بهار نیوز - صندوق توسعه ملی هر سال کوچک تر از سال قبل!

گروه اقتصادی:یکی از آن ارگان‌های ایران که حقوق نجومی دارد، صندوق توسعه ملی است. صندوق توسعه ملی آنقدر فربه شده که دارد به یک وزارتخانه تبدیل می‌شود. این خطرناک است. چون جزو هدف اولیه نبوده است. فکر می‌کنم بودجه جاری این صندوق از وزارت دادگستری هم بیشتر باشد. امکانات، معاونت‌های مختلف و... بسیاری دارند که هزینه نگهداشت آن هم زیاد است. حقوق هیئت‌رئیسه آن براساس سیستم بانک مرکزی است. هم میهن نوشت: نرخ بازده اقتصادی صندوق توسعه ملی در ۱۰ سال گذشته صفر درصد است، درحالی‌که این میزان در مورد صندوق‌های ثروت ملی در جهان به‌طور متوسط ۶ درصد است. همچنین بنابراعلام غضنفری، رئیس صندوق توسعه ملی ۸/۱ میلیارد دلار مطالبه معوق این صندوق است که قوی‌ترین و بدهکارترین آن شرکت ملی نفت و وزارت نفت است. اما مشکل این صندوق تنها بخش مطالبات آن نیست، بلکه برداشت‌های دولت‌ها از این صندوق است که گفته می‌شود تاکنون دولت‌های مختلف ١٠٠ میلیارد دلار از آن را برداشت کرده‌اند و هر سال صندوق کوچک‌تر می‌شود و به تاکید غضنفری، دست ما خالی است.

صندوق توسعه ملی از هدفی که داشت دور شده و حالا به قلک دولت‌ها تبدیل شده است. این صندوق با هدف ایجاد حساب ذخیره ارزی، ثبات در میزان استفاده از عواید ارزی حاصل از فروش نفت خام و تبدیل دارایی حاصل از آن به دیگر ذخایر، تأمین بخشی از اعتبارات مورد نیاز طرح‌های تولیدی، صنعتی، معدنی، کشاورزی و... در بخش غیردولتی از طریق شبکه بانکی، استفاده از وجوه این حساب برای تأمین مصارف بودجه در صورت کاهش عواید ارزی حاصل از نفت تشکیل شد. اما دولت‌های پس از خاتمی سعی کردند کسری بودجه خود را به هر نحوی که شده از صندوق توسعه ملی تامین کنند. تأسیس صندوق توسعه ملی در سال ۱۳۸۹ و به موجب ماده (۸۴) قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی کشور به تصویب مجلس رسید. به‌منظور اجرای این سیاست، براساس ماده ۸۴ قانون برنامه پنجم توسعه کشور و با هدف تبدیل بخشی از عواید ناشی از فروش نفت، گاز و میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی به ثروت‌های ماندگار، مولد و سرمایه‌های زاینده اقتصادی و حفظ سهم نسل‌های آینده از منابع مذکور، صندوق توسعه ملی در سال ۱۳۸۹ تشکیل و در دی سال ۱۳۹۰ رسما شروع به فعالیت کرد.

درآمد نفتی به صندوق توسعه ملی واریز شود
مهدی غضنفری، رئیس صندوق توسعه ملی در نخستین همایش ملی اقتصاد هوشمند و توسعه مالی گفت: «در گذشته مفاهیم هوشمند نبودند و دولت‌ها زمانی که با کسری مواجه می‌شدند از صندوق توسعه ملی برداشت داشتند؛ درصورتی‌که صندوق ثروت ملی، صندوقی صیانتی و توسعه‌ای است. صندوق توسعه ملی تنها صندوقی در دنیاست که تسهیلات پرداخت می‌کند. باید صندوق توسعه ملی را به صندوق ثروت ملی تبدیل کنیم و برای این اهم باید اصلاحاتی همچون تزریق تمام درآمد‌های نفتی به این صندوق انجام و سود حاصل از سرمایه‌گذاری‌های آن به بودجه منتقل شود. اگر اصل سرمایه را مصرف کنیم، منابع‌مان از بین می‌رود و باید اصل آن را با صرف سرمایه‌گذاری پایدار کنیم.»

