کارسازِ اصلی آزادشدن ۶ میلیارد دلار ایران چه کسی بود؟

گروه بین‌الملل: در ادامه واکنش‌ها به گزارش‌های مربوط به شبکه لابی‌گری جمهوری اسلامی ایران در دولت ایالات‌ متحده آمریکا، روز سه‌شنبه ۱۱ مهر (۳ اکتبر) خبری منتشر شد مبنی بر اینکه علی واعظ، عضو ادعایی این شبکه، طی دو سال گذشته دست‌کم پنج بار به کاخ سفید رفته است.
این خبر را واشنگتن‌ فری‌بیکن اعلام کرد و در گزارشی نوشت که «اعضای شبکه نفوذ جمهوری اسلامی از جمله علی واعظ»، همکار سابق رابرت مالی، به مقام‌های ارشد دولت بایدن دسترسی داشته‌اند و علی واعظ به ‌منظور دیدار با آنان به کاخ سفید می‌رفته‌ است. بر مبنای گزارش سمافور، علی واعظ، تحلیلگر ایران در گروه بین‌المللی بحران، متهم است که به عنوان عضوی از یک شبکه نفوذ گسترده تحت کنترل جمهوری اسلامی، به «پیشبرد اهداف موردنظر تهران» در واشنگتن کمک می‌کرده است. در این گزارش آمده بود که واعظ با مقام‌های ارشد دولت ایران در ارتباط بوده و به عنوان بخشی از عملیات نفوذ تحت مدیریت وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، عمل می‌کرده است.
اطلاعات جدید واشنگتن‌ فری‌بیکن از رفت‌وآمدهای علی واعظ به کاخ سفید این سوال را ایجاد می‌کند که آیا دولت بایدن از مشارکت علی واعظ در عملیات نفوذ ایران مطلع بوده است یا خیر. این احتمال هم وجود دارد که مقام‌های دولت بایدن در مورد دیپلماسی با تهران اطلاعاتی در اختیار او گذاشته باشند. جنجال‌های مربوط به شبکه نفوذ جمهوری اسلامی در دولت بایدن پس از انتشار گزارش مشترک شبکه ایران اینترنشنال و سمافور بالا گرفت. در این گزارش، به طور مشخص از آرین طباطبایی، دینا اسفندیاری و علی واعظ به عنوان بخشی از عملیات نفوذ نام برده شد. در این میان، آرین طباطبایی، سمت دولتی دارد و پیش‌تر در وزارت خارجه آمریکا هم کار کرده است. علی واعظ نیز از نزدیکان رابرت مالی، نماینده سابق ایالات‌ متحده در امور ایران، است که در ماه مارس، پس از آنکه به نشر اطلاعات محرمانه متهم شد، از سمتش برکنار شد.
واعظ در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ دست‌کم پنج جلسه در کاخ سفید داشته است. در همین بازه زمانی، دولت بایدن درگیر مسائل دیپلماسی با جمهوری اسلامی بود و در نهایت نیز شش میلیارد دلار دارایی‌های بلوکه‌شده ایران در ازای آزادی گروگان‌ها آزاد شد. به نظر می‌رسد دیدارهای علی واعظ با جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، و برت مک‌گورک، هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه در کاخ سفید، بوده است. هم سالیوان و هم مک‌گورک در توافق اخیر با جمهوری اسلامی ایران نقش مهمی داشته‌اند. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا درباره علی واعظ گفت که او طی سال‌های گذشته با مقام‌های سه دولت متوالی آمریکا در مورد سیاست‌های جمهوری اسلامی دیدار کرده و این دیدارها مانند تعاملات با مقام‌ها و دیپلمات‌های اروپایی و خاورمیانه بوده است. به گفته این مقام دولت بایدن، موضوع گفت‌وگوها نیز بیشتر «تهدیدهای هسته‌ای نامحدود ایران» بوده‌اند.
با این‌ حال، به نظر می‌رسد دیدارهای علی واعظ با مقام‌های ارشد کاخ سفید به بررسی‌های بیشتری نیاز دارد. یک مقام ارشد سابق کاخ سفید نیز بر این مسئله تاکید کرد و گفت: «میزان وفاداری [واعظ] به تهران و اینکه آیا افراد در کاخ سفید از روابط او با مقام‌های ایرانی اطلاع داشتند، می‌تواند موضوعی برای تحقیقات آینده باشد.» او اضافه کرد: «هرکس نوشته‌های علی واعظ را خوانده و حمایت‌های او را دیده باشد، اصولا باید می‌فهمیده است که او با تهران رابطه نزدیک دارد و در مذاکرات از مواضع تهران طرفداری می‌کند.»
ایمیل‌های فاش‌شده دولت جمهوری اسلامی که سمافور بررسی کرده، آشکار می‌کنند که علی واعظ با مصطفی زهرانی که ریاست یک اتاق فکر مستقر در تهران و نزدیک به حکومت ایران را بر عهده دارد، در تماس بوده است. بر مبنای این گزارش، او نسخه‌هایی از نوشته‌هایش را قبل از انتشار به منظور بازبینی برای زهرانی می‌فرستاد. به گفته سمافور، حداقل در یک مورد، نوشته‌های واعظ برای جواد ظریف، وزیر امور خارجه سابق ایران، ارسال شده است. آرین طباطبایی، مقام ارشد پنتاگون، نیز به عضویت در شبکه نفوذ جمهوری اسلامی متهم است. درباره او نیز گزارش شده که قبل از شرکت در رویدادهای مختلف سیاسی با جواد ظریف ارتباط مستقیم داشته است.
پس از افشای لابی جمهوری اسلامی در دولت آمریکا، بیش از ۳۰ سناتور جمهوری‌خواه از دولت بایدن خواستند مجوز امنیتی آرین طباطبایی را لغو کند. آن‌ها به پنتاگون تا ششم اکتبر برای پاسخگویی به پرسش‌ها درباره مجوز امنیتی آرین طباطبایی فرصت داده‌اند. گابریل نورونها، مشاور پیشین امور ایران در وزارت خارجه آمریکا، ضمن اشاره به تردد علی واعظ در کاخ سفید گفت که این نشان می‌دهد شبکه نفوذ جمهوری اسلامی اهدافش را در بالاترین سطوح دولتی در آمریکا دنبال می‌کنند. مدیر اجرایی اندیشکده امنیت ملی پولاریس، ادعای وزارت خارجه آمریکا را که عملیات نفوذ ایران را رد کرده، زیر سوال برد و گفت این ادعا «نادرست» است. او امتناع دولت بایدن از اعتراف به نفوذ شبکه وابسته به جمهوری اسلامی را «ساده‌لوحی شدید یا سرپوشی دیگر» توصیف کرد.