معنای ریاست جمهوری پنج ساله اردوغان

گروه بین الملل:رجب طیب اردوغان پس از یازده سال نخست‌وزیری و ۹ سال رئیس‌جمهوری، ریاست تازه خود را تحت عنوان رئیس‌جمهور ترکیه آغاز کرد. او که طی رقابتی سخت در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۳ ترکیه پیروز میدان شد، چندی پیش جهت شروع دوره پنج ساله خود سوگند یاد کرد و اکنون سوال کلیدی این است که ریاست پنج سال دیگر اردوغان چه معنایی برای غرب دارد؟
به گزارش ایسنا، جورج موناستریاکوس، فارغ‌التحصیل رشته علوم سیاسی و تاریخ در تحلیلی برای مجله نیوزویک نوشت: «برای اتحادیه اروپا، بزرگترین شریک تجاری ترکیه، پیروزی اردوغان طبق معمول به معنای تجارت است. البته که چالش‌هایی در این رابطه به خوبی مشخص هستند. امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه و اردوغان به مشارکت و درگیری‌هایی بر سر روابط ترکیه-یونان، ترکیه-ارمنستان-جمهوری آذربایجان و مدیترانه شرقی ادامه خواهند داد. همچنین مسئله دیگری وجود دارد مبنی بر اینکه آیا اردوغان تصمیم دارد اختلافات را با یونان در در دیوان بین‌المللی دادگستری حل‌وفصل کند یا اینکه همچنان این ختلافات پابرجا خواهند ماند. از طرفی راهکار دوکشوری برای قبرس جهت حل این بن‌بست ۴۹ ساله کاری عبث و بی‌فایده است. اگرچه عضویت در اتحادیه اروپا آینده روشنی به جوان‌های ترک می‌دهد، اما اردوغان احتمالا می‌خواهد ترکیه را طی پنج سال آینده در مسیری مخالف پیش ببرد.

ناتو و ایالات متحده آمریکا
برای ایالات متحده آمریکا، مهم‌ترین متحد ترکیه در ائتلاف نظامی ناتو، پیروزی اردوغان به معنای مدیریت تعاملات متقابل و روابط نابسامان است. هیچ چیز این مسئله را بهتر از سخنرانی ضدآمریکایی سلیمان سویلو، وزیر کشور دولت قبلی اردوغان (و احتمالا جانشین اردوغان)، نشان نمی‌دهد. آیا اردوغان واقعا همانطور که سویلو پیشنهاد داد سربازان آمریکایی را (احتمالا آن‌هایی که در پایگاه هوایی اینجرلیک یا فرماندهی زمینی متحدان ناتو در ازمیر مستقر هستند) بیرون خواهد کرد؟ با این حال لفاظی‌های ضد آمریکایی سویلو باید جدی گرفته شوند زیرا ترکیه پیشتر سربازان آمریکایی را هدف قرار داده بود.

روابط با روسیه
پیروزی اردوغان یعنی ترکیه به تجارت با روسیه، چالش امنیتی ناتو، ادامه خواهد داد. مسکو به تمدید میلیاردها دلار اعتبار به آنکارا ادامه خواهد داد و ترکیه در این مسیر به‌مثابه "اسب تروا" در ناتو عمل خواهد کرد؛ به عبارتی ترکیه به روسیه کمک می‌کند تا تحریم‌ها را دور بزند، به میلیون‌ها توریست روسی خوش‌آمد گویی می‌کند، در حوزه‌های متعددی نظیر انرژی هسته‌ای همکاری و از عضویت سوئد در ناتو جلوگیری می‌کند. با تمامی این تفاسیر، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه و اردوغان در عین حال از طرف‌های مخالف در سوریه حمایت و سیاست‌های بزرگی را در قفقاز ایفا می‌کنند.

عضویت سوئد در ناتو
پیروزی اردوغان درخواست سوئد را مبنی بر پیوستن به ناتو کمی تغییر می‌دهد. در اصل طبق تفاهم‌نامه سه‌جانبه (فنلاند، سوئد، ترکیه)، استکهلم باید شرایط ذکرشده در آن را رعایت کند تا بدین ترتیب تایید ترکیه را به‌دست آورد. بخشی که مربوط به حمایت سوئد از گروه‌های کُردی می‌باشد، بخش اصلی برای ترکیه تلقی می‌شود. اگرچه سوئد قوانین ضدتروریسم خود را اخیرا بر این اساس اصلاح کرد، اما برای اردوغان غیرمنطقی است که انتظار داشته باشد سوئد هر مخالف ترک یا کرد را به کشورش تحویل دهد. درنتیجه، انتظار می‌رود آمریکا در اجلاس آتی ناتو در ویلنیوس، پایتخت لیتوانی فروش جنگنده‌های اف-۱۶ را به ترکیه پیشنهاد دهد تا بلکه بتواند از این طریق ترکیه را راضی کند. درحالیکه آرام کردن اردوغان با ارسال اف-۱۶ به ترکیه ممکن است توازن قدرت با یونان و قبرس را تغییر دهد، اما این مسئله برای کُردها در سوریه و عراق مخرب خواهد بود.

سیاست‌های ضدکُردی آنکارا
اردوغان به سیاست‌های ضدکردی آنکارا در ترکیه، عراق و سوریه ادامه داده؛ گرچه کردها موضع جدایی‌طلبانه خود را در ترکیه کنار گذاشتند و در مناطق خودمختاری در عراق و سوریه ساکن شدند. صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر سابق حزب دموکراتیک خلق‎ها و چهره کلیدی این حزب علی‌رغم درخواست دادگاه حقوق بشر اروپا مبنی بر آزادی فوری او، همچنان به دلیل "توهین به رئیس‌جمهور" در زندان خواهد ماند. کردها همانطور که از دست صدام حسین رنج کشیدند، از دست اردوغان نیز رنج می‌برند. آن‌ها همچنان برای بقا مقاومت خواهند کرد. درحالیکه دولت اقلیم کردستان عراق مشغول بحث و رایزنی با آنکارا است، اما صلح میان ترکیه و گروه‌های کردی به دلیل روحیه ضد کردی در این کشور بعید به نظر می‌رسد.

آینده ترکیه
برخی تحلیلگران استدلال می‌کنند که اردوغان ترکیه را به آرژانتین تبدیل می‌کند. دیگران هم مسیر ترکیه را با ونزوئلا مقایسه می‌کنند. هر دو این تحلیل‌ها ضعف‌ها و قوت‌هایی دارند. ترکیه تحت ریاست اردوغان تجربه منحصر به‌فردی در دموکراسی غیرلیبرال دارد. اردوغان طی سال‌های اخیر نهادهای دموکراتیک ترکیه را اصلاح کرد. او پیشتر سیستم نخست‌وزیری ترکیه را با ریاست‌جمهوری تعویض کرد تا بتواند در قدرت باقی بماند. انتظار می‌رود رجب طیب اردوغان این شیوه را مجددا پیاده کند تا بتواند در پایان ریاست‌ فعلی‌اش در سال ۲۰۲۸ قدرت خود را تمدید کرده و تا سال ۲۰۳۳ سلطه سیاسی‌اش را حفظ کند و میراثش را به عنوان مهم‌ترین رهبر ترکیه از زمان کمال آتاتورک تثبیت کند.»