایان سلطنت سلاطین قاجار تاج سلطنتی باقی ماند.
پس از ورود اسلام به ایران، تاج سلاطین به عمامه‌ای معروف به «جیقه» با پر و سنگ‌های قیمتی مانند امپراتوری عثمانی و سایر ممالک‌های اسلامی تبدیل شد . اما در زمان چهارمین پادشاه قاجار، ناصرالدین شاه، عمامه عوض شد و زمرد، الماس و پرهای بیشتری به آن افزوده شد و ترکیب تاج تغییر کرد. سپس طرح تاج بر روی پرچم، سکه ها، مدال های افتخار و تمبر ایران نقش بست.
الماس دریای نور
الماس دریای نور یکی از گران ترین و مجلل ترین الماس هایی است که تاکنون شناخته شده است. این الماس یکی از بزرگترین الماس‌های تراش‌خورده جهان بزرگترین قطعه الماس صورتی جهان است که نادرشاه افشار در زمان فتح هندوستان به عنوان غنائم جنگی با خود آورده بود.
طبق آخرین باری که در مارس 2016 وزن شده است، وزن آن بیش از 180 قیراط معادل 36 گرم بوده است. رنگ صورتی روشن آن یکی از کمیاب ترین الماس های تراش برلیانت دنیا است.
ناصرالدین شاه قاجار بر این باور بود که الماس دریای نور که در سال 1848 به هنگام به تخت نشستن او مالک آن بود، نگینی از جواهرات تاج کوروش بزرگ، یکی از مشهورترین پادشاهان ایرانی پیش از اسلام است.
به همین دلیل از آن بسیار مراقبت می کرد و آن را روی بازوی خود می گذاشت و سپس دستور داد برای آن قاب مینیاتوری مزین به نشان سلطنتی (شیر وخورشید) بسازند و بدین گونه 457 قطعه الماس و 4 یاقوت کبود کوچک به قاب آن اضافه شد.
تاج شاه و تاج ملکه
زمانی که روسیه و انگلیس ایران را در پی جنگ جهانی دوم اشغال کرده و رضا شاه را از ایران به جزیره موریس تبعید کردند، پسرش محمدرضا 22 ساله به جای او بر تخت سلطنت نشست، اما اشغال و هرج و مرج که همه جا را فرا گرفته بود مانع برگزاری مراسم تاجگذاری او شد.
پس از 26 سال، شاه تصمیم گرفت برای خود یک مراسم باشکوه سلطنتی برگزار کند و تاج پهلوی را که 16 سال بالای سر پدرش بود، بر سر گذاشت. ساختار این تاج مخمل قرمز از طلا و نقره مشابه تاج‌های شاهان ساسانی قبل از اسلام بوده و مانند تاج‌های دوران صفوی، قاجار و افشاریه نبوده است. وزن آن حدود 2080 گرم است و شامل 3755 قطعه الماس، زمرد، یاقوت و مروارید است.
قبل از برگزاری مراسم در سال 1967، شاه دستور داد تا با استفاده از جواهرات خزانه سلطنتی، تاجی برای همسرش فرح ساخته شود. این اتفاق نادری بود که پیشتر در تاریخ ایران دیده نشده بود، زیرا قرار بود همسر شاه نیز مانند شاه تاج سلطنتی رسمی بگیرد. بنابراین تصمیم بر این شد که این طرح توسط شرکت "ون کلیف و آرپلز" انجام شود، اما قوانین ایران اجازه خروج دارایی‌ها و اموال خزانه از کشور را نمی‌دهد، بنابراین شرکت فرانسوی تیم خود را به تهران فرستاد تا روی ساخت آن کار کنند. تاج ملکه در یک دوره زمانی که به مدت 6 ماه ساخته شد.
