گروه بينالملل:رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه درادامه اقدامات غیر منتظره در روند عادی سازی مناسبات با ارمنستان با آرام آتشیانˈ جانشین اسقف اعظم ارامنه ترکیه وهیاتی ازنخبگان ارمنی ترکیه دیدار و گفت وگو کرد.
دراین دیدار که درپشت درهای بسته درمحل نهاد نخست وزیری ترکیه صورت گرفت ،بلند آرینچ معاون نخست وزیر،احمد داود اوغلو وزیرامور خارجه و ابراهینم کالین مشاور عالی نخست وزیر ترکیه نیز حضور داشتند. آرام آتشیان درپایان این دیدار به خبرنگاران گفت : از توسعه مناسبات ترکیه با ارمنستان حمایت می کند و تحقق این امر به فداکاری دو طرف نیاز دارد و باید خوشه زیتون صلحی که از سوی اردوغان به ارامنه دراز شده به خوبی نگهداری شود و اجازه داده نشود که این خوشه خشک شود. وی گفت: این اولین بار درطول تاریخ ترکیه است که یک نخست وزیر این کشور با هیاتی در سطح عالی از ارامنه در ترکیه دیدار می کند.
رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه سه شنبه گذشته دریک اقدام بی سابقه وغیر منتظره از طرف کشورش به نوادگان ارامنه کشته شده درسال 1915 میلادی موسوم به قتل عام ارامنه در 24 آوریل در زمان امپراتوری عثمانی، تسلیت گفت. نخست وزیر ترکیه هفته گذشته در نودونهمین سالگرد حادثه 1915 میلادی دربیانیه ای برای نخستین بار درتاریخ این کشور با اشاره به اینکه حوادث تلخ یاد شده موجب تاسف است ، اضافه کرد نباید حوادث تاریخی منجر به بروز درگیریها درجهان امروز شود و باید با بهره گیری از ارزش های مشترک خود برای خود آِینده بهتری بسازیم.
وی دراین بیانیه افزود: این وظیفه مورخان وتاریخ شناسان است که با تحقیقات خود حوادث تاریخی را به آن شکلی که بوده به مردم امروز منتقل کنند وما خواستار تشکیل یک کمیته تحقیق متشکل ازتاریخدانان ترک، ارمنی وبین المللی به منظور بررسی رخدادهای سال 1915هستیم. دیداراردوغان با هیات ارمنی ازسوی کارشناسان به عنوان کاری غیرمنتظره و جدید از سوی اردوغان ارزیابی شد وگفته می شود که وی درادامه سیاست های غیرمترقبه در داخل و خارج از این کشور تلاش دارد که با اینگونه اقدامات راه را برای حمایت های داخلی و خارجی از خود برای تکیه زدن به مقام ریاست جمهوری هموار کرده و درروند تحولات داخلی و مسائل قفقاز و بالکان نقش ایفا کند.
پیشتر احمد داود اوغلو وزیرامورخارجه ترکیه نیز درپی پیام تسلیت نخست وزیر این کشور به نوادگان ارامنه کشته شده درسال 1915 دردوران عثمانی گفته بود : برخی از حرکت ترکیه شاید تعجب کرده باشند ولی همگان به نگاه انسانی ترکیه درقبال بشریت آگاه هستند، تاریخ فقط از برگ های سیاه و سفید تشکیل نشده است، همه باید در فضایی معتدل پختگی خود را با ابراز همدردی نشان دهند. وی افزود: آنچه نخست وزیر ترکیه انجام داد درواقع یک فراخوان بود، امیدواریم به این فراخوان پاسخ مثبت داده شود، اکنون ما منتظریم به گامی که برداشته ایم پاسخ داده شود.
داوداوغلو با تاکید براینکه ترکها وارامنه هزار سال تاریخ مشترک دارند، گفت: پیام نخست وزیر ترکیه یک فراخوان است نه بیانیه یکجانبه واگر شرایط عصر کنونی را به خوبی درک کنیم، می توانیم آینده را نیز در کنار یکدیگر بسازیم. داوداوغلو گفت: پیام تسلیت نشانه ضعف نیست بلکه به مفهوم اعلام این موضوع به طرف مقابل است که ما آنان را درک می کنیم و به آنان احترام می گذاریم. این یک وظیفه انسانی است.
