تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۲/۲۷ ساعت ۰۰:۰۲
کد مطلب : ۴۲۱۲۵
روابط ایران و عربستان از اول انقلاب تا حالا
گروه سياسي: همزمان با پیشنهاد وزیر امور خارجه عربستان سعودی برای سفر "محمد جواد ظریف" وزیر امور خارجه ایران به آن کشور و ایجاد بسترهای لازم برای بهبود روابط دوجانبه تهران – ریاض، روابط دو کشور در گذر تاریخ نشان از وجود فراز و فرودهای فراوان دارد.
خبرگزاری "رویترز" با انتشار تاریخچه ای از روابط ایران و عربستان سعودی در گذر تاریخ و از زمان پیروزی انقلاب ایران در سال 1979 میلادی تاریخچه ای از این روابط دوجانبه ارائه داده است:
1979 میلادی – انقلاب ایران
حاکمان سعودی شاهد سقوط سلطنت محمدرضا پهلوی آخرین پادشاه ایران بودند. آنان با تاسیس نظام جمهوری اسلامی ایران مواجه شدند نظامی که درصدد صدور انقلاب اسلامی به تمام کشورهای منطقه برآمده بود.
1988-1980 آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران
ایرانیان از کمک های مالی و تسلیحاتی عربستان سعودی به عراق در جریان وقوع جنگ تحمیلی آن کشور علیه عراق در فاصله سال های 88-1980 میلادی خشمگین بودند. در جریان این جنگ عراق علیه ایران از سلاح شیمیایی استفاده کرد.
1988-1987 میلادی – فاجعه کشتار حجاج ایرانی در مکه
روابط میان عربستان سعودی و ایران در جولای سال 1987 میلادی به بدترین سطح ممکن رسید. در آن زمان 402 نفر از زائرین که 275 نفر آنان ایرانی بودند در جریان درگیری در شهر مکه به شهادت رسیدند. در ایران معترضان سفارت عربستان را تصرف کردند و دامنه اعتراضات شان به سفارت کویت کشیده بود. یکی از دیپلمات های سعودی در تهران به دلیل شدت جراحات وارده جان خود را از دست داد در آن زمان ملک فهد تلاش کرد تا روابط میان عربستان سعودی و ایران را در سال 1988 را بهبود بخشد. روابط دو کشور در سال 1991 میلادی از سرگرفته شد.
1997 میلادی – نشست تهران
در این سال شاهزاده عبدالله از ایران دیدار کرد و در نشست اسلامی در ماه دسامبر آن سال شرکت کرد. این اولین حضور بلندپایه ترین مقام عربستان سعودی پس از پیروزی انقلاب در ایران بود.
1999 میلادی – دوره هایی بهتر در روابط دو جانبه تهران – ریاض
ملک فهد پادشاه عربستان سعودی پیروزی سید "محمد خاتمی" رییس جمهوری ایران در انتخابات سال 2001 میلادی را به او تبریک گفت و از سیاست های اصلاح طلبانه او استقبال کرد. سید محمد خاتمی در آن زمان برای بهبود روابط تهران و ریاض تلاش کرد. رییس جمهوری پیشین ایران از عربستان سعودی بازدید کرد. بهبود روابط میان دو کشور به حدی رسید که در آوریل سال 2001 میلادی پیمان امنیتی مشترکی میان تهران – ریاض امضا شد.
2012-2003 میلادی – افزایش تنش های منطقه ای
در سال 2003 میلادی حمله نیروهای نظامی امریکایی به عراق و سرنگونی "صدام حسین" دیکتاتور پیشین آن کشور سبب شد تا شیعیان عراقی که اکثریت جمعیت آن کشور را تشکیل می دادند قدرت را در دست گیرند و عراق به سوی ایران تمایل پیدا کند. در سال 2006 میلادی جنگ میان نیروهای حزب الله لبنان و اسرائیل درگرفت. در این جنگ حزب الله پیروز شد و عربستان سعودی بیش از پیش از این موضوع هراسید که ایران قصد دارد تا ائتلاف جدید منطقه ای را علیه آن کشور تشکیل دهد. با بالا گرفتن موضوع برنامه هسته ای ایران پس از به قدرت رسیدن "محمود احمدی نژاد" رییس جمهوری اسلامی ایران دغدغه عربستان سعودی افزایش یافت. سایت افشاگر "ویکی لیکس" گزارش داد که ملک عبدالله در سال 2008 میلادی از امریکا خواسته بود تا به ایران حمله کند و از این موضوع تحت عنوان "لزوم قطع سر مار" یاد کرده بود.
