برای نمونه هنگامی که مبایعه نامه در مورد فروش یک ملک تنظیم می شود، طرفین متعهد می گردند در روز مشخص در دفتر ثبت اسناد رسمی حضور پیدا کرده و نسبت به تنظیم و صدور سند مالکیت جدید مبادرت نمایند. چنانچه کسی که قانوناً مکلف به تنظیم سند رسمی می باشد از انجام این تعهد خودداری نماید، طرف مقابل می تواند به دادگاه عمومی و حقوقی مراجعه کرده و دعوای الزام به تنظیم سند رسمی را بر علیه فروشنده یا مالک قبلی اقامه نماید. در این مقاله به سراغ سرکار خانم مهدیه ضمیری وکیل دادگستری رفتیم تا مروری بر شرایط، مراحل و شیوه رسیدگی به دعوای الزام به تنظیم سند رسمی خواهیم داشت. در این بین اشاره ای به شرح وظایف وکیل الزام به تنظیم سند رسمی خواهیم داشت.

شرایط لازم برای طرح دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی
دعوای الزام به تنظیم سند رسمی می بایست توسط کسی اقامه شود که قانوناً خود را مستحق به تنظیم سند رسمی می داند. مبنا و سبب ایجاد این حق ممکن است قرارداد یا قانون باشد. به عنوان مثال اگر فردی به موجب قرارداد ملک خود را بفروشد، به موجب قرارداد مزبور مکلف خواهد بود سند مالکیت ملک را به نام خریدار انتقال دهد. سبب دعوای الزام به تنظیم سند رسمی ممکن است قانون باشد، برای نمونه هنگامی که فروشنده یک زمین فوت می کند، وراث او به موجب قانون مکلف به تنظیم سند رسمی به نام خریدار می باشند. بنابراین به طور کلی فرقی ندارد دعوای الزام به تنظیم سند رسمی بر مبنای چه سبب و دلیلی ایجاد شده باشد، در هر صورت این دعوی توسط کسی اقامه می شود که مستحق تنظیم سند رسمی باشد.

به گفته وکیل دادگستری مهدیه ضمیری، دعوای الزام به تنظیم سند رسمی از جمله دعاوی مبتنی بر مالکیت به شمار می رود. یعنی باید توسط مالک مال طرح گردد. نکته شایان توجه این است که دعوای الزام به تنظیم سند رسمی تنها ممکن است در مورد برخی از اموال خاص مثل اموال غیر منقول و خودرو مطرح گردد. در واقع این دعوی تنها در خصوص اموالی قابلیت طرح دارد که مطابق با قانون، انتقال مالکیت آنها مستلزم تنظیم سند رسمی می باشد. در نتیجه معمولاً دعوای الزام به تنظیم سند در مورد اموالی مثل منزل، مغازه، زمین، خودرو، موتور سیکلت، چاه و ... قابلیت طرح دارد.
به طور کلی پیشنهاد می شود پیش از انجام هرگونه اقدام حقوقی در رابطه با قانون الزام به تنظیم سند، با یک یا چند نفر وکیل دادگستری مشاوره حقوقی داشته باشید.



مراحل و شیوه طرح دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی
دعوای الزام به تنظیم سند رسمی و سایر دعاوی حقوقی ممکن است به نمایندگی از طرف خواهان و توسط وکیل دادگستری طرح گردد. در این صورت باید میان موکل و وکیل دادگستری قرارداد مالی وکالت تنظیم شود. گام اصلی برای اقامه دعوای الزام به تنظیم سند رسمی، نگارش و تنظیم دادخواست است. دادخواست برگه چاپی خاصی است که مشخصات دعوی بر روی آن قید می شود. برای این که در دادگاه عمومی به دادخواست حقوقی رسیدگی شود، می بایست هزینه دادرسی پرداخت شود. همچنین کلیه پیوست های دادخواست می بایست به پرونده ضمیمه گردد. یک دادخواست حقوقی کامل باید دربردارنده موضوعات زیر باشد:

•    نام، نشانی و سایر مشخصات خواهان؛ خواهان کسی است که دعوای حقوقی توسط وی شروع می شود و در صورتی که او از ادامه رسیدگی منصرف گردد، رسیدگی به موضوع متوقف می شود. در موضوع مورد بحث ما خواهان کسی است که به موجب قانون یا قرارداد، خود را مستحق به صدور سند مالکیت می داند. همانطور که اشاره شد طرح دعوی ممکن است توسط وکیل خواهان انجام گیرد. در این صورت وکیل می بایست مشخصات شناسایی خود را نیز در دادخواست قید نماید.
•    نام، نشانی و سایر مشخصات خوانده؛ خوانده شخصی است که خواهان دعوای حقوقی را بر علیه او اقامه می کند. در موضوع مورد بحث خوانده کسی است که قانوناً مکلف به انتقال سند مالکیت به نام خواهان است.
•    موضوع خواسته؛ در این بخش از دادخواست می بایست عبارت:« الزام به تنظیم سند رسمی» قید شود و در ادامه مشخصات مال موضوع دعوی قید شود. مثلاً «الزام به تنظیم سند رسمی یک دستگاه آپارتمان مسکونی واقع در مجتمع آفتابگردان».
•    دلایل و منضمات؛ در این بخش از دادخواست می بایست کلیه اسناد و مدارکی که به استناد آن خواهان خود را صاحب حق می داند ذکر شود.

بررسی شرح وظایف وکیل الزام به تنظیم سند رسمی
در ادامه این گفتگو با وکیل مهدیه ضمیری به بررسی برخی از مهمترین وظایف وکیل الزام به تنظیم سند رسمی پرداخته ایم. برخی از مهمترین این وظایف عبارتند از:
•    بررسی مدارک موجود و ثبت دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی با توجه به مدارک موجود
•    پیگیری پرونده و انجام استعلام های لازم از اداره ثبت و سایر مراجع صلاحیتدار برای فراهم آوردن شرایط لازم برای تنظیم سند رسمی.
•    از جمله دیگر وظایف وکیل الزام به تنظیم سند رسمی، حضور در جلسات دادرسی و ارائه اظهارات و نامه های قضایی به دادگاه می باشد.
•    به گفته خانم مهدیه ضمیری وکیل محترم دادگستری در صورتی که دادگاه رای به الزام تنظیم سند رسمی صادر کند، یکی از وظایف وکیل الزام به تنظیم سند، پیگیری اجرای رای در شعبه مربوطه و اجرای احکام مدنی جهت معرفی به دفتر اسناد رسمی و حضور نماینده دادستان جهت تنظیم سند رسمی.