گروه بین الملل: شش ماه بعد از پایان دوران ریاست‌جمهوری میشل عون، رییس‌جمهور پیشین لبنان، طرف‌های سیاسی در بیروت هنوز نتوانسته‌اند برای تعیین جانشین او به توافق برسند. به‌رغم برگزاری چندین دوره رای‌گیری در پارلمان لبنان برای انتخاب رییس‌جمهور یا این جلسات رسمیت پیدا نکرده‌اند یا هیچ یک از نامزد‌ها نتوانسته‌اند اکثریت مطلق آرای نمایندگان حاضر در جلسه را کسب کنند تا جایگاه رییس‌جمهور همچنان خالی باقی بماند.
به گزارش اعتماد، در حال حاضر اداره کشور دراختیار دولت پیشبرد امور است و برای انتخاب نخست‌وزیر جدید لازم است که ابتدا رییس‌جمهور انتخاب شود. امانوئل مکرون، رییس‌جمهور فرانسه از شهریور دو سال پیش، زمانی که حسان دیاب، نخست‌وزیر پیشین لبنان در پی انفجار مرگبار بندر بیروت استعفا داد، مستقیما وارد عمل شده تا گروه‌های سیاسی را برای تشکیل یک دولت جدید در این کشور تحت فشار بگذارد. از سوی دیگر عربستان و ایران هم بار‌ها اعلام کرده‌اند که امیدوار هستند لبنان هر چه سریع‌تر از وضعیت بحرانی کنونی که به ویژه با بحران اقتصادی سال ۲۰۱۹ و پس از آن انفجار تابستان ۲۰۲۰ پیچیده‌تر شده است، خارج شود. در لبنان دو ائتلاف ۸ مارس با حضور گروه‌های همسو با ایران، نزدیک به حزب‌الله لبنان و متحدان سوریه و ۱۶ مارس، گروه‌هایی که مخالف حضور نظامیان سوریه در لبنان بودند و حالا مجموعه‌ای از احزاب همسو با عربستان سعودی را تشکیل می‌دهند، با اختلاف کمی از یکدیگر کرسی‌های پارلمان را دراختیار دارند.
تهران و عربستان هر دو ادعا می‌کنند که در امور داخلی لبنان دخالت نمی‌کنند، هر چند هواداران هر یک از این دو کشور در سیاست داخلی لبنان، مدعی هستند که طرف مقابل مانع به نتیجه رسیدن تلاش‌ها برای انتخاب رییس‌جمهور لبنان شده است. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، روز پنجشنبه در سفر به بیروت در نشست خبری مشترک به همتای لبنانی خود گفته بود: «ما از هرگونه انتخاب و توافقی که در بین همه جهات لبنانی شکل بگیرد، حمایت خواهیم کرد و از دیگر طرف‌های خارجی هم دعوت می‌کنیم که بدون دخالت در امور داخلی لبنان از انتخاب رییس‌جمهور حمایت کنند.» با این حال، بر کسی پوشیده نیست که نزدیک‌تر شدن دیدگاه‌های ایران و عربستان می‌تواند بر شرایط سیاسی در لبنان اثرگذار باشد.
کمتر از دو ماه بعد از امضای توافق میان علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ایران و مساعد بن محمد العیبان، مشاور امنیت ملی پادشاهی سعودی در پکن با میانجیگری وانگ ئی، دیپلمات ارشد چین برای عادی‌سازی روابط، شواهد متعددی از کاهش رویارویی‌های گروه‌های همسوی دو کشور در نقاط مختلف خاورمیانه به چشم می‌خورد. در یمن بعد از ماه‌ها آتش‌بس غیررسمی میان عربستان و متحدانش با انصارالله یمن، گفتگو‌ها برای ترک تخاصم جدی‌تر شده است. سفر وزیر خارجه سوریه به عربستان و وزیر خارجه عربستان به سوریه و دیدار او با بشار اسد، رییس‌جمهور این کشور نشان از آغاز فرآیند عادی‌سازی روابط ریاض و دمشق دارد و زمزمه‌ها در مورد بازگشت قطعی سوریه به اتحادیه عرب جدی‌تر شده است. یکی از اختلاف‌های مهم عربستان با حزب‌الله لبنان و متحدانش، حضور حزب‌الله در بحران سوریه به نفع دولت مرکزی این کشور بود.
به‌رغم تحولات مثبت در منطقه پس از توافق ایران و عربستان، همچنان تردید‌های زیادی در مورد توافق گروه‌های رقیب در عربستان سعودی وجود دارد. هر چند در طول سالیان گذشته بار‌ها گفته شده که عامل اصلی بن‌بست سیاسی در لبنان اختلاف ایران و عربستان است، اما به نظر می‌رسد که حتی آشتی تهران و ریاض هم نمی‌تواند به اختلافات همیشگی گروه‌های سیاسی لبنان پایان دهد.