حساب ذخیره ارزی تبدیل به قلک دولت شد
بهمن آرمان، نماینده وزارت اقتصاد در هیئت امنای حساب ارزی در دولت اصلاحات با مرور تاریخچه صندوق توسعه ملی که از کشور کویت شروع شد و در کشور‌های نفتی دیگر مانند نروژ، عربستان و... نیز آن را تاسیس کردند، در گفتگو با هم‌میهن تاکید کرد: «در ایران چند نماینده مجلس پیشنهاد تاسیس حساب ذخیره ارزی کردند تا بخشی از درآمد نفت در آن ذخیره شود و در زمانی که دولت نتواند درآمد پیش‌بینی خود را در نیمه نخست سال تامین کند، از این حساب برداشت کند.»

او افزود: «حساب ارزی ایران از اواخر سال ۱۳۷۹ شروع به کار کرد و درآمد‌های نفتی به حساب ذخیره ارزی می‌رفت، ولی در نهایت دولت از آن به‌عنوان قلک استفاده کرد. طبق اطلاعات مرکز پژوهش‌های مجلس – در زمان ریاست احمد توکلی – مشخص شد طی این مدت دولت نه‌تن‌ها به‌رغم تامین مالی، بلکه بیشتر از حد ۵۰ درصد حق خود برای تامین بودجه عمومی استفاده کرده است. به‌طوری‌که ۸۲ درصد منابع حساب ذخیره ارزی در بودجه دولت هزینه شده و به‌عبارت دیگر ذخیره ارزی به‌عنوان حیاط خلوت دولت خاتمی درآمد.»

آرمان گفت: «در دوره اول احمدی‌نژاد اعلام شد که حساب ذخیره ارزی خالی است، درحالی‌که برپایه آخرین آمار بانک مرکزی در آن زمان مبلغ ۹ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار به‌طور مستقیم در گشایش اعتبار برای صنایع مختلف کشور هزینه شده است. هیچ‌گونه آماری از عملکرد حساب ذخیره ارزی در دوره احمدی‌نژاد منتشر نشد. در دولت روحانی اعلام شد موجودی حساب ذخیره ارزی برابر صفر است و مشاهدات میدانی حاکی از آن بود که به‌رغم درآمد‌های بالای ارزی دولت، سرمایه‌گذاری در صنایع مولد انجام نگرفته است. در زمان مظاهری در وزارت اقتصاد، پیش‌نویس صندوق توسعه ملی را نوشتم که با مخالفت نوربخش، رئیس بانک مرکزی به تصویب نرسید. بعد از آن مجلس پیشنهاد تاسیس این صندوق را داد. اما از عملکرد صندوق توسعه ملی هیچ‌گونه اطلاعاتی در دسترس نیست. حتی چندبار کتبا درخواست کردم عملکرد آن را منتشر کنند، اما این اتفاق رخ نداد.»

نماینده وزارت اقتصاد در هیئت امنای حساب ارزی در دولت اصلاحات تاکید می‌کند: «بخشی از منابع ارزی پروژه‌های بزرگ مانند نیروگاه‌های برق، پتروشیمی‌ها، سرمایه‌گذاری در واحد‌های گازی پارس‌جنوبی که توسط نهاد‌های بخش عمومی اجرا می‌شود، از طریق صندوق توسعه ملی تامین می‌شود که کار درستی است. اقدامات اشتباهی هم در دولت روحانی انجام شد. برای کنترل آب‌های مرزی کشور ۸ میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی پول برداشت شده، درحالی‌که این کنترل نیازی به منابع ارزی ندارد. این ۸ میلیارد دلار تبدیل به ریال شد و در نهایت به تورمی منجر شد که شاهد آن هستیم.

از سوی دیگر به‌دنبال سفر روحانی به استان خوزستان طرح توسعه زمین‌های کشاورزی در استان‌های خوزستان و ایلام (طرح مقام رهبری) به مرحله اجرا گذاشته شد؛ با برداشت پول از صندوق توسعه ملی. درحالی‌که اقدامات انجام شده توسط نهاد‌های عمومی (شرکت جهاد نصر) به‌طور کامل اجرا نشد و شامل زمین‌های بایر خوزستان هم نبود. یکی از اقدامات اشتباه دولت سیزدهم این است که غضنفری، رئیس صندوق توسعه ملی با پول‌های ارزی ۳۰ درصد از سهام بانک سینا را خریداری کرده است. درصورتی‌که در اساسنامه این صندوق چنین اقدامی قید نشده که خرید سهام یک بانک در دستور کار قرار گیرد. سیاست رئیس هیئت عامل صندوق توسعه ملی مبنی بر تبدیل کردن دلار‌های نفتی به ریال و دمیدن در تنور تورم فعلی کشور کار اشتباهی است.»