سینمای کودک نمی‌تواند سفارشی باشد

به گزارش ایسنا، این کارگردان سینما که داوری فیلم‌های سی‌وپنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان را برعهده داشت،  درباره فیلم‌هایی که در این رویداد دیده و نیز ارزیابی خود از آن بیان کرد.البته این مصاحبه پس از پایان جشنواره انجام شد و قرار بود یکشنبه هفته گذشته، ۲۳ مهرماه منتشر شود که با توجه به خبر تلخ به قتل رسیدن داریوش مهرجویی و وحیده محمدی‌فر، انتشار آن به تعویق افتاد.
در ادامه صحبت‌های پوران درخشنده را در خصوص سینمای کودک و جشنواره آن می‌خوانید.

این فیلمساز در این گفت‌وگو بیان کرد: اولین نکته‌ای که درباره جشنواره امسال می‌توانم بگویم حضور واقعی بچه‌ها و خانواده‌هایشان بود که به نظرم خیلی جالب آمد یعنی حضور آن‌ها انتخابی بود و از طرف مدرسه یا جایی دیگر نیامده بودند. آن‌ها بعد از تماشای فیلم پرسش‌گر بودند و گفت‌وگویی که میان بچه‌ها و فیلمسازان در پایان فیلم شکل می‌گرفت خیلی اتفاق خوبی بود چون ما برای بچه‌ها فیلم می‌سازیم و خوب است که نظر و تحلیل آن‌ها را داشته باشیم. یک فیلمساز حوزه سینمای کودک باید بداند آثار بعدی خود را چگونه بسازد یا بچه‌ها که مخاطبان اصلی این سینما هستند، به چه موضوعاتی علاقمندی نشان می‌دهند.

در سینمای کودک باید داستان‌های مورد علاقه بچه‌ها ساخته شود نه سوژه‌های سفارشی
او تاکید کرد: الان شرایطی نیست که در سینمای کودک فیلم‌هایی ساخته شود که فیلمسازش نه تفکر مرتبط با کودک داشته باشد و نه حتی دنیای کودکانه‌ای درونش وجود داشته باشد. فیلمساز این حوزه باید شناخت درستی از سنین مختلف بچه‌ها داشته باشد نه اینکه سوژه‌های سفارشی کار کند که جذابیتی هم برای بچه‌ها ندارد.

کارگردان فیلم «پرنده کوچک خوشبختی» در پاسخ به اینکه در مواجهه با بچه‌ها چه سوژه‌هایی را از نگاه آن‌ها جذاب‌تر دیده، گفت: متوجه شدم بچه‌ها خیلی دوست دارند بخندند و شاد باشند. دوست دارند فیلم‌هایی را ببینند که با تمام وجود قهقهه بزنند. البته در کنار آن دوست دارند چیزی باشد که آن‌ها را به فکر هم وادارد. با بعضی از بچه‌ها که صحبت می‌کردم می‌گفتند فیلم‌هایی را دوست دارند که علاوه بر شاد بودن، اطلاعاتی هم درباره آینده به آن‌ها بدهد. این برای من خیلی جالب بود که بچه‌ها در کنار آن خنده‌های از ته دل، دوست دارند ببینند که در آینده با چه چیزهایی مواجه هستند.  

درخشنده با اشاره به اظهارنظرهای فیلمسازان بیان کرد: در صحبت‌های بعضی کارگردان‌ها می‌شنیدم که می‌گفتند ای کاش قبل از ساخت فیلم خود با بچه‌ها صحبت می‌کردند و این نشان می‌دهد که پژوهش چه جایگاهی دارد. در فیلمسازی حوزه کودک به راحتی نمی‌توان هر چیزی را ساخت. باید به‌روز باشید و از بچه‌ها عقب نمانید. فیلمساز این سینما علاوه بر اطلاعاتی که از تحقیق‌های کتابخانه‌ای به دست می‌آورد باید چند گام از دنیای امروز بچه‌ها هم جلوتر باشد.

با جداسازی سالن نمایش بچه‌ها مخالف موافق نبودم
این فیلساز که با ساخت فیلمی همچون «هیس دخترها فریاد نمی‌زنند» و نیز با نگارش فیلمنامه آماده ساخت «هیس پسرها فریاد نمی‌زنند» برای برخی مشکلات دختران و پسران جامعه تحقیقاتی را انجام داده است، در بخشی دیگر از این گفت‌وگو درباره واکنش‌های بازتاب داده شده به جداسازی سالن‌های نمایش دختران و پسران نوجوان که داوری جشنواره را برعهده داشتند، گفت: من با جداسازی بچه‌ها در جشنواره موافق نیستم چون دختر و پسر در کنار هم رشد می‌کنند. آن‌ها با افکار مشترک باید رشد کنند نه افکار جداگانه‌ی مردانه و زنانه چرا که همه در یک خانواده با هم رشد می‌کنند. این بچه‌ها از درون خانواده به مدرسه و جامعه وارد می‌شوند.

