بهار نیوز - اردن گرفتار بدهی به چین شده است

گروه بین الملل: پس از چهار سال فروشگاه بزرگ چینی دراگون مال در اردن درهای خود را بسته است. 160 فروشگاه و فضاهای اداری با تزئینات شرقی نمی توانستند رونق مورد انتظار پروژه 20 میلیون دلاری را که برای بازتاب سرمایه گذاری های چین در اردن ساخته شده بود جذب کنند. چین در یک دهه گذشته توافق ‌نامه ‌هایی را برای اجرای پروژه‌ های زیربنایی در اردن به ارزش بیش از ۷ میلیارد دلار امضا کرده است از جمله طرح ‌هایی برای ساخت دانشگاه جدید اردن - چین، شبکه راه ‌آهن ملی و خط لوله نفت برای اتصال عراق و اردن.
به گزارش فرارو، با این وجود، همانطور که امید به موفقیت دراگون مال کمرنگ شده وعده های میلیارد دلاری چین برای پروژه های توسعه عظیم در اردن نیز رنگ باخته اند و در مورد اکثر آن وعده ها صرفا جوهری بر روی کاغذ باقی مانده است و نه بیش تر.
"جسی مارکس" عضو اندیشکده "استیمسون" در واشنگتن می گوید:"یکی از معدود پروژه‌ های چینی که عملا محقق شده اردن را گرفتار یک دعوی قضایی جنجالی برای خروج از معامله ‌ای کرده که میلیاردها دلار بدهی برای آن کشور پادشاهی فقیر از نظر منابع به همراه خواهد داشت".
طبق قرارداد فعلی برای ساخت نیروگاه برق عطارات یک نیروگاه با سوخت نفت شیل ساخت چین در جنوب شرق کشور اردن باید 8.4 میلیارد دلار در بازه زمانی 30 ساله به چین بپردازد. به گزارش "آسوشیتدپرس" اردن به سختی موفق به بازپرداخت عملیات این کارخانه شده است. با این وجود، حذف این قرارداد یکی از پروژه‌های پیشروی ابتکار عمل کمربند و جاده چین را تضعیف می‌کند و احتمالا به تنش در روابط میان امان و پکن دامن می ‌زند. بنابراین، نیروگاه عطارات زمانی که قرار بود بزرگترین پروژه زیرساختی خصوصی گروه بریک در خارج از چین باشد اردن را بین لبه پرتگاه و نقطه سختی با پکن رها کرده است. این وضعیت سبب شده تا اردن در دعوی قضایی گرفتار شود که قرار است با ناامیدی به پایان برسد. مارکس می گوید: "من میزان تاثیر این نقطه اختلاف بر روابط دوجانبه را دست کم نمی ‌گیرم. اردن احتمالا در آینده اهمیت و وزن بیش تری برای روابط خود با ایالات متحده و غرب قائل خواهد شد".
با موانع دیپلماتیک در چشم انداز پیش رو بهار گذشته شرکت‌های مخابراتی پیشرو اردن از غول مخابراتی چینی هوآوی دور شدند و تصمیم گرفتند با شرکت‌ های سوئدی و فنلاندی برای تجهیزات اینترنت نسل پنجم خود شریک شوند."عامر سبائله" استاد علوم سیاسی و کارشناس ژئوپولیتیک اهل اردن می گوید:"اقدامات برای کنار گذاشتن هوآوی در بخش مخابرات اردن باید با دیدگاه سیاسی اردن مرتبط باشد. اردن با ایالات متحده همسو و کاملا به آن کشور وابسته است".
در حالی که روابط چین و اردن راکد شده است پادشاهی اردن توسط کشورهایی احاطه شده است که سرمایه گذاری و همکاری با چین را افزایش داده اند. مارکس می گوید:"وضعیت اردن از این نظر در میان کشورهای خاورمیانه که در حال تقویت روابط با چین هستند جالب توجه و متمایز است".
او می افزاید:" شکست سرمایه ‌گذاری چینی در اردن نمایانگر وضعیت عادت یک کشور به رویکرد خاص است که با یک تازه وارد مواجه شده است". او اشاره می کند که اردن به چندین دهه دریافت بسته های قوی کمک های اقتصادی و نظامی از سوی ایالات متحده عادت کرده که "از لحاظ ماهیت و رویکرد" به طور قابل توجهی متفاوت از کمک های خارجی چین است. او اشاره می کند که کمک های چین پیمانکاران محلی را در اولویت قرار نداد در حالی که کمک های واشنگتن وضعیت متفاوتی دارد.