جزئیات تاج به شرح زیر است: گلدوزی با طلای سفید روی کلاه سبز مخملی ساخته شده از یشم انجام شده است. سپس این تاج با 38 قطعه زمرد، 34 یاقوت، 105 مروارید و 1446 الماس تزئین شد. در قسمت جلویی تاج، زمرد شش ضلعی به وزن 150 قیراط (30 گرم) قرار داده شده که امروزه یکی از زیباترین و نفیس ترین قطعات متعلق به موزه ملی جواهرات کشور به شمار می رود.
ارزش جواهرات سلطنتی ایران تنها به ارزش اقتصادی آن محدود نمی شود، بلکه ذخیره خزانه دولت و پشتوانه اصلی اقتصاد کشور محسوب می شود. از منظر حرفه ای، کارشناسان زبده طلا و جواهر دنیا نمی توانند برای این خزانه قیمتی حتی به طور تقریبی تعیین کنند.
پایگاه خبری" رصیف ۲۲" با ذکر این مقدمه در گزارشی از مجموعه جواهرات سلطنتی ایران نوشته:
یکی از این امپراتوری‌های باستانی ایران است، که همچنان میزبان برخی از برجسته‌ترین و کمیاب‌ترین گنجینه‌های جواهرات در جهان است. جواهرات گرانبها و منحصر به فرد آن، ساخته شده توسط دستان ماهر هنرمندان با استعداد، به عنوان شاهدی بر عظمت و پیچیدگی امپراتوری ایران و تاثیر ماندگار آن بر دنیای جواهرات زیبا است.
تیفانی، کارشناس جواهرات غربی، ۵۶ سال پیش در مصاحبه با روزنامه کانادایی استار درباره جواهرات سلطنتی ایران، گفته: جواهرات سلطنتی بریتانیا به اندازه جواهرات روسی و ترکیه ای چشم نواز است، اما در دنیای امروز مجموعه جواهرات سلطنتی ایران افسانه ای و بسیار با شکوه بوده و از نظر کیفیت و کمیت عالی است. هر چه بیشتر به عکس هایی که از آن دارم نگاه می کنم، نمی توانم میزان جواهرات آن را باور کنم."
اطلاعات دقیقی از گنجینه پادشاهان تا زمان تاسیس سلسله صفویه در قرن پانزدهم میلادی در دست نیست و پس از آن سلاطین شیعه به جمع آوری گنجینه، سنگ های قیمتی، طلا و نقره علاقه مند شدند و این موضوع توسط دو مسافر فرانسوی تایید شده است: "ژان شاردن" و "ژان باپتیست تاورنیه" که در قرن شانزدهم از ایران دیدن کردند.
این گردشگران غربی اظهار داشته اند که توجه پادشاهان ایران به آوردن جواهرات هندی، عثمانی، فرانسوی و ایتالیایی به اصفهان، پایتخت سلسله صفویه، معطوف بوده است.
هنگامی که سلسله افشاریان در سال ۱۷۳۹ تاسیس شد. بنیانگذار آن، نادرشاه، به هند حمله کرد و پس از فتح هندوستان برخی از جواهرات ربوده شده ایران را پس گرفت و در عین حال غنایم دیگری از جواهرات هندی را نیز به آن افزود.
پس از ترور نادرشاه افشار، خزانه دولت دوباره توسط یک فرمانده ارتش به سرقت رفت. از جمله این اقلام دزدیده شده در قرن هجدهم، الماسی به نام "کوه نور" است. این جواهر که یک الماس ۱۰۵ قیراطی است، بزرگترین الماس جهان با وزن ۲۱ گرم بود.
این الماس در اختیار کمپانی هند شرقی قرار گرفت و این کمپانی بعدها در سال ۱۸۷۷ آن را به ملکه ویکتوریا هدیه داد و بخشی از مجموعه سلطنتی بریتانیا شد. این الماس تا به امروز در خزانه سلطنتی انگلیس باقی مانده است و در حال حاضر همراه با بقیه جواهرات تاج در برج لندن در کاخ تاریخی در ساحل شمالی رودخانه تایمز نگهداری می شود.
