بهار نیوز - «بی‌عدالتی اجتماعی» و «وعده‌های غیرواقعی» از علل اصلی مهاجرت از ایران

«بی‌عدالتی اجتماعی» و «وعده‌های غیرواقعی» از علل اصلی مهاجرت از ایران

گروه جامعه: عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم «فقدان حبّ وطن»، «عدم رشد علمی» و «ناعدالتی اجتماعی» را از عوامل درونی مهاجرت ذکر کرد و گفت: علاوه بر این، یکسری علل بیرونی از قبیل القای یاس و ناامیدی و وارونه جلوه دادن واقعیت ها نقش پررنگتری در مهاجرت از کشور دارند.

حجت الاسلام شمس الله مریجی در گفت وگو با شفقنا اظهار داشت: به مهاجرت می توان هم نگاه فردی داشت و هم نگاه اجتماعی؛ در نگاه فردی «مهاجرت» پدیده ای است که در طول تاریخ زندگی بشر به صورت موردی اتفاق افتاده و این «منفی» هم نیست بلکه چه بسا در فرهنگ دینی ما گاهی اوقات هم یک امر واجبی باشد. اینکه قرآن کریم 7 بار دستور به سیر زمین می کند (وسیروا فی الارض) یکی از پیامدهای آن می تواند ماندن در آن منطقه باشد که این در طول تاریخ اتفاق افتاده و می افتد و آسیبی هم نمی زند.
وی با بیان اینکه نفس «مهاجرت» نگران کننده نیست، تاکید کرد: مهاجرت گاهی محدود و انفرادی است که در طول تاریخ وجود داشته و همچنان هم ادامه خواهد داشت اما گاهی یک مسئله اجتماعی می شود و به لحاظ موضوعی یا مفهومی از حد انفرادی هم می گذرد یعنی درست است در یک بعد از ابعاد جامعه مهاجرت اتفاق می افتد اما همین می تواند تبدیل به یک معضل شود که باید برای آن چاره اندیشی کرد.
وی خاطرنشان کرد: چه بسا نیروهای قاعده و کف جامعه مانند کارگران، به دنبال یافتن شغل گروه گروه مهاجرت کنند که این دغدغه چندانی ایجاد نمی کند، گرچه پیامدهای خاص خود را دارد اما چه بسا ثروت را هم به کشور برمی گردانند که این نه تنها بد نیست بلکه مثبت هم دیده می شود، اما اگر گروهی که تولید سرمایه می کند بخواهد از جامعه ای مهاجرت کند این مساله می شود. لذا به صورت کلی، مهاجرت بسته به مورد آن می تواند مثبت یا منفی باشد.
عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم (ع) گفت: به لحاظ جامعه شناختی، مهاجرت نخبگان به صورت مطلق بد نیست چون وقتی نخبه به جای دیگر برود و توانمندی او به فعلیت برسد و دانشمند برجسته شود، اثر آن به همه جای عالم می رسد.
وی به علل و عوامل مهاجرت نخبگان هم اشاره کرد و افزود: برخی از این نوع مهاجرت، عوامل فردی دارد اما بخشی هم دارای عوامل اجتماعی هستند که دردسته های فرهنگی، تربیتی و اجتماعی تقسیم بندی می شود.
وی به علل فرهنگی مهاجرت نخبگان اشاره کرد و گفت: اینکه شخص به کشور دیگر به لحاظ اعتقادی و هویت فردی علاقه دارد، به این دلیل است که خانواده یا جامعه نتوانسته رسالت خود را به درستی انجام دهد یعنی نتوانسته «حب وطن» را در او ایجاد و تقویت کند.
وی به علل اجتماعی مهاجرت نیز اشاره کرد و ادامه داد: یکی از عواملی که سبب مهاجرت می شود، «عدم عدالت اجتماعی» است یعنی فرد علیرغم روحیه وطن دوستی و حبّ وطن به دلیل اینکه با ناعدالتی در جامعه مواجه می شود راه مهاجرت را درپیش می گیرد. گاهی هم فرد احساس می کند که رشد علمی در کشور وجود ندارد یعنی توانمندی هایی در خود می بیند و احساس می کند زمینه های رشد این توانمندی ها در کشور برای او فراهم نیست و راه هجرت را درپیش می گیرد.
