تمایل آشکار پوتین به احياي دوباره شوروی

نشریه فیسکال تایمز در گزارشی به بررسی شباهت اقدامات ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه به رهبران شوروی سابق پرداخته و می‌نویسد: پوتین که یک جاسوس سرویس اطلاعاتی شوروی سابق موسوم به "کا گ ب" بود بارها سقوط شوروی را مورد سرزنش قرار داده و حتی از لفاظی‌های رهبران شوروی سابق نیز استفاده می‌کند. پوتین حتی یک طرح ملی را که با هدف ادای احترام به سنت‌های تاریخی روسیه در دهه 30 میلادی توسط ژوزف استالین پایه‌گذاری شده بود، دوباره از سر گرفت. البته روشن‌ترین ستایش او از دوره شوروی به سال 2005 بازمی‌گردد که در سخنرانی خود خطاب به مردم روسیه گفت که فروپاشی شوروی یک اشتباه بزرگ بود.

وی در این سخنرانی مدعی شد: ما باید اذعان کنیم که فروپاشی شوروی فاجعه ژئوپولیتیک قرن بود و برای ملت روسیه نیز یک درام بزرگ محسوب می‌شد زیرا ده‌ها میلیون نفر از هم وطن‌های ما در کشورهایی که از روسیه جدا شدند زندگی می‌کنند و علاوه بر این موضوع تجزیه‌طلبی به خود روسیه هم اثر کرد. این سخنرانی نشان می‌دهد که پوتین حدود یک دهه پیش در حال برنامه‌ریزی برای اقداماتی بود که اکنون در اوکراین اتخاذ می‌کند. از آغاز حوادث اوکراین او بارها تهدید کرده است که از منافع روس‌هایی که در خارج از روسیه زندگی می‌کنند محافظت خواهد کرد.

این سخنرانی همچنین نشان داد که شباهت‌های زیادی بین پوتین، استالین و همچنین نیکیتا خروشچف، سومین رهبر شوروی سابق وجود دارد و این برخلاف چیزی است که اصلاح طلبان لیبرال روسیه و اروپا اعتقاد دارند. اقدامات پوتین در اوکراین نشان می‌دهد که او ادامه دهنده راه رهبران شوروی است. اینجا به سه مورد از اقداماتی که پوتین به تقلید از رهبران شوری است انجام می‌دهد، اشاره می‌کنیم:

1. پوتین کشورهایی را که در آنها پایگاه مردمی ندارد هدف قرار می‌دهد. هر چند که جدایی طلبان حامی روسیه هم‌چنان به ساختمان‌های دولتی در شرق اوکراین حمله می‌کنند اما این موضوع روشن است که اذهان عمومی از آن‌ها حمایت نمی‌کنند. نظرسنجی‌های اخیر نشان دهنده مخالفت اوکراینی‌ها با اقدامات پوتین است.
اما این مخالفت عمومی، پوتین را از به کارگیری تاکتیک‌های جنگ سرد برای تضعیف دولت کی‌یف در آستانه انتخابات ماه آینده میلادی منصرف نکرده است. رهبران شوروی سابق نیز در بلوک شرقی این کشور اقدامات مشابهی را اتخاذ می‌کردند و علی‌رغم عدم محبوبیت خود در جاهایی همچون پراگ و بوداپست بر کنترل مردم عامه از طریق خرابکاری و اهرم زور تاکید داشتند.

یکی از مواردی که مردم علیه شوروی سابق دست به اعتراض زدند در سال 1968 در پراگ رخ داد که کرملین آن را به شدت سرکوب کرد. پوتین هم‌اکنون زمینه کاری را برای اتخاذ چنین اقداماتی فراهم آورده و می‌گوید که اگر حامیان کی‌یف در شرق اوکراین بی‌ثباتی ایجاد کنند روسیه دست به اقدام نظامی علیه آن‌ها خواهد زد.

2. پوتین ضربه اقتصادی را که اقداماتش به روسیه وارد می‌آورد نادیده می‌گیرد. هفته گذشته آمریکا و همچنین اروپا دور جدیدی از تحریم‌ها را علیه روسیه اعمال کردند که به اقتصاد شکننده این کشور ضربه‌ بیشتری وارد می‌آورد. این در حالی است که پوتین هیچ نشانه‌ای از عقب نشینی از خود بروز نداده است. در دوره جنگ سرد نیز اتفاق مشابهی رخ داد. در آن دوران کاپیتالیسم در حال رشد بود و اقتصاد شوروی سابق از جهانی سازی عقب ماند. پس از فروپاشی شوروی مشخص شد که قدرتی که این کشور از آن دم می‌زد افسانه‌ای بیش نبود.

3.‌ پوتین از شیوه لاف‌زنی برای سرپوش گذاشتن بر ضعف روسیه استفاده می‌کند. روس‌ها دوست دارند که رهبری قدرتمند داشته باشند و به همین دلیل است که حتی با وجود ریاضت اقتصادی که از اقدامات پوتین می‌بینند باز هم از او حمایت می‌کنند. رهبران شوروی سابق همچون استالین نیز چنین رویه‌ای را دنبال می‌کردند. آن‌ها از کاریزمای شخصی و رژه‌های نظامی که اتفاقا پوتین نیز علاقه خاصی به آن دارد برای بزرگ نشان دادن قدرت شوروی استفاده می‌کردند.

اما این رویکرد پوتین برخلاف استالین نهایتا برای فائق آمدن بر واقعیت مناسبات اقتصادی روسیه با غرب کافی نیست. تجار روس با بسیاری از کشورهای جهان در ارتباط هستند و تحریم‌های روسیه آن‌ها را متضرر می‌کند. ادوارد گلدبرگ، استاد مرکز امور جهانی دانشگاه نیویورک در این خصوص گفت: استالین نسبت به هیچ‌یک از مشکلاتی که پوتین با آن‌ها روبرو است، نگرانی نداشت.