«ژورانگ» از اقیانوسی بودن مریخ پرده برداشت

به گزارش ایسنا، دانشمندانی که داده‌های مریخ‌نورد ژورانگ(Zhurong) چین را مطالعه می‌کنند، برای اولین بار لایه‌های ترک خورده‌ای را بر روی تپه‌های شنی کوچک مریخ یافته‌اند که نشان می‌دهد سیاره سرخ تا ۴۰۰ هزار سال پیش، یک دنیای آبی سرشار از نمک بوده است.

این مریخ نورد از زمان فرود در نیم‌کره شمالی مریخ در ماه مه ۲۰۲۱ در نزدیک به چهار تپه هلالی شکل مجاور خود در منطقه Utopia Planitia برای بررسی ترکیب سطح آنها غلتیده است.براساس یک مطالعه جدید، هر چهار تپه مینیاتوری توسط باد با پوسته‌ها و برآمدگی‌های نازک و شکستگی‌ها پوشیده شده‌اند که به لطف تبخیر شدن آبها بین ۱.۴ میلیون سال تا ۴۰۰ هزار سال پیش به وجود آمده‌اند.

شیائوگوانگ شین(Xiaoguang Qin) دانشمند آکادمی علوم چین در پکن و نویسنده این مطالعه جدید می‌گوید: این به معنای تعریف جدیدی از زمان حضور آب در تاریخ مریخ است.دانشمندان مدت‌ها فکر می‌کردند که مریخ باستانی حدود سه میلیارد سال پیش دارای آب مایع فراوان بوده است. اما تغییرات اقلیمی چشمگیر، بخش زیادی از آن را منجمد کرد و این یخ‌ها اکنون در قطب‌های آن قفل شده‌اند و بخش عمده‌ای از این سیاره خشک شده است.

اما تپه‌های شنی که ژورانگ آنها را کاوش کرده است، نزدیک به محل فرود آن در نیم‌کره شمالی سیاره سرخ و دور از قطب شمال مریخ هستند و ۵۰ تا ۱۰۰ فوت(۱۵ تا ۳۰ متر) طول و حدود ۳ فوت(۱ متر) ارتفاع دارند.آخرین یافته‌های حاصل از تجزیه و تحلیل تصاویر و داده‌های ارسال شده توسط ژورانگ و همراهش در مدارگرد تیان‌ون-۱(Tianwen-۱) نشان می‌دهد که چند میلیون سال پیش مقادیر قابل‌توجهی از آب از مناطق قطبی یخی این سیاره به عرض‌های جغرافیایی پایین‌تر سرازیر شده و در بالای تپه‌های شنی Utopia Planitia مستقر شده است.

هنگامی که ژورانگ به تپه‌های شنی هدف خود نزدیک شد که در مقایسه با تپه‌های مورد مطالعه کاوشگر «کنجکاوی» ناسا کوچکتر هستند، دستگاه طیف‌سنج شکست لیزری(MarSCoDe) روی این مریخ‌نورد، دانه‌های شن را به شکل ذرات میلی‌متری درآورد. ترکیب شیمیایی آنها حاوی مواد معدنی هیدراته مانند سولفات‌ها، سیلیس، اکسید آهن و کلریدها بود.

به گفته گروه مطالعه، این مواد معدنی در حضور آب در عرض‌های جغرافیایی پایین در اواخر دوره آمازون در مریخ شکل گرفته‌اند که دانشمندان قبلاً فکر می‌کردند که کاملا خشک بوده‌اند.پژوهشگران می‌گویند چند میلیون سال پیش، زمانی که کلاهک‌های یخی قطبی مریخ مقادیر زیادی بخار آب منتشر کردند، بخار آب به لطف شیب متفاوت قطب‌های مریخ از قطب‌های مریخ به عرض‌های جغرافیایی پایین‌تر مانند نقطه استقرار ژورانگ رفته است.

بر اساس این مطالعه، دمای سرد در این سیاره، بخار در حال حرکت را متراکم کرده و آن را به صورت برف در فاصله‌ای دور از قطب‌ها باریده است.شیب مریخ در یک چرخه ۱۲۴ هزار ساله تغییر می‌کند، بنابراین مکانیسمی را برای بخارات موجود در جو برای ایجاد یخ یا برف در عرض‌های جغرافیایی پایین که مریخ‌نورد ژورانگ در آن فرود آمده است، ارائه می‌دهد.

البته گفتنی است که هیچ یخ‌آبی توسط هیچ ابزاری در مریخ‌نورد ژورانگ شناسایی نشده است. در عوض، همانطور که نمک‌ پاشی در جاده‌های زمین باعث آب شدن یخ در طول طوفان‌ها می‌شود، نمک‌های موجود در تپه‌های شنی مریخ نیز برف‌های ریخته‌شده را گرم و ذوب کرده‌اند تا آب شور تشکیل شود.

پژوهشگران می‌گویند این فرآیند بوده که مواد معدنی مانند سیلیس و اکسیدهای آهن را تشکیل داده که ژورانگ آنها را شناسایی کرده است.با این حال، آب شور مدت زیادی باقی نمانده است. بر اساس این مطالعه، دما در مریخ به شدت نوسان دارد و صبح‌ها بین ساعت‌های پنج تا شش صبح به اوج می‌رسد، بنابراین آب شور تبخیر شده و نمک و سایر مواد معدنی تازه تشکیل‌شده را که بعداً بین دانه‌های شن تپه‌ها نفوذ کرده و آنها را به شکل یک پوسته درآورده، باقی گذاشته است.

پوسته‌ای که در بالای تپه‌ها تشکیل شده و عمق آن فقط ۰.۵ اینچ(۱.۲۵ سانتی‌متر) تا ۳ اینچ(۱.۷ سانتی‌متر) است، احتمالاً در یک سال پس از آن به وجود آمده‌اند، زیرا تپه‌های سست آنقدر ثابت و در جای خود باقی نمی‌مانند تا در عرض میلیون‌ها سال جامد شوند.

به گفته پژوهشگران، این پوسته پس از آن ترک خورده زیرا دمای بالا آنقدر آن را کم‌آب کرد که سفت شد تا در برابر فرسایش بادی مقاومت کند.ماناسوی لینگام، استادیار اخترزیست شناسی در موسسه فناوری فلوریدا که در این مطالعه مشارکت نداشته است، می‌گوید: این پدیده در یک مکان ثبت شده است، اما باید برای بخش نسبتاً بزرگی از سطح مریخ در عرض‌های جغرافیایی مشابه قابل تعمیم باشد.

پژوهشگران این مطالعه می‌گویند از آنجایی که ژورانگ که هم اکنون در زیر صفحات خورشیدی پوشیده از گرد و غبار در حال خفه شدن است، فعالیت آب را در بالای تپه‌های نمکی مریخ و درون آن نشان داده است، مأموریت‌های آینده می‌توانند برای جستجوی میکروب‌های مقاوم به نمک برنامه‌ریزی شوند.