بهار نیوز - ایران در چنبره گرد و غبار گرفتار می‌شود

گروه جامعه: تالاب‌های ایران یکی پس از دیگری جان می‌دهند. از هامون گرفته تا گاوخونی و هوالعظیم؛ یا صحبت از خشک شدن تالاب است یا اینکه در یک قدمی نابودی است. تالاب‌هایی که روزی بستر حیات منطقه بودند، حالا به کانون گرد و غبار تبدیل شده‌اند.

به گزارش تجارت نیوز، خاک از سرم گذشته، مرا آب می‌دهید؟ این پیام یکی از اهالی سیستان در اعتراض به بی‌آبی و فراموشی مسئولان است. از آن خطه‌ای که ماه‌هاست فریاد بی‌آبی سر می‌دهند، حالا فقط گرد و خاک مانده و فوج فوج مهاجرانی که راهی شهرهای دیگر می‌شوند.

آن سوی دیگر سرزمین ایران، صحبت از مرگ تالاب گاوخونی است. آنطور که منصور شیشه‌فروش، معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان محیط زیست گفت 99 درصد این تالاب خشک شده است. کمی آن سوتر، به هورالعظیم و قصه این تالاب می‌رسیم. قصه پررنجی که سال‌هاست روایت می‌شود و فریادرسی ندارد.

همه اینها را کنار دریاچه ارومیه بگذارید که گفته می‌شود نیمه جانی که داشت، احتمالا به پایان سال نرسد. خشکی دریاچه ارومیه هم به گوش مسئولان نرسید.دومینوی مرگ تالاب‌ها، عوامل مختلف دارد. احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی در این مورد به تجارت‌نیوز توضیحاتی ارائه می‌دهد.

وضعیت تالاب‌ها، بدتر از سال قبل شد
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی می‌گوید: «تالاب‌های کشور وضعیت خوبی ندارند و نسبت به سال قبل بدتر هم شده است. سه سال متوالی است که در اغلب مناطق کشور وضعیت بارندگی در کشور کمتر از حد معمول و در برخی مناطق بسیار کمتر از حد معمول است. از سوی دیگر، بی‌هنجاری دمایی هم داریم. یعنی دما هم بالاتر از حد معمول است. در چنین شرایطی آب پشت سدها و رودخانه‌ها بیشتر برداشت یا زودتر تبخیر می‌شود.»

احد وظیفه با اشاره به خشکی تالاب‌ هامون و دریاچه نمک قم در جنوب شرق استان تهران، می‌گوید: «خشک شدن این دریاچه‌ها و تالاب‌ها موجب می‌شود که بستر آنها در معرض فرسایش بادی قرار گیرد. به دنبال آن کیفیت هوای شهرها نیز بدتر شود. یعنی شهرهایی که تا پیش از این نیز هوای خوبی نداشتند، با کیفیت هوای بدتری مواجه شوند؛ مانند کاشان، قم، تهران، اصفهان و… . به عبارتی گرد و خاک هوا بیشتر می‌شود.»

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی می‌گوید: «بادهای 120 روزه سیستان و بلوچستان از قدیم بوده، اما امسال میزان گرد و غبار در شهرهایی مانند زابل، زهل و زاهدان بسیار بیشتر شده است. چون قبلا تالابی در منطقه بود، اما اکنون تالاب و آبی در کار نیست. در گذشته وزش باد بالاتر از 15 متر بر ثانیه موجب خیزش گرد و خاک می‌شد، اما اکنون سرعت پایین‌تر از این میزان هم موجب گرد و خاک می‌شود.»

او توضیح می‌دهد: «تالاب‌ها پس از خشک شدن به کانون گرد و غبار تبدیل می‌شوند. تالاب صالحیه (در البرز و قزوین)، دریاچه نمکی قم، تالاب گاخونی و تالاب هامون، در واقع کانون‌های جدید گرد و غبار هستند. در شرایط خشکسالی برداشت از رودخانه‌ها بیشتر می‌شود و آبی هم جایگزین آب برداشت شده، نمی‌شود. چون بارندگی کم است. از سوی دیگر برداشت از طریق چاه‌های مجاز و غیرمجاز را هم داریم. بنابراین دیگر آبی نمی‌ماند که به تالاب‌ها برسد.»

افزایش گردو غبار در ایران
در میانه بحران آب، تالاب‌ها از حق‌آبه خود محروم شده‌اند. دست‌درازی مصارف صنعتی و کشاورزی از یک سو و تامین آب شرب از سوی دیگر، حق‌آبه تالاب‌ها را به ورطه فراموشی رسانده است. احد وظیفه به تجارت‌نیوز می‌گوید: «سدهای زیادی در مسیر آب‌هایی که به این تالاب‌ها می‌رسید، ساخته شده است. برای تامین آب شرب دیگر اجازه عبور آب از آن سدها داده نمی‌شود و آبی هم به تالاب‌ها نمی‌رسد. برداشت‌های بی‌رویه از دشت‌ها در شرایطی که دیگر بارندگی نیست تا آبی به آنها تزریق شود، موجب افزایش خشکی دشت‌ها می‌شود.»

احد وطیفه توضیح می‌دهد: «گزارش‌ها نشان از افزایش گرد و غبار در کشور می‌دهد. سالانه بخش زیادی به بیابان‌های کشور اضافه می‌شود. بخش زیادی از پوشش جنگلی نیز از بین می‌رود. تالاب‌ها نیز با نبود آب به کانون جدید گرد و غبار تبدیل شده‌اند. گرد و غبار در کشور بیشتر از قبل شده و با این وضعیتی که توضیح دادم، بیشتر هم می‌شود.»

کدام استان‌ها با خشکسالی شدید مواجه هستند؟
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالیمی‌گوید: «در سه سال اخیر با خشکسالی مواجه هستیم. ضمن آنکه وضعیت برخی مناطق در کشور استثنایی است؛ یعنی سابقه نداشت که خشکسالی به این میزان باشد.»او ادامه می‌دهد: «اغلب مناطق کشور با خشکسالی متوسط، شدید و بسیار شدید مواجه هستند. استان‌های سیستان و بلوچستان، تهران، خراسان شمالی، خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سمنان خشکسالی بسیار شدید دارند.»

اخیرا مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور گفت، سالانه یک میلیون هکتار به بیابان‌های کشور اضافه می‌شود که بیش از میانگین جهانی است. وحید جعفریان گفت که سالانه در 300 هزار هکتار از کانون‌های بیابانی فعالیت‌های خوبی برای مدیریت ریزگردها انجام داده‌ایم.با این حساب اگر از آن یک میلیون هکتار کم شود، باز هم سالانه 700 هزار هکتار دیگر به همان وضعیت باقی می‌مانند.