آنچه در جشنواره پیش آمد از طرف ما هم مطرح شد و پاسخ دبیر جشنواره این بود که ظرفیت سالن‌ها به اندازه تعداد بچه‌ها بود که در مجموع حدود ۸۰۰ نفر بودند و به همین دلیل تصمیم گرفته بودند یک سالن نمایش به نیمی از بچه‌ها که دختر بودند اختصاص داده شود و نیمی دیگر به کودکان و نوجوانان پسر؛ در صورتی که می‌شد ظرفیت را طوری چید که بچه‌ها در هر دو سالن با هم فیلم ببینند تا هیجان‌های مشترک خود را نشان دهند. نباید اینطور تفکیک جنسیتی داشته باشیم. ما همه در یک مملکت زندگی می‌کنیم و به هر دو (دختر و پسر) به یک میزان باید آگاهی داده شود و به یک میزان هم باید به هر دو توجه شود.

درخشنده در پاسخ به اینکه سطح کیفی فیلم‌ها را چطور ارزیابی می‌کند گفت: نسبتا بد نبود یعنی با توجه به اینکه دوران کرونا و شرایط اجتماعی و اتفاق‌های مهم افتاده و فیلم‌های چندانی در این چند سال ساخته نشده و در کنار این‌ها، فیلم‌سازان کودک هم حمایت نشدند می‌توان گفت وضعیت بد نبوده است. البته در مقابل تعداد کمی فیلم که ساخته شده، باید تاکید کرد که این وظیفه ماست فیلمسازان کودک را دعوت به کار کنیم، به آن‌ها طرح بدهیم تا فیلم بسازند یا طرح‌هایشان را دریافت کنیم. باید مدام آن‌ها را - چه فیلمسازان پیشکسوت و چه جوان‌ترها - ترغیب کنیم که فیلم بسازند.  

به بچه‌هایی که از دو سالگی موبایل در دست دارند باید خوراک فرهنگی مناسب داد
وی ادامه داد: امسال فیلم‌هایی که بیشتر به بچه‌ها مرتبط می‌شدند، انیمیشن‌ بودند. در نوع دیگر فیلم‌ها باید دنیای بچه‌ها را شناخت و بعد برای آن‌ها فیلم ساخت. الان بچه‌ها از دو - سه سالگی موبایل در دست دارند و گیم‌های مختلفی را می‌بینند. وقتی بچه‌ها با چنین ابزارهایی سرگرم می‌شوند پس باید خوراک فرهنگی درست و حساب شده‌ای به آن‌ها بدهیم که مورد علاقه آن‌ها هم باشد. در عین اینکه باید برای تمام سنین کودکی و نوجوانی فیلم بسازیم اما نمی‌توانیم فقط چیزهایی را که خودمان دوست داریم به بچه‌ها بدهیم؛ به همین دلیل تصور می‌کنم فیلم‌های امسال جشنواره بد نبودند و شاید همین که امسال جشنواره برگزار شد، مهم‌ترین اتفاق بود. با این حال امیدوارم برای سال آینده این رویداد اتفاق‌های مهم‌تری بیفتد و باید برای آن کارهای اساسی کرد.

درخشنده تاکید کرد:‌ سینمای کودک را باید جدی گرفت چون آینده سازان هر کشور به خوراک فرهنگی خودشان نیاز دارند. ما نمی‌توانیم به گذشته نگاه کنیم، باید برای بچه‌های خود به آینده نگاه کنیم و باید ببینیم با تنوع برنامه‌هایی که در جهان برای بچه‌ها انجام می‌شود، ما چه کاری می‌خواهیم بکنیم.
این فیلمساز درباره راه‌اندازی «زنگ مدرسه» و برداشت‌های متفاوتی که از این موضوع مطرح شده، گفت: من معتقدم باید در ساعت‌های آموزشی مدارس یک کلاس یا زنگ سینما در نظر گرفته شود، نه اینکه بچه‌ها را از طرف مدرسه به سینما ببرند.

ما باید در مدارس زنگ سینما داشته باشیم تا بچه‌ها گفت‌وگو و چگونه تحلیل کردن را باید بگیرند. بچه‌ها باید برای تحلیل فیلمی که می‌بینند به چالش کشیده شوند. آگاهی و دانش ارزیابی و تحلیل در گفت‌گو شکل می‌گیرد. آن‌ها برای آینده‌ خود به گفت‌وگو نیاز  دارند تا بتوانند یاد بگیرند کجا نه بگویند و کدام راه برایشان مناسب‌تر است.