پرفسور ˈاولکه آریبوغانˈ درمورد اقدام جدید اردوغان برای عادی سازی مناسبات با ارمنستان عقیده دارد، ترکیه ازماهها پیش و درپی مواجه شدن با ادعاهای حمایت ازتروریستها درسوریه، کمک به معارضان دربمباران شیمیایی درسوریه، اعمال فشاربه معترضان و خشونت علیه مخالفان به ویژه در تظاهرات موسوم به پارک ˈگزیˈ دراستانبول و دیگر شهرهای ترکیه در تابستان گذشته و دیگر مسائلی ازاین قبیل همواره مورد انتقاد غرب و در راس آن اتحادیه اروپا قرار گرقته بود وتصمیم داشت که وجهه خدشه دار شده خود را در افکار عمومی جهان ترمیم کند و سخنان اردوغان را در این راستا باید ارزیابی کرد. وی افزود: تحولات درقفقاز ، مناسبات ترکیه با روسیه و موضوع کریمه نیز از جمله تحولات تاثیر گذار به سوق دادن ترکیه برای نشان دادن چهره ای دیگر از خود در افکار عمومی جهان برای ایجاد جایگاهی دیگر در تحولات بالکان و قفقاز است.
پرفسورسدات لاچین ار ازموسسین بنیاد تحقیات سیاسی ورییس دانشگاه چاناک قلعه در این مورد عقیده دارد که ترکیه برای ورود به مسائل قفقاز باید سیاست های گذشته خود را به کنار گذاشته و برای حل مساله تاریخی خود با ارمنستان مجبور است چنان عمل کند که دو بازیگر تعیین کننده دراین مساله یعنی روسیه وجمهوری آذربایجان را با خود همراه کند. ارامنه مدعی هستند که درسال های یاد شده ده ها هزار نفر ازاجداد آنان توسط دولت عثمانی به قتل رسیده اند. برخی ازکشورها کشته شدن ارامنه درسال های 1915 الی 1917 را به عنوان نسل کشی به رسمیت شناخته اند.
برخی ازکارشناسان معتقد هستند که لابی های ارامنه درغرب وکنگره آمریکا وپارلمان های برخی کشورهای اروپایی درصدد هستند که سال آینده میلادی (2015) که مصادف با یکصدمین سالگرد قتل عام ارامنه در دوران عثمانی است ، رسما از ترکیه بخواهند که این حادثه را به عنوان نسل کشی بپذیرد وترکیه ازهم اکنون زمینه های کاهش این فشار را فراهم می کند. این درحالی است که محافل ملی گرای ترکیه همین بیانات نخست وزیر ترکیه را به شدت بباد انتقاد گرفتند واحزاب مخالف جمهوریخواه خلق وحرکت ملی سیاست اردوغان در این باره را محکوم کردند.
اردوغان به عنوان اولین نخست وزیر درتاریخ ترکیه، ابراز همدردی وتاسف خود را از ظلمی که در زمان حکومت عثمانی به ارامنه تحمیل شده است وظیفه انسانی دانست. ولی هنوز هیچ مقامی درترکیه حاضر نشده است درباره کشتار ارامنه از واژه نسل کشی استفاده کند. پیش ازاردوغان تنها احمد داوداوغلو، وزیرخارجه ترکیه درماه دسامبر سال گذشته هنگام بازدید ازایروان، پایتخت ارمنستان کوچاندن اجباری وقتل ارامنه را یک خطا وعملی غیرانسانی خوانده بود.
وی درهمان زمان خواستار توافق ترکیه وارمنستان بر سرنگرش به این حادثه ناگوار به عنوان یک موضوع تاریخی و بررسی آن از سوی مورخان شده بود. برخی ازکارشناسان با اشاره به قاطعیت محافل ملی وسکولار در عدم پذیرش موضوع قتل عام و یا نسل کشی ارامنه در دوران عثمانی عقیده دارند که ترکیه از این موضوع وحشت دارد که نوادگان ارامنه در صورت پذیرش این موضوع از ترکیه تقاضای خاک و غرامت و میراث اجداد خود را داشته باشند.
روند همگرایی ترکیه با اتحادیه اروپا نیز درادامه خصومت و یا آغاز سرفصلی برای آشتی ترکیه وارمنستان تاثیر گذار خواهد بود چرا که اتحادیه اروپا برای پذیرش عضویت ترکیه در آن اتحادیه درکنار دیگر شروط خود دو شرط بهبود مناسبات با ارمنستان و بخش یونانی نشین قبرس را مورد تاکید قرار داده است.