تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۰۵ ساعت ۲۳:۵۴
کد مطلب : ۴۴۱۷۷۲
نسل‌کشی جدیدی كه جهان نظاره‌گر آن است
گروه بین الملل: آلن کاماکیان، سرآشپز و صاحب یک رشته رستوران در ارمنستان و لبنان که داوطلبانه به پناهندگان از قره‌باغ کمک می‌کند، می گوید: «من سومین نسل از بازماندگان نسل کشی ارامنه هستم.»
کاماکیان، که بخشی از دیاسپورای جهانی ارمنی است، به کارزار گسترده «پاکسازی قومی توسط امپراتوری عثمانی» در سال ۱۹۱۵ اشاره می کند که منجر به قتل یک میلیون و پانصد هزار ارمنی شد. ارامنه می‌گویند در آن سال، ترک‌ها ضمن کشتارهای وسیع بسیاری از ارمنی‌ها را مجبور کردند تا خانه و کاشانه خود را رها کنند و بگریزند.
دولت ترکیه به عنوان جانشین دولت عثمانی وقت اتهام قتل‌عام و «نسل‌کشی ارامنه» را نمی‌پذیرد و می‌گوید واقعه‌ای که از آن بعنوان کشتار ارامنه نام برده می‌شود ارتباطی به دین و نژاد قربانیان ندارد و ارامنه همچون خود ترک‌ها قربانی درگیری‌ها و جنگ شده‌اند.
کاماکیان در مصاحبه ای با رادیو فرانسه می‌گوید: «من همیشه فکر می‌کردم که چون در آن زمان تلویزیون یا اینترنت وجود نداشت، به همین دلیل نسل کشی شد. زیرا اگر کسی بداند چه خبر است، هیچ کشوری اجازه نمی‌دهد این اتفاق بیفتد اما بعد از گذشت سالها شاهد این هستیم که باز هم در عصر حاضر چه مصیبت‌هایی بر ارامنه می‌رود و جهان نظاره‌گر آن است.»
البته دنیا در آن زمان هم به نسل‌کشی ارامنه توجه داشت؛ کتاب‌هایی در این خصوص نوشته و حتی یک فیلم هالیوودی بر اساس داستان دختری به نام آرورا ماردیگانیان ساخته شد که در آن این دختر با وجود کشته شدن بستگانش موفق می‌شد از دست ترک‌ها فرار کند. با این حال توجه جهانی عمدتا بر جنگ جهانی اول و پیامدهای آن متمرکز بوده و نسل‌کشی ارامنه در سایه آن تحولات و اتفاقات در سایه قرار گرفت. تحت حکومت شوروی از سال ۱۹۲۱ تا ۱۹۸۹، «جمهوری شوروی ارمنستان» نیمه خودمختار در صلح نسبی زندگی می‌کرد. اما زمانی که اتحاد جماهیر شوروی شروع به فروپاشی کرد، خصومت‌ها دوباره در قره‌باغ شعله‌ور شد و در نتیجه جنگی بی‌رحمانه و شش ساله در سال ۱۹۸۸ آغاز شد که جان حدود ۲۵ هزار نفر را گرفت.
و در سال ۱۹۹۰، طبق اعلام شورای اروپا، صدها هزار ارمنی ساکن باکو با «یک سلسله قتل عام‌های گسترده» روبرو شدند که در آن «صدها ارمنی به قتل رسیدند، مثله شدند، تحت تعقیب قرار گرفتند و بسیاری از آنها هم آواره شدند. در نتیجه، اعضای شورا در سال ۲۰۲۰ اعلام کردند که حدود ۲۵۰ هزار ارمنی از ترس جان خود مجبور شدند از آذربایجان فرار کنند.
ارامنه می گویند این «جنایت» هم چندان مورد توجه قرار نگرفت چرا که باز هم این اتفاقات تحت شعاع مسائل دیگر قرار گرفت و تحولاتی چون فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و سقوط دیوار برلین بیشتر مورد توجه قرار گرفت. در همین حال، درگیری‌ها میان آذری‌ها و ارامنه ادامه یافت و به گفته دیده بان حقوق بشر، هر دو طرف مرتکب جنایات شدید شدند. در سال ۱۹۹۴ میلادی یک بن بست منجر به صلح شکننده‌ای شد که توسط صلح‌بانان بین‌المللی محافظت می‌شد، اما قابل انتظار بود که این وضعیت پایدار نماند و خصومت‌ها به شکل گسترده‌ای در سال ۲۰۲۰ آغاز شد.