2011 میلادی – بهار عربی
عربستان سعودی از وقوع بهار عربی در کشورهایی چون مصر و تونس در هراس بود چرا که بیم آن می رفت که موج انقلاب های دموکراسی خواهانه به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس برسد. اعتراضات در بحرین خط قرمز سعودی ها محسوب می شود چرا که آن کشور در همسایگی ایران قرار دارد و شیعیان آن کشور روابط عمیقی با ایرانیان داشته اند. نیروهای نظامی عربستان سعودی برای کمک رسانی به خاندان آل خلیفه در بحرین به منظور سرکوب قیام مردمی عازم بحرین شدند. عربستان سعودی ایران را متهم به حمایت از مخالفان شیعه بحرینی علیه دولت بحرین کرده بود. امریکا مدعی شد که توطئه ای را کشف کرده که طبق آن ایران قصد داشته سفیر عربستان سعودی در واشنگتن را به قتل رساند. ریاض اظهار داشت که شواهدی در دست دارد که این موضوع را ثبات می کند. ایران این گزارش را تکذیب کرد و آن را جعلی و بیان آن را با هدف کارشکنی در روابط دوجانبه تهران – ریاض دانست.
2011 میلادی تاکنون – جنگ سوریه، روابط ایران و امریکا، مذاکرات هسته ای
"حسن روحانی" سیاستمدار و دیپلمات میانه روی ایرانی در جون سال 2013 میلادی به عنوان رییس جمهوری ایران برگزیده شد. او در شعارهای انتخاباتی خود از تعامل سازنده با کشورهای جهان و سیاست مصالحه جویانه سخن گفت. پس از توافق موقت هسته ای ایران و کشورهای عضو گروه 1+5 در ماه نوامبر گذشته روابط ایران و اکثر کشورهای حاشیه خلیج فارس بهبود یافت. شورای همکاری خلیج فارس به رهبری عربستان سعودی در ماه دسامبر گذشته بر لزوم تقویت و بهبود روابط کشورهای عضو آن شورا با ایران تاکید کرد. بررسی تاریخ روابط ایران و عربستان سعودی هنوز از پیچیدگی برخوردار است چرا که دو کشور هر یک از یکی از طرفین مخاصمه حمایت می کنند. عربستان سعودی جانب مخالفان دولت "بشار اسد" رییس جمهوری سوریه را گرفته و ایران متحد نزدیک "اسد" محسوب می شود.
1979 میلادی – انقلاب ایران
حاکمان سعودی شاهد سقوط سلطنت محمدرضا پهلوی آخرین پادشاه ایران بودند. آنان با تاسیس نظام جمهوری اسلامی ایران مواجه شدند نظامی که درصدد صدور انقلاب اسلامی به تمام کشورهای منطقه برآمده بود.
1988-1980 آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران
ایرانیان از کمک های مالی و تسلیحاتی عربستان سعودی به عراق در جریان وقوع جنگ تحمیلی آن کشور علیه عراق در فاصله سال های 88-1980 میلادی خشمگین بودند. در جریان این جنگ عراق علیه ایران از سلاح شیمیایی استفاده کرد.
1988-1987 میلادی – فاجعه کشتار حجاج ایرانی در مکه
روابط میان عربستان سعودی و ایران در جولای سال 1987 میلادی به بدترین سطح ممکن رسید. در آن زمان 402 نفر از زائرین که 275 نفر آنان ایرانی بودند در جریان درگیری در شهر مکه به شهادت رسیدند. در ایران معترضان سفارت عربستان را تصرف کردند و دامنه اعتراضات شان به سفارت کویت کشیده بود. یکی از دیپلمات های سعودی در تهران به دلیل شدت جراحات وارده جان خود را از دست داد در آن زمان ملک فهد تلاش کرد تا روابط میان عربستان سعودی و ایران را در سال 1988 را بهبود بخشد. روابط دو کشور در سال 1991 میلادی از سرگرفته شد.
1997 میلادی – نشست تهران
در این سال شاهزاده عبدالله از ایران دیدار کرد و در نشست اسلامی در ماه دسامبر آن سال شرکت کرد. این اولین حضور بلندپایه ترین مقام عربستان سعودی پس از پیروزی انقلاب در ایران بود.
