توافق رهبران جهان بر لزوم کنترل خطرات هوش مصنوعی برای بشریت

گروه علمی: اجلاس بین‌المللی هوش مصنوعی که به ابتکار ریشی سوناک، نخست‌وزیر بریتانیا، برگزار شد، روز جمعه ۱۲ آبان با دستیابی به توافق‌های مهمی در زمینهٔ تضمین ایمنی این فناوری پایان یافت. با این حال توافق روی یک طرح یا نظام بین‌المللی برای نظارت همه‌جانبه بر توسعه و کاربرد این فناوری هنوز بسیار دور از دسترس است.
در این اجلاس دو روزه، بسیاری از رهبران سیاسی جهان، ازجمله اورسولا فن درلاین، رئیس کمیسیون اروپا، و کامالا هریس، معاون رئیس جمهور آمریکا، و تعدادی از مدیران شرکت‌های فناوری دیجیتال نظیر ایلان ماسک، مالک شبکه اجتماعی «ايکس»، و سم آلتمن، مدیرعامل شرکت «اوپن‌ای‌آی»، و شماری از پژوهشگران و سرمایه‌گذاران عرصهٔ فناوری هوش مصنوعی شرکت کردند.
رهبران ۲۸ کشور جهان ازجمله چین «منشور بِلِچلی» را که نام عمارت محل این اجلاس است، امضا کردند. چکیدهٔ این بیانیه اذعان به خطرهای فناوری هوش مصنوعی و ضرورت کنترل این خطرهاست.
دولت‌های آمریکا و بریتانیا اعلام کردند که نهاد دولتی ویژه‌ای را برای تضمین ایمنی هوش مصنوعی تأسیس خواهند کرد و توافق شد که سال آینده دو اجلاس دیگر در همین زمینه در فرانسه و کره جنوبی برگزار شود اما به‌رغم اذعان به ضرورت نظام‌مند کردن توسعه و کاربرد هوش مصنوعی، اختلاف بر سر نحوهٔ اجرای طرح کنترل و هدایت این اقدامات بر جای خود باقی است.
از سال گذشته که شرکت «اوپن‌ای‌آی» با حمایت و مشارکت «مایکروسافت» چت‌جی‌پی‌تی را راه‌اندازی کرد، حساسیت و نگرانی دولت‌های جهان در مورد خطرهای هوش مصنوعی افزایش یافته است.
به اعتقاد برخی کارشناسان، قابلیت چت‌جی‌پی‌تی و سایر چت‌بات‌ها برای گردآوری و کاربرد تمامی مضامین موجود در شبکهٔ اینترنت در شکل متن، صدا و تصویر و تولید مضامین جدید به شیوهٔ مشابه انسان، نه تنها خطر جاسوسی و حملات سایبری و انتشار اطلاعات غلط و تحریک‌آمیز را افزایش داده بلکه می‌تواند بشریت را به خطر بیندازد. این گروه از کارشناسان و نوآوران فناوری دیجیتال خواستار توقف پژوهش و توسعهٔ هوش مصنوعی شده‌اند تا زمانی که قوانین مشخصی برای مهار آن تنظیم شود.
قانونگذاران و رهبران اتحادیهٔ اروپا در مورد تمرکز بخش اعظم فناوری هوش مصنوعی و داده‌های موجود در شبکهٔ اینترنت در دست تعداد اندکی از شرکت‌ها که همهٔ آمریکایی هستند، هشدار داده‌اند.
وزیر اقتصاد و دارایی فرانسه در حاشیهٔ این اجلاس به خبرنگاران گفت: «تمرکز تمامی فناوری‌ها و تمامی شرکت‌های خصوصی مالک آن، تمامی قابلیت‌های علمی و تجهیزات فنی مربوط به هوش مصنوعی در یک کشور برای ما یک شکست است.»