آن جنگ با آتش بسی با میانجیگری مسکو به پایان رسید. یک نیروی روسی متشکل از هزار و ۹۶۰ پرسنل نظامی و ۹۰ نفربر زرهی در این منطقه مستقر شدند تا صلح را حفظ کنند اما در نهایت این اتفاق نیفتاد و در سال ۲۰۲۲ بار دیگر آتش درگیری‌ها میان ارمنی‌ها و آذری‌ها بالا گرفت. پس از تهاجم روسیه به اوکراین، آذربایجان بر اقدامات خود علیه قره باغ جدایی‌طلب افزود. ایروان و ارامنه می‌گویند باکو در آن زمان مسیرهای تدارکاتی منطقه را مسدود کرد و مردم را گرسنه نگه داشت، ادعایی که باکو آن را رد می‌کند.
سرانجام در ۱۹ سپتامبر بمباران و گلوله‌باران قره‌باغ آغاز شد و در نهایت ارامنه باقی‌مانده در این منطقه مجبور شدند خانه و کاشانه خود را رها کرده و به سمت ارمنستان فرار کنند.
به گفته ریچارد گیراگوسیان، مدیر مرکز مطالعات منطقه‌ای مستقر در ایروان ارمنی‌ها هنوز در شوک هستند. او می‌گوید: «تسلیم غیرمنتظره رهبری و ارتش [جدایی‌طلبان] قره باغ برای بسیاری در ارمنستان و همچنین برای همه کسانی که مجبور به فرار از قره باغ شدند، تکان دهنده بود.»
بعد از این ماجرا، دولت ارمنستان ناچار بود وظیفه پذیرش و اسکان ناگهانی ده‌ها هزار پناهنده را برعهده گیرد.
گیراگوسیان در ادامه می‌افزاید: «بخشی از مشکل کمک‌های بین‌المللی است. هرچند این کمک‌ها قابل توجه بوده‌اند اما به اندازه کافی برای پاسخگویی به نیازهای فوری این آوارگان کافی و سریع نبوده‌اند.»این اتفاقات موجب شد تا دیاسپورای ارمنی وارد عمل شود. کاماکیان با اینکه در لبنان به دنیا آمده و بزرگ شده است اما روابط عاطفی و محکم خود با ارمنستان را حفظ کرده است. او به ایروان پرواز کرد و به گوریس رفت، جایی که اکثر پناهندگان پس از سفر سخت و دشوار از مناطق کوهستانی خود را به آنجا رسانده‌اند.
او درباره تجربه خود در برخورد با این افراد می‌گوید: «مردم بسیار خسته و افسرده بودند. آنها افرادی هستند که از قرن‌ها قبل در آنجا زندگی می‌کرده‌اند و اکنون مجبور شده‌اند از آنجا خارج و به ارمنستان پناهنده شوند.» کاماکیان در ادامه می‌گوید: «بنابراین ما تلاش کردیم کمی به آنها آرامش دهیم و مثلا با دادن یک غذای گرم ارمنی که برای آنها طعمی آشنا دارد اوضاع را برایشان بهتر کنیم.» اما وقتی از کاماکیان در مورد احساس او درباره کاهش توجه غرب پرسیده شد، می گوید که ناامید شده است. او می‌گوید: «هیچ کس کاری انجام نداد، یک انسداد ۱۰ ماهه وجود داشت و هیچ کس در دنیا به وضعیت بغرنجی که این افراد با آن رو به رو بودند توجهی نکرد.»در همین رابطه گیراگوسیان می‌گوید رسانه‌ها به شکلی ریاکارانه به موضوع اوکراین پرداختند در حالی‌که وضعیت ناگوار ارمنی‌ها نادیده گرفته شده است. او در ادامه می‌افزاید: «اکنون با وضعیت غزه از نظر پوشش خبری اوضاع حتی بدتر هم شده و دیگر ارمنی‌های قره‌باغ به فراموشی سپرده شده‌اند.»اگرچه بسیاری از کشورها، از جمله فرانسه، نمایندگان خود را به ارمنستان فرستاده و قول داده‌اند که کمک‌هایی را برای این افراد روانه خواهند کرد اما به نظر می‌رسد در واقع این وعده‌ها چندان محقق نشده است.