ادعای رسانه لبنانی درخصوص ارتباط غیرمستقیم عربستان سعودی و حزب‌الله
یک رسانه لبنانی از ایجاد یک خط ارتباطی غیرمستقیم میان عربستان سعودی و حزب‌الله لبنان از طریق طرف سوم خبر داده است. به گزارش ایسنا، روزنامه الاخبار در این باره اعلام کرد: «اطلاعاتی که از یکی از پایتخت‌های اروپایی به نقل از یک مقام سعودی به مقامات لبنانی رسیده حاکی از آن است که ریاض سیاست گفتگو را با کسانی که قبلا با آن‌ها خصومت داشته از ایران گرفته تا سوریه و نظام بشار اسد، رییس‌جمهوری این کشور و به زودی با حزب‌الله لبنان در پیش گرفته است.» الاخبار نوشت: «اطلاعات غیررسمی در بیروت این مطلب را تکمیل کرده و منابع با احتیاط در مورد جزییات آن صحبت کرده‌اند و طبق این اطلاعات، خط گفتگو از طریق طرف سوم ایجاد شده یا قرار است که به زودی ایجاد شود.»
این رسانه در ادامه آورده است: «انجام چنین گفت‌وگویی یادآور اولین و تنها ارتباط میان دو طرف (حزب‌الله و عربستان) در یک لحظه استثنایی منطقه‌ای است و آن زمانی بود که ملک عبدالله، پادشاه عربستان سعودی ۴ ژانویه ۲۰۰۷ شیخ نعیم قاسم، معاون دبیرکل و محمد فنیش، نماینده حزب‌الله را در جریان سفر به عربستان به حضور پذیرفت. پس از آن ارتباط قطع شد و وارد یک جنگ رسانه‌ای طولانی مدت شدند که پس از ورود حزب‌الله به جنگ سوریه به اوج خود رسید.»
موضع ثابت عربستان
به رغم خبر‌هایی که هرازگاهی از بیروت در مورد توافق جامع میان گروه‌های لبنانی با دخالت خارجی، به ویژه ابتکار‌های سیاسی فرانسه می‌رسد، عربستان سعودی تاکید کرده که موضعش در مورد انتخاب رییس‌جمهور لبنان تغییر نکرده است و ترجیح می‌دهد فردی خارج از ائتلاف‌های سیاسی اصلی پارلمان این مقام را دراختیار بگیرد. به این ترتیب به نظر می‌رسد درحالی که ائتلاف ۸ مارس ایده نامزدی سلیمان فرنجیه، رهبر جریان المرده را مطرح می‌کنند، عربستان همچنان با انتخاب وی مخالف است. شبکه ال‌بی‌سی‌آی لبنان در گزارشی به نقل از منابع آگاه تاکید می‌کند که موضع عربستان سعودی درخصوص ویژگی‌های رییس‌جمهور آینده لبنان بدون تغییر مانده است و تاکید دارد که نامزد ریاست‌جمهوری باید خارج از ائتلاف‌های سیاسی کنونی لبنان باشد.
به گزارش ال‌بی‌سی‌آی، ولید البوخاری، سفیر عربستان سعودی در لبنان برای دیدار با سمیر جعجع، رهبر حزب نیرو‌های لبنانی و ولید جنبلاط، رهبر حزب سوسیالیست ترقی‌خواه، برنامه‌ریزی کرده است تا این دو متحد عربستان را در جریان موضع ریاض قرار دهد.
اوایل فروردین ماه سال جاری، امانوئل مکرون، رییس‌جمهور فرانسه در تماسی تلفنی با محمد بن سلمان، ولیعهد و حاکم بالفعل عربستان سعودی گفتگو کرد. براساس بیانیه وزارت خارجه فرانسه، امانوئل مکرون در این گفتگو از امضای توافق ایران و عربستان سعودی در پکن استقبال کرد و همچنین «دو رهبر درخصوص نگرانی‌های‌شان از وضعیت لبنان گفتگو کردند و عزم خود را برای همکاری برای کمک به این کشور برای خروج از بحرانی که به آن دچار است، مورد تاکید قرار دادند.»