اتحادیهٔ اروپا مشغول تنظیم قوانین جدید و سختگیرانه‌ای است و می‌گوید هدف آن موظف کردن همهٔ شرکت‌های خصوصی به عدم توسعه و کاربرد «جنبه‌های خطرناک» هوش مصنوعی است. ولی دولت بریتانیا که می‌خواهد قوانین جداگانهٔ خود را تنظیم کند، طرفدار کنترل بسیار محدودتر بر شرکت‌های فعال در عرصهٔ هوش مصنوعی است.
ورا جورووا، معاون رئیس کمیسیون اروپا در زمینه شفافیت، گفت برای تبلیغ قانون مورد نظر این اتحادیه به اجلاس آمده است. او تأکید کرد که انتظار ندارد سایر کشورها قوانین اتحادیه اروپا را نسخه‌برداری کنند، ولی توافق جهانی حداقل در برخی زمینه‌ها ضروری است.
خانم جورووا افزود: «اگر جهان دموکراتیک قانونگذار نباشد و تابع قوانین دیگران شویم، در این نبرد می‌بازیم.»
کارشناسان می‌گویند به‌رغم وانمود کردن یکپارچگی کاملاً مشخص بود که سه قطب اصلی، یعنی آمریکا و چین و اتحادیهٔ اروپا، هر یک در پی به کرسی نشاندن نظرات و در نتیجه تسلط خود هستند.
کارشناسان در‌عین حال اشاره می‌کنند که کامالا هریس، معاون رئیس جمهور آمریکا، با تشریح طرح این کشور که هفتهٔ گذشته رئوس آن از سوی جو بایدن اعلام شد، و تأکید بر خطرهای کوتاه‌مدت هوش مصنوعی به جای موضوع اصلی اجلاس که خطرهای وجودی آن بود، تلاش کرد ابتکار عمل را از دولت بریتانیا بگیرد.
مقامات دولت بریتانیا حضور چین در این اجلاس و امضای «منشور بلچلی» توسط آن کشور را یک پیروزی بزرگ توصیف کردند.
معاون وزیر فناوری و علوم چین در حاشیهٔ این اجلاس به خبرنگاران گفت پکن برای تنظیم یک نظم جهانی برای هوش مصنوعی آمادهٔ همکاری با همهٔ طرف‌هاست. او ضمن اشاره به تنش بین چین و غرب افزود: «همهٔ کشورها فارغ از قدرت و مقیاس خود، در توسعه و کاربرد هوش مصنوعی حق برابر دارند.»
بخش عمدهٔ نگرانی‌ها در مورد هوش مصنوعی در جلسات تخصصی که در حاشیهٔ اجلاس جریان داشت، مطرح شد. برخی کارشناسان در مورد سوءاستفاده گروه‌های تروریستی و تبهکار برای تولید سلاح های شیمیایی و حتی خلق ابرهوشی فراتر از قابلیت کنترل آن توسط انسان هشدار دادند. ایلان ماسک، مالک شبکه اجتماعی «ایکس» و ثروتمندترین فرد جهان، در یک گفت‌وگوی دو نفره با ریشی سوناک، نخست‌وزیر بریتانیا، که به‌طور علنی در حاشیهٔ آخرین روز اجلاس برگزار شد گفت: «هوش مصنوعی به نقطه‌ای خواهد رسید که با هوش انسان برابر و حتی از آن جلو می‌افتد. من دقیقاً نمی‌دانم چه باید کرد.»
یوشوا بنجیو، یکی از برجسته‌ترین دانشمندان هوش مصنوعی که گزارش ارائه‌شده از سوی دولت بریتانیا به این اجلاس را تنظیم کرده است، به خبرگزاری‌ها چنین گفت: «اولویت در حال حاضر خطرهای جدی هوش مصنوعی است که با استفاده از منابع علنی و عمومی کار می‌کند. این فناوری می‌تواند به دست عوامل زیان‌بار بیفتد و برای مقاصد خرابکارانه مورد استفاده قرار بگیرد. در صورت ورود اين سيستم‌های نيرومند به عرصهٔ عمومی، حفاظت از عموم مردم به‌شکل مؤثر ناممکن خواهد شد.»