پکن سرمایه گذاری های خود را در منطقه به استثنای اردن گسترش داده است. کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا در سال 2021 میلادی اکثر با افزایش سرمایه گذاری های چین مواجه شدند که عراق بزرگترین ذینفع سال بود. عربستان سعودی در سال 2022 میلادی با 5.6 میلیارد دلار به عنوان دومین ذینفع بزرگ در جدول قرار گرفت. مارکس می گوید امروز در بحبوحه رکود اقتصادی ناشی از پیامدهای پاندمی کووید و پیامدهای جنگ در اوکراین چین به سمت "جایی که می تواند بازدهی بالاتری داشته باشد" به ویژه در خلیج فارس رفته است."رابرت موگیلنیکی" پژوهشگر ارشد موسسه خلیج فارس در واشنگتن می گوید:" کشورهای عربی حوزه خلیج فارس مانند عربستان سعودی و امارات اولویت های بزرگی برای تعامل چین در خاورمیانه هستند اما اردن در حاشیه این تعامل است". با این وجود، مارکس می افزاید:"ما نباید میزان مشارکت چین در خلیج فارس را دست کم بگیریم که چین را به عنوان یک شریک پذیرفته ‌شده ‌تر دست کم از نظر اقتصادی در منطقه شکل می‌ دهد".
رونق تجارت اردن و چین
علیرغم آن که چین پروژه های توسعه بریک خود را در خارج از اردن متمرکز ساخته هم چنان به پل ارتباطی خود با پادشاهی اردن از طریق تجارت ادامه داده و امان به دلیل فرصت های تجاری فراوان با پکن مرتبط است.سبائله می گوید:"در سطح اجتماعی و اقتصادی شما نمی توانید چین را حذف کنید. در جایی که مشکلات اقتصادی وجود دارد چین یک بازیگر ضروری است. در اردن اوضاع بدتر می شود و اردنی بیش تر به آن چه چین می تواند ارائه دهد وابسته خواهند شد".طی 25 سال گذشته صادرات و واردات به و از چین به ترتیب با نرخ 13.5 و 14.1 درصد افزایش یافته و چین به دومین شریک وارداتی اردن و سومین شریک تجاری آن کشور پس از عربستان سعودی و ایالات متحده تبدیل شده است.
محبوبیت کالاهای چینی مانند وسایل نقلیه الکتریکی و گوشی های هوشمند هوآوی رونق گرفته است. بر اساس گزارش اخیر "جهاد ابوناصر" نماینده کمیسیون سرمایه گذاران منطقه آزاد اردن در پنج ماه نخست سال جاری 90 درصد خودروهای برقی و 38 درصد از کل خودروها از چین وارد شده اند. ابوناصر هم چنین بر ترجیح رو به رشد خودروهای چینی به دلیل قیمت کمتر آن خودروها در مقایسه با همتایان آمریکایی و اروپایی تاکید کرد. این گزارش هم چنین خاطرنشان کرده که واردات اکثر خودروهای برقی ساخت چین به میزان 105.3 درصد از تنها 5265 خودرو در سال 2022 میلادی به 10803 خودرو در سال 2023 میلادی افزایش یافته است. سبائله می گوید:"از مخابرات گرفته تا الکترونیک چین جایگزینی برای کشورهایی است که امکانات اقتصادی ندارند ارائه می دهد. چین همیشه آنجاست و وقتی مشکلات اقتصادی وجود دارد چین ظاهر می شود".
"دروازه" عربستان برای بازگشت چین؟
مارکس می گوید که بهبود روابط چین و عربستان "دروازه مهمی" برای چین به منظور ورود به بازار اردن در حرکت رو به جلو حتی به طور بالقوه در سطح استراتژیک است.
بر اساس گزارشی منتشر شده در سال 2020 میلادی عربستان سعودی بزرگترین سرمایه گذار اردن است و سهم عمده ای در حواله های ارسالی به اردن دارد و افزایش سرمایه گذاری چینی احتمالا نظر بیش از 430000 اردنی را که در آن پادشاهی کار می کنند جلب خواهد کرد.
در نظرسنجی ای صورت گرفته درباره نظر افکار عمومی اردن در سال 2021 میلادی 70 درصد از اردنی‌های مورد بررسی قرار گرفته گفتند که مایل هستند چین "نقش بسیار بزرگ ‌تری" یا "تا حدی نقش بزرگ ‌تری" در منطقه ایفا کند. اردنی ها اغلب چین را به دلیل لفاظی های قوی آن کشور به نفع فلسطین به عنوان بازیگری مثبت قلمداد می کنند. تقریبا نیمی از پرسش شوندگان در این نظرسنجی چین را در مناقشه اسرائیل و فلسطین بازیگری بی طرف می ‌دانستند که با برداشت آنان از تلقی شان درباره نقش امریکا به عنوان بازیگری طرفدار اسرائیل در این مناقشه تفاوت زیادی داشت. اکنون چین سرمایه گذاری های خود را از طریق عربستان سعودی آزمایش می کند.
مارکس می گوید:"این کشور می تواند تعامل خود را در عربستان سعودی پیش از ورود به بازارهای دیگر مانند اردن تنظیم کند. بنابراین، زمانی که سرمایه‌ گذاری چینی از مرز جنوبی اردن رونق می‌گیرد پکن ممکن است فضایی برای رسیدگی مجدد به پرونده اردن پیدا کند و شاید یک مرکز خرید دراگون دیگر بار دیگر در اردن فضایی برای افتتاح شدن پیدا کند".