1999 میلادی – دوره هایی بهتر در روابط دو جانبه تهران – ریاض
ملک فهد پادشاه عربستان سعودی پیروزی سید "محمد خاتمی" رییس جمهوری ایران در انتخابات سال 2001 میلادی را به او تبریک گفت و از سیاست های اصلاح طلبانه او استقبال کرد. سید محمد خاتمی در آن زمان برای بهبود روابط تهران و ریاض تلاش کرد. رییس جمهوری پیشین ایران از عربستان سعودی بازدید کرد. بهبود روابط میان دو کشور به حدی رسید که در آوریل سال 2001 میلادی پیمان امنیتی مشترکی میان تهران – ریاض امضا شد.
2012-2003 میلادی – افزایش تنش های منطقه ای
در سال 2003 میلادی حمله نیروهای نظامی امریکایی به عراق و سرنگونی "صدام حسین" دیکتاتور پیشین آن کشور سبب شد تا شیعیان عراقی که اکثریت جمعیت آن کشور را تشکیل می دادند قدرت را در دست گیرند و عراق به سوی ایران تمایل پیدا کند. در سال 2006 میلادی جنگ میان نیروهای حزب الله لبنان و اسرائیل درگرفت. در این جنگ حزب الله پیروز شد و عربستان سعودی بیش از پیش از این موضوع هراسید که ایران قصد دارد تا ائتلاف جدید منطقه ای را علیه آن کشور تشکیل دهد. با بالا گرفتن موضوع برنامه هسته ای ایران پس از به قدرت رسیدن "محمود احمدی نژاد" رییس جمهوری اسلامی ایران دغدغه عربستان سعودی افزایش یافت. سایت افشاگر "ویکی لیکس" گزارش داد که ملک عبدالله در سال 2008 میلادی از امریکا خواسته بود تا به ایران حمله کند و از این موضوع تحت عنوان "لزوم قطع سر مار" یاد کرده بود.
2011 میلادی – بهار عربی
عربستان سعودی از وقوع بهار عربی در کشورهایی چون مصر و تونس در هراس بود چرا که بیم آن می رفت که موج انقلاب های دموکراسی خواهانه به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس برسد. اعتراضات در بحرین خط قرمز سعودی ها محسوب می شود چرا که آن کشور در همسایگی ایران قرار دارد و شیعیان آن کشور روابط عمیقی با ایرانیان داشته اند. نیروهای نظامی عربستان سعودی برای کمک رسانی به خاندان آل خلیفه در بحرین به منظور سرکوب قیام مردمی عازم بحرین شدند. عربستان سعودی ایران را متهم به حمایت از مخالفان شیعه بحرینی علیه دولت بحرین کرده بود. امریکا مدعی شد که توطئه ای را کشف کرده که طبق آن ایران قصد داشته سفیر عربستان سعودی در واشنگتن را به قتل رساند. ریاض اظهار داشت که شواهدی در دست دارد که این موضوع را ثبات می کند. ایران این گزارش را تکذیب کرد و آن را جعلی و بیان آن را با هدف کارشکنی در روابط دوجانبه تهران – ریاض دانست.
2011 میلادی تاکنون – جنگ سوریه، روابط ایران و امریکا، مذاکرات هسته ای
"حسن روحانی" سیاستمدار و دیپلمات میانه روی ایرانی در جون سال 2013 میلادی به عنوان رییس جمهوری ایران برگزیده شد. او در شعارهای انتخاباتی خود از تعامل سازنده با کشورهای جهان و سیاست مصالحه جویانه سخن گفت. پس از توافق موقت هسته ای ایران و کشورهای عضو گروه 1+5 در ماه نوامبر گذشته روابط ایران و اکثر کشورهای حاشیه خلیج فارس بهبود یافت. شورای همکاری خلیج فارس به رهبری عربستان سعودی در ماه دسامبر گذشته بر لزوم تقویت و بهبود روابط کشورهای عضو آن شورا با ایران تاکید کرد. بررسی تاریخ روابط ایران و عربستان سعودی هنوز از پیچیدگی برخوردار است چرا که دو کشور هر یک از یکی از طرفین مخاصمه حمایت می کنند. عربستان سعودی جانب مخالفان دولت "بشار اسد" رییس جمهوری سوریه را گرفته و ایران متحد نزدیک "اسد" محسوب می شود.
مرجع : تدبير