برخی رسانه‌های لبنانی بعد از این تماس تلفنی تاکید کردند که امانوئل مکرون در این گفتگو ابتکار جدیدی را برای انتخاب رییس‌جمهور و نخست‌وزیر لبنان مطرح کرده است که براساس آن رییس‌جمهور لبنان از سوی ائتلاف ۸ مارس معرفی شود و نخست‌وزیر از سوی ائتلاف ۱۶ مارس و متحدان عربستان سعودی. الشرق الاوسط، روزنامه فرامنطقه‌ای که مواضع پادشاهی سعودی را منعکس می‌کند، هفته گذشته به نقل از «یک دیپلمات متنفذ» نوشت که گزارش‌های رسانه‌ای درخصوص وجود ابتکار فرانسوی برای انتخاب رییس‌جمهور از ائتلاف ۸ مارس و انتخاب نخست‌وزیر از میان اپوزیسیون کنونی درست نیست. این دیپلمات به الشرق الاوسط گفته است که مساله نام نامزد ریاست‌جمهوری فقط نوک کوه یخ مشکلاتی است که لبنان سال‌ها با آن دست به گریبان است.
به گفته این منبع آنچه در ظاهر به آن «دموکراسی اجماعی» گفته می‌شود در واقع مبتنی بر توازن قوای طایفه‌ای است. الشرق الاوسط نوشته است که بسیار معتقدند تقسیم ریاست‌جمهوری و نخست‌وزیری بین دو ائتلاف مخالف یکدیگر نتیجه‌ای جز رویداد‌های مشابه سال‌های گذشته ندارد، همانند دوره‌ای که پس از توافق دوحه، سعد الحریری درحالی که با باراک اوباما رییس‌جمهور امریکا دیدار می‌کرد، از نخست‌وزیری برکنار شد یا اتفاق‌هایی که بعد از انتخاب میشل عون به ریاست‌جمهوری افتاد.
ادعای جریان ۸ مارس: فضا برای انتخاب فرنجیه مثبت است
به‌رغم اینکه رسانه‌های نزدیک به سعودی تاکید می‌کنند ابتکار فرانسوی برای تقسیم قدرت در ریاست‌جمهوری و نخست‌وزیر صحت ندارد و عربستان با آن موافق نیست، نبیه بری، رهبر جریان امل و رییس پارلمان لبنان و نعیم قاسم، معاون دبیرکل حزب‌الله لبنان، معتقدند که شرایط برای انتخاب فرنجیه در روز‌های اخیر هموارتر شده است. در طول روز‌های اخیر، برخی سیاستمداران لبنانی، از هموارتر شدن مسیر توافق برای انتخاب رییس‌جمهور و رویکرد مثبت قدرت‌های خارجی خبر می‌دهند. نبیه بری، رییس پارلمان لبنان گفته است که مقام‌های فرانسوی به او اطلاع داده‌اند که موضع عربستان سعودی نسبت به انتخاب رییس‌جمهور مثبت است.
به گزارش ایسنا وبه نقل از النشره رییس پارلمان لبنان گفته است: «فرانسوی‌ها مستقیما به من اطلاع دادند که فضای مثبتی درباره نامزدی وزیر سابق، سلیمان فرنجیه، رییس جریان المرده (برای ریاست‌جمهوری لبنان) وجود دارد، اما تنش در گفتمان داخلی و دودستگی موجود نویدبخش نیست.» وی تاکید کرده است: «به صراحت می‌گویم که به دلیل ناسازگاری داخلی منتظر حرکت بیرونی هستیم و آنچه ما را به اینجا رسانده، کسانی هستند که قبلا گفتگو را رد کردند و امروز از ارایه کاندیدای جدی خودداری می‌کنند و حتی تهدید می‌کنند که دستیابی به حد نصاب رای در پارلمان را بر هم می‌زنند.»
نعیم قاسم، معاون دبیرکل حزب‌الله لبنان هم گفته است: «انتخاب ما حمایت از کاندیداتوری سلیمان فرنجیه، رهبر جریان المرده است، چراکه اولا او از استاندارد‌های ملی و عملی به نفع لبنان برخوردار است و جایگاهی دارد. ثانیا، حمایت فرانسه را با خود دارد که معتقد است باید مشکل رییس‌جمهوری لبنان راه‌حلی داشته باشد. ممکن است فرانسه در این باره موثرتر حرکت کند و این هم به خاطر منافع و روابطش با کشورهاست. در هر صورت، ما از وجود یک توافق بین‌المللی یا اشتراک نقش‌ها در این پرونده لبنان آگاه نیستیم و از هر تلاشی که منجر به انتخاب رییس‌جمهور مناسب شود، حمایت می‌کنیم. روز به روز جنبه‌های مثبت در این مسیر بیشتر می‌شود و ما منتظر لحظه انتخاب هستیم.»

بهار نیوز