بهار نیوز - زمينهاي حاصلخيز خوزستان لميزرع شدهاند

گروه جامعه: خوزستان را با آبهای فراوان و زمین‌های حاصلخیزش می شناسند با سازه ها و سدهای آبی بسیار که به رغم اجرای برنامه ها و پروژه های مختلف همچنان با بحران کم آبی روبرو است.

بحران کم آبی در این استان چند سالی است که گریبان آن را گرفته چه با اجرای طرح ها و پروژه های انتقال آب از سرچشمه رودخانه های ان به دیگر استانهای کشور چه با روبروشدن با عوامل طبیعی چون خشکسالی بطوریکه در برخی مناطق جنوبی این استان زمینهای حاصل خیز آن رفته رفته لم یزرع شده و مشکلات جبران ناپذیری را متوجه اقتصاد و کشاورزی خوزستان که حرف نخست را در بسیاری از موارد در کشور می زند کرده است. مشکل آب آشامیدنی شهرهای آبادان و خرمشهر و جنوب استان، بی کیفیتی آب اهواز، مشکل کم آبی در مناطق روستایی استان ازجمله ایذه و دیگر شهرهای شمالی خوزستان از نکات قابل تامل در این استان زرخیز اما در عین حال فقیر است.

هنوز در مناطق روستایی و حوالی رودخانه های بزرگ و و پر آب دز و کارون مردمانی را می بینیم که ساعتها در صف انتظار دریافت آب از طریق تانکر های آبرسانی هستند و هنوز تصاویر روستاییان با در دست داشتن بشکه های آب، سوژه مهم خبری سایتها و خبرگزاری های محلی و منطقه ای است. خوزستان دارای نیروگاهها و سدهای بزرگی چون دز، کارون ،کرخه ، مارون، گتوند و دهها سد کوچک ودیگر سازه های آبی و شبکه های مدرن آبیاری است اما بحران کم آبی هنوز یکی از مهمترین معضلات این استان به شمار می رود. بنا به بررسی های انجام شده از سوی خبرنگار ایرنا نتیجه سنجش میزان ورودی آب به مخازن سدهای خوزستان با آمارهای بلند مدت نشانگر کاهش 27 درصدی و تداوم شرایط کم آبی در استان خوزستان است.

براساس این گزارش با گذشت بیش از هفت ماه از سال آبی جاری و با توجه به برخی بارش های مناسب در کشور بویژه در ماه فروردین، میزان ورودی آب به سدهای این استان نسبت به مدت مشابه سال گذشته تنها دو درصد افزایش را نشان می دهد. معاون بهره برداری از سد و نیروگاه های سازمان آب و برق خوزستان گفت: تاکنون 13.7میلیارد متر مکعب آب وارد سدهای استان شده که از این رقم 11.3میلیارد متر مکعب سهم حوضه کارون بزرگ و 2.4میلیارد متر مکعب سهم حوضه های کرخه و مارون بوده است.

ˈنادر افشاري گفت: بیشترین کاهش ورودی آب نسبت به سال گذشته با 19 و 11درصد به ترتیب در سدهای کرخه و مارون اتفاق افتاده است. وی افزود: حجم مفید و قابل بهره برداری فعلی سدهای خوزستان در کارون 3 معادل یک میلیارد و 411میلیون متر مکعب، سد شهید عباسپور یک میلیارد و 169میلیون متر مکعب، گتوند علیا یک میلیارد و 256 میلیون متر مکعب و سد دز یک میلیارد و 998میلیون متر مکعب است که در مجموع در حوضه کارون بزرگ حجم مفیدی معادل شش میلیارد و 434میلیون متر مکعب از جمع میزان ورودی قابلیت استفاده و بهره برداری دارد.

افشاری گفت: در سدهای کرخه و مارون به ترتیب این حجم معادل 888 و 592میلیون متر مکعب است. وی افزود: در هفت ماه گذشته به منظور تامین نیازهای آبی خوزستان هشت میلیارد و 737میلیون متر مکعب آب در رودخانه های این استان جاری شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 12درصد رشد دارد. معاون بهره برداری از سد و نیروگاه های سازمان آب و برق خوزستان گفت: با توجه به برنامه ریزی های انجام شده و پیش بینی های صورت گرفته در خصوص بیلان منابع و مصارف آب برای ماه های پیش رو محدودیت کشت اقلام زراعی پرمصرف مانند شلتوک و ذرت در حوضه های آبریز کرخه و مارون دور از انتظار بوده و پیش بینی می شود در این دو حوضه تامین آب کشاورزی با محدودیت هایی همراه باشد.