کاماکیان درباره این وضعیت می‌گوید: «ناامیدی کلمه بسیار کوچکی است وقتی می‌بینی که کشور خودت، مردم خودت به طرز وحشیانه‌ای نسل‌کشی می‌شوند و هیچ کس هم در مورد آن صحبت نمی‌کند.»
کاماکیان، که بخشی از دیاسپورای جهانی ارمنی است، به کارزار گسترده «پاکسازی قومی توسط امپراتوری عثمانی» در سال ۱۹۱۵ اشاره می کند که منجر به قتل یک میلیون و پانصد هزار ارمنی شد. ارامنه می‌گویند در آن سال، ترک‌ها ضمن کشتارهای وسیع بسیاری از ارمنی‌ها را مجبور کردند تا خانه و کاشانه خود را رها کنند و بگریزند.
دولت ترکیه به عنوان جانشین دولت عثمانی وقت اتهام قتل‌عام و «نسل‌کشی ارامنه» را نمی‌پذیرد و می‌گوید واقعه‌ای که از آن بعنوان کشتار ارامنه نام برده می‌شود ارتباطی به دین و نژاد قربانیان ندارد و ارامنه همچون خود ترک‌ها قربانی درگیری‌ها و جنگ شده‌اند.
کاماکیان در مصاحبه ای با رادیو فرانسه می‌گوید: «من همیشه فکر می‌کردم که چون در آن زمان تلویزیون یا اینترنت وجود نداشت، به همین دلیل نسل کشی شد. زیرا اگر کسی بداند چه خبر است، هیچ کشوری اجازه نمی‌دهد این اتفاق بیفتد اما بعد از گذشت سالها شاهد این هستیم که باز هم در عصر حاضر چه مصیبت‌هایی بر ارامنه می‌رود و جهان نظاره‌گر آن است.»
البته دنیا در آن زمان هم به نسل‌کشی ارامنه توجه داشت؛ کتاب‌هایی در این خصوص نوشته و حتی یک فیلم هالیوودی بر اساس داستان دختری به نام آرورا ماردیگانیان ساخته شد که در آن این دختر با وجود کشته شدن بستگانش موفق می‌شد از دست ترک‌ها فرار کند. با این حال توجه جهانی عمدتا بر جنگ جهانی اول و پیامدهای آن متمرکز بوده و نسل‌کشی ارامنه در سایه آن تحولات و اتفاقات در سایه قرار گرفت. تحت حکومت شوروی از سال ۱۹۲۱ تا ۱۹۸۹، «جمهوری شوروی ارمنستان» نیمه خودمختار در صلح نسبی زندگی می‌کرد. اما زمانی که اتحاد جماهیر شوروی شروع به فروپاشی کرد، خصومت‌ها دوباره در قره‌باغ شعله‌ور شد و در نتیجه جنگی بی‌رحمانه و شش ساله در سال ۱۹۸۸ آغاز شد که جان حدود ۲۵ هزار نفر را گرفت.
و در سال ۱۹۹۰، طبق اعلام شورای اروپا، صدها هزار ارمنی ساکن باکو با «یک سلسله قتل عام‌های گسترده» روبرو شدند که در آن «صدها ارمنی به قتل رسیدند، مثله شدند، تحت تعقیب قرار گرفتند و بسیاری از آنها هم آواره شدند. در نتیجه، اعضای شورا در سال ۲۰۲۰ اعلام کردند که حدود ۲۵۰ هزار ارمنی از ترس جان خود مجبور شدند از آذربایجان فرار کنند.
ارامنه می گویند این «جنایت» هم چندان مورد توجه قرار نگرفت چرا که باز هم این اتفاقات تحت شعاع مسائل دیگر قرار گرفت و تحولاتی چون فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و سقوط دیوار برلین بیشتر مورد توجه قرار گرفت. در همین حال، درگیری‌ها میان آذری‌ها و ارامنه ادامه یافت و به گفته دیده بان حقوق بشر، هر دو طرف مرتکب جنایات شدید شدند. در سال ۱۹۹۴ میلادی یک بن بست منجر به صلح شکننده‌ای شد که توسط صلح‌بانان بین‌المللی محافظت می‌شد، اما قابل انتظار بود که این وضعیت پایدار نماند و خصومت‌ها به شکل گسترده‌ای در سال ۲۰۲۰ آغاز شد.