آقای مریجی با بیان اینکه عوامل بیرونی هم در مهاجرت تاثیر دارد، بیان کرد: گاهی اوقات، با القای یاس و ناامیدی و وارونه جلوه دادن واقعیت های جامعه افراد را برای مهاجرت ترغیب می کنند و این عامل، پررنگتر از سایر عوامل است. وی تاکید کرد: اگر «عدالت اجتماعی» در جامعه مورد توجه قرار نگیرد و اجرایی نشود، نخبگان بیش از دیگران متوجه شده و نسبت به آن عکس العمل نشان می دهند که یکی از این عکس العمل ها «مهاجرت» است. وی عوامل بیرونی و وعده های غیرواقعی را علت اصلی مهاجرت دانست و ادامه داد: هجمه سنگین فضای مجازی و تبلیغات بسیار وسیع و عمیق کشورهای صاحب تکنولوژی در مهاجرت افراد بسیار موثر است.
وی «بی عدالتی» را عامل اصلی مهاجرت اقشار متوسط و ضعیف اقتصادی جامعه دانست و افزود: اگر عدالت اجتماعی رعایت شود و شخص به اندازه تخصصی که دارد، دیده شود و مورد توجه قرار بگیرد، قطعا مهاجرت نخواهد کرد. یکی از مواردی که ما در دوران کرونا با آن مواجه شدیم، «مهاجرت پرستاران» بود. این طبقه علیرغم تحمل سختی و زحمتی که می کشیدند، بهره مندی اقتصادی پائینی داشتند و جامعه دیگر پرداخت بیشتری به آنها داشتند و طبیعی است که عده زیادی از آنها مهاجرت کردند.
وی گفت: اگر نتوانیم شغل ایجاد کنیم، نباید انتظار داشته باشیم افراد با توانمندی و سطح علمی که دارند، تحمل کنند و لذا اگر راه مهاجرت باز باشد، طبیعتا بیش و بیشتر خواهد شد به همین جهت است که هردولتی روی کار می آید وعده اشتغال می دهد و اگر این وعده ها صورت عمل به خود نگیرد، نرخ مهاجرت بالاتر خواهد رفت و پیامدهای منفی فرهنگی، اجتماعی، اخلاقی حتی نظامی هم خواهد داشت.
آقای مریجی بیان داشت: «تغییر هویت» بر اثر مهاجرت خطری است که هم افراد و هم جامعه مسلمان را تهدید می کند. و لذا مسئولان نظام در محضر الهی به بدترین شکل مواخذه خواهند شد که چرا دین را حفظ نکردید؟ خداوند از علما تعهد گرفته که افراد را تعلیم داده و ارش های آنها را پررنگتر کنند که اگر نتوانند این کار را کنند، خطر آن بیشتر خواهد بود لذا این دسته اگر بروند و این پیامد منفی را به همراه را داشته باشند از معضلات سنگین خواهد بود ضمن آنکه جامعه هم متزلزل خواهد شد و در نتیجه استقلال خود را از دست خواهند داد.
وی گفت: یکی از راه های حفظ نخبگی و ترکیب جمعیتی در کشور این است که خانواده ها در تربیت فرزندان خود کوشا باشند؛ حب وطن از مادر شرع می شود. اگر مادر توجه خود به فرزند را کم کند و بیشتر به خود توجه داشته باشد، وابستگی فرزند به مادر کم می شود و وقتی محبت مادر در او کم شود، وطن که مادر دوم اوست به طریق اولی مورد کم توجهی قرار خواهد گرفت و «حب وطن» در او از بین می رود. لذا محبت باید در خانواده نهادینه شود تا «حب وطن» در گام بعدی ایجاد و تقویت شود. گام بعدی، جامعه است؛ سیاستمداران و سیاستگذاران باید به سمت حل مسائل و دیدن این قشر حرکت کنند. اگر «عدالت اجتماعی» در جامعه ما شکل بگیرد یکی از عوامل جلوگیری از مهاجرت در کشور خواهد شد و در این زمینه باید دولت، خانواده، حاکمیت، مردم، مدرسه و مراکز آموزشی دست به دست هم دهند.