پس از روی کار آمدن سلسله قاجار در پایان قرن هجدهم، تغییرات زیادی در گنجینه جواهرات سلطنتی رخ نداد و در زمان مظفرالدین شاه قاجار، جواهرات سلطنتی برای اولین بار به طور دقیق فهرست بندی شدند.
سپس سلطنت پهلوی در دهه سوم قرن بیستم آمد. موسس آن رضاشاه پهلوی دستور داد تا در مراسم تاجگذاری او در سال ۱۹۲۶ تاج دیگری برای او بسازند و تاج او را «تاج پهلوی» نامید.
ده سال پس از آن مراسم تاجگذاری، مجلس ایران تصمیم گرفت که بیشتر جواهرات سلطنتی برای حمایت از پول ایران در بانک ملی سپرده شود. با تاسیس بانک مرکزی ایران در سال ۱۳۴۹، خزانه به آن منتقل شد و امروزه نیز در آنجا نگهداری می شود و بخشی از آن در موزه جواهرات ملی ایران واقع در زیرزمین بانک به نمایش گذاشته می شود.
شنیدن مانند دیدن نیست و بازدید از موزه جواهرات ملی ایران برای دیدن جزئیات خلاقانه هنری در تاج ها، تخت ها، شمشیرهای مرصع، سکه ها، جام های طلایی، شمعدان ها و ده ها شی دیگر که با سنگ های قیمتی تزئین شده اند ضروری است. این جواهرات در ۳۷ بال در موزه توزیع شده است که مهمترین آنها عبارتند از:
تخت طاووس
پس از آنکه هنرمندان شهر اصفهان در سال 1801 تختی را به دستور فتحعلی شاه قاجار ساختند، به دلیل داشتن آینه ای به شکل خورشید، آن را «تخت خورشید» نامیدند.
اما پس از آنکه فتحعلی شاه در سال 1809 شب زفاف خود را با عروس 15 ساله اش طاووس خانم (ملقب به تاج الدوله) روی آن تخت گذرانید، نام آن تخت را تخت طاووس گذاشت. این نام از آن زمان تاکنون مورد استفاده قرار گرفته است و حتی پیش از انقلاب نام یکی از خیابان های اصلی مرکز تهران بوده است.
همه پادشاهانی که پس از او به دنبال او آمدند بر تخت طاووسی که با 22 هزار قطعه سنگ قیمتی از جمله 1444 الماس، 1431 زمرد، 885 یاقوت و 797 یاقوت کبود و سنگ های دیگر تزئین شده است، نشستند. اشعاری در مدح شاهان قاجار نیز در کناره‌های تخت نوشته شده و در زیر آن نقش اژدها وجود دارد.
تاج کیانی
پیش از آنکه فتحعلی شاه، دومین پادشاه قاجار، دستور ایجاد تخت طاووس را صادر کند، در سال 1797 میلادی درخواست تاج سلطنتی کرده بود که تا پایان سلطنت سلاطین قاجار تاج سلطنتی باقی ماند.
پس از ورود اسلام به ایران، تاج سلاطین به عمامه‌ای معروف به «جیقه» با پر و سنگ‌های قیمتی مانند امپراتوری عثمانی و سایر ممالک‌های اسلامی تبدیل شد . اما در زمان چهارمین پادشاه قاجار، ناصرالدین شاه، عمامه عوض شد و زمرد، الماس و پرهای بیشتری به آن افزوده شد و ترکیب تاج تغییر کرد. سپس طرح تاج بر روی پرچم، سکه ها، مدال های افتخار و تمبر ایران نقش بست.