آن جنگ با آتش بسی با میانجیگری مسکو به پایان رسید. یک نیروی روسی متشکل از هزار و ۹۶۰ پرسنل نظامی و ۹۰ نفربر زرهی در این منطقه مستقر شدند تا صلح را حفظ کنند اما در نهایت این اتفاق نیفتاد و در سال ۲۰۲۲ بار دیگر آتش درگیری‌ها میان ارمنی‌ها و آذری‌ها بالا گرفت. پس از تهاجم روسیه به اوکراین، آذربایجان بر اقدامات خود علیه قره باغ جدایی‌طلب افزود. ایروان و ارامنه می‌گویند باکو در آن زمان مسیرهای تدارکاتی منطقه را مسدود کرد و مردم را گرسنه نگه داشت، ادعایی که باکو آن را رد می‌کند.
سرانجام در ۱۹ سپتامبر بمباران و گلوله‌باران قره‌باغ آغاز شد و در نهایت ارامنه باقی‌مانده در این منطقه مجبور شدند خانه و کاشانه خود را رها کرده و به سمت ارمنستان فرار کنند.
به گفته ریچارد گیراگوسیان، مدیر مرکز مطالعات منطقه‌ای مستقر در ایروان ارمنی‌ها هنوز در شوک هستند. او می‌گوید: «تسلیم غیرمنتظره رهبری و ارتش [جدایی‌طلبان] قره باغ برای بسیاری در ارمنستان و همچنین برای همه کسانی که مجبور به فرار از قره باغ شدند، تکان دهنده بود.»
بعد از این ماجرا، دولت ارمنستان ناچار بود وظیفه پذیرش و اسکان ناگهانی ده‌ها هزار پناهنده را برعهده گیرد.
گیراگوسیان در ادامه می‌افزاید: «بخشی از مشکل کمک‌های بین‌المللی است. هرچند این کمک‌ها قابل توجه بوده‌اند اما به اندازه کافی برای پاسخگویی به نیازهای فوری این آوارگان کافی و سریع نبوده‌اند.»این اتفاقات موجب شد تا دیاسپورای ارمنی وارد عمل شود. کاماکیان با اینکه در لبنان به دنیا آمده و بزرگ شده است اما روابط عاطفی و محکم خود با ارمنستان را حفظ کرده است. او به ایروان پرواز کرد و به گوریس رفت، جایی که اکثر پناهندگان پس از سفر سخت و دشوار از مناطق کوهستانی خود را به آنجا رسانده‌اند.
او درباره تجربه خود در برخورد با این افراد می‌گوید: «مردم بسیار خسته و افسرده بودند. آنها افرادی هستند که از قرن‌ها قبل در آنجا زندگی می‌کرده‌اند و اکنون مجبور شده‌اند از آنجا خارج و به ارمنستان پناهنده شوند.» کاماکیان در ادامه می‌گوید: «بنابراین ما تلاش کردیم کمی به آنها آرامش دهیم و مثلا با دادن یک غذای گرم ارمنی که برای آنها طعمی آشنا دارد اوضاع را برایشان بهتر کنیم.» اما وقتی از کاماکیان در مورد احساس او درباره کاهش توجه غرب پرسیده شد، می گوید که ناامید شده است. او می‌گوید: «هیچ کس کاری انجام نداد، یک انسداد ۱۰ ماهه وجود داشت و هیچ کس در دنیا به وضعیت بغرنجی که این افراد با آن رو به رو بودند توجهی نکرد.»در همین رابطه گیراگوسیان می‌گوید رسانه‌ها به شکلی ریاکارانه به موضوع اوکراین پرداختند در حالی‌که وضعیت ناگوار ارمنی‌ها نادیده گرفته شده است. او در ادامه می‌افزاید: «اکنون با وضعیت غزه از نظر پوشش خبری اوضاع حتی بدتر هم شده و دیگر ارمنی‌های قره‌باغ به فراموشی سپرده شده‌اند.»اگرچه بسیاری از کشورها، از جمله فرانسه، نمایندگان خود را به ارمنستان فرستاده و قول داده‌اند که کمک‌هایی را برای این افراد روانه خواهند کرد اما به نظر می‌رسد در واقع این وعده‌ها چندان محقق نشده است.
کاماکیان درباره این وضعیت می‌گوید: «ناامیدی کلمه بسیار کوچکی است وقتی می‌بینی که کشور خودت، مردم خودت به طرز وحشیانه‌ای نسل‌کشی می‌شوند و هیچ کس هم در مورد آن صحبت نمی‌کند.»
پربينندهترين مطالب و خبرها