وی خواستار کنترل مصارف و صرفه جویی در آب این دو حوضه شد و از کشاورزان این مناطق خواست قبل از اقدام به کشت با سازمان ها و ادارات مربوط هماهنگی های لازم را به عمل آورند. افشاری افزود: با توجه به بیلان منابع و مصارف آب کشت در حوضه های کارون و دز مانعی ندارد اما در مارون، جراحی و کارخه با رعایت محدودیت های الگوی کشت حداکثر تا 70درصدبا هماهنگی جهاد کشاورزی مناطق مورد نظر قابل تامین است. استاد تمام دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز نیز گفت: به غیر از نوار شمالی و بخش هایی از زاگرس دیگر مناطق کشور به طور عمده در نواحی خشک و گاهی نیمه خشک که در آنها ریزش های جوی و بارندگی ها به نسبت تبخیر بسیار کمتر است قرار دارند.

ˈعلی محمد آخوندعلیˈ افزود: متوسط درازمدت بارندگی در کشور سالانه 250میلی متر است که در استان هایی مانند خوزستان که در مناطق خشک قرار دارد میزان تبخیر بسیار بالاست اما در مناطق شمالی و کوهستانی این استان وضع بهتر است به گونه ای که متوسط ریزش ها در دزفول و به عنوان نمونه اطراف مسجد سلیمان حدود 350میلی متر بوده و میزان تبخیر هم به نسبت کمتر است. وی افزود: متوسط ریزش های جوی در استان خوزستان حدود یک دهم تبخیر است و به همین علت دوره رشد گیاهان در این منطقه نسبت به مناطق سردسیر و خنک کمتر است؛ تبخیر و تعرق بیشتر اما دوره رشد کمتر است.

این استاد دانشگاه به تقسیم بندی خشکسالی ها به دو نوع اقلیمی و هیدرولوژیکی گفت: خشکسالی اقلیمی متاثر از بارندگی است؛ اگر باران در طول سال در یک فصل و ماه متناسب با همان دوره زمانی نسبت به دوره طولانی مدت آن کمتر باشد در چنین مواقعی می گوییم که خشکسالی رخ داده و طبیعت جاندار و افراد با این مقدار می سازند و هم اکنون حدود یک دهه است که خوزستان گرفتار خشکسالی است. وی افزود: در صورتی که مخازن سدهای کارون و دز در دراز مدت سالانه از متوسط 15میلیارد متر مکعب 13میلیارد متر مکعب باشد چشمه ها تضعیف و رطوبت خاک کاهش می یابد که در این صورت با خشکسالی هیدورولوزیک مواجهیم.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز ادامه داد: میزان بارش های امسال بویژه در دزفول و مناطق شمالی خوزستان بهتر بود؛ بین 85 تا 90درصد در درازات مدت ریزش باران داشتیم اما همچنان گرفتار خشکسالی هستیم. وی گفت: به غیر از مخزن سد دز که حجم وسیعی ندارد و تنظیم جریان برق را عهده دار بوده و در حال پر شدن است مخازن بقیه سدها از جمله کرخه، گتوند و کارون با کاهش ذخایر مواجه اند و از نظر منابع آب و ریزش ها در مضیقه ایم. این استاد دانشگاه با تاکید بر ضرورت مصرف بهینه آب در خوزستان گفت: ما قدر آب را به خوبی نمی دانیم و ضرورت دارد فرهنگ مصرف آب هم به نسبت رشد جمعیت توسعه یابد.

وی افزود: باید سند مصرف فرهنگی در کنار طرح ها ضمیمه شود تا بیشتر قدر آب این نعمت الهی را بدانیم. آخوندعلی گفت: وزارت نیرو شبکه های آبیاری دز و کرخه و کانال های درجه یک و دو را توسعه داده و این به معنای توسعه بخش کشاورزی است اما بخش وسعی از آب در کانال هایی که دارای علف هرز هستند مصرف می شود که می توان روش های آبیاری تحت فشار را در این مواقع به کار گرفت. وی افزود: وزارت جهاد کشاورزی برای آبیاری تحت فشار حمایت خود را اعلام کرده اما برقی برای این کار نداریم و وزارت نیرو بخش برق این قضیه را تامین نکرده است.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: شورای کشاورزی و دیگر شوراها باید این مشکل را برطرف کنند چرا که ضعف بزرگی است. وی توضیح داد: در صورتی که این کار عملی نشود باید به طریق سمپاشی اقدام شود که در این صورت با محیط زیست مقابله و این کار منتج به سرطان هایی می شود که مبارزه با آن هزینه های کالانی به دنبال دارد. آخوندعلی گفت: طرح 550هزار هکتاری مقام معظم رهبری کار خیلی خوبی است و می تواند بخشی از علف های هرز را از بین ببرد؛ در این طرح کانال های درجه سه و چهار بتنی می شود و در این صورت بخشی از علف ها از بین می رود و در مصرف آب صرفه جویی می شود. وی تاکید کرد: وقتی نمی توانیم با طبیعت کنار بیاییم باید با استفاده از روش های بهینه سازی به سمت مصرف درست آب حرکت.