الماس دریای نور
الماس دریای نور یکی از گران ترین و مجلل ترین الماس هایی است که تاکنون شناخته شده است. این الماس یکی از بزرگترین الماس‌های تراش‌خورده جهان بزرگترین قطعه الماس صورتی جهان است که نادرشاه افشار در زمان فتح هندوستان به عنوان غنائم جنگی با خود آورده بود.
طبق آخرین باری که در مارس 2016 وزن شده است، وزن آن بیش از 180 قیراط معادل 36 گرم بوده است. رنگ صورتی روشن آن یکی از کمیاب ترین الماس های تراش برلیانت دنیا است.
ناصرالدین شاه قاجار بر این باور بود که الماس دریای نور که در سال 1848 به هنگام به تخت نشستن او مالک آن بود، نگینی از جواهرات تاج کوروش بزرگ، یکی از مشهورترین پادشاهان ایرانی پیش از اسلام است.
به همین دلیل از آن بسیار مراقبت می کرد و آن را روی بازوی خود می گذاشت و سپس دستور داد برای آن قاب مینیاتوری مزین به نشان سلطنتی (شیر وخورشید) بسازند و بدین گونه 457 قطعه الماس و 4 یاقوت کبود کوچک به قاب آن اضافه شد.
تاج شاه و تاج ملکه
زمانی که روسیه و انگلیس ایران را در پی جنگ جهانی دوم اشغال کرده و رضا شاه را از ایران به جزیره موریس تبعید کردند، پسرش محمدرضا 22 ساله به جای او بر تخت سلطنت نشست، اما اشغال و هرج و مرج که همه جا را فرا گرفته بود مانع برگزاری مراسم تاجگذاری او شد.
پس از 26 سال، شاه تصمیم گرفت برای خود یک مراسم باشکوه سلطنتی برگزار کند و تاج پهلوی را که 16 سال بالای سر پدرش بود، بر سر گذاشت. ساختار این تاج مخمل قرمز از طلا و نقره مشابه تاج‌های شاهان ساسانی قبل از اسلام بوده و مانند تاج‌های دوران صفوی، قاجار و افشاریه نبوده است. وزن آن حدود 2080 گرم است و شامل 3755 قطعه الماس، زمرد، یاقوت و مروارید است.
قبل از برگزاری مراسم در سال 1967، شاه دستور داد تا با استفاده از جواهرات خزانه سلطنتی، تاجی برای همسرش فرح ساخته شود. این اتفاق نادری بود که پیشتر در تاریخ ایران دیده نشده بود، زیرا قرار بود همسر شاه نیز مانند شاه تاج سلطنتی رسمی بگیرد. بنابراین تصمیم بر این شد که این طرح توسط شرکت "ون کلیف و آرپلز" انجام شود، اما قوانین ایران اجازه خروج دارایی‌ها و اموال خزانه از کشور را نمی‌دهد، بنابراین شرکت فرانسوی تیم خود را به تهران فرستاد تا روی ساخت آن کار کنند. تاج ملکه در یک دوره زمانی که به مدت 6 ماه ساخته شد.
جزئیات تاج به شرح زیر است: گلدوزی با طلای سفید روی کلاه سبز مخملی ساخته شده از یشم انجام شده است. سپس این تاج با 38 قطعه زمرد، 34 یاقوت، 105 مروارید و 1446 الماس تزئین شد. در قسمت جلویی تاج، زمرد شش ضلعی به وزن 150 قیراط (30 گرم) قرار داده شده که امروزه یکی از زیباترین و نفیس ترین قطعات متعلق به موزه ملی جواهرات کشور به شمار می رود.
ارزش جواهرات سلطنتی ایران تنها به ارزش اقتصادی آن محدود نمی شود، بلکه ذخیره خزانه دولت و پشتوانه اصلی اقتصاد کشور محسوب می شود. از منظر حرفه ای، کارشناسان زبده طلا و جواهر دنیا نمی توانند برای این خزانه قیمتی حتی به طور تقریبی تعیین کنند.
پربينندهترين مطالب